Rozszerzając misję wspierania polskich teatrów i teatralników poza Macierzą, Fundacja Pomysłodalnia realizuje trzyletni projekt „Teatr polski poza Polską w Polsce” (2023-2025) dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
fot. mat. organizatora
W pierwszym roku realizacji projektu zaproszono do Polski jeden z najaktywniejszych teatrów działających poza granicami, czyli Polski Teatr „Studio” w Wilnie. W Warszawie oraz Gdańsku widzowie w dniach 19-21 czerwca 2023 mieli możliwość obejrzeć spektakle i filmy, odbyła się również minidebata w Instytucie Teatralnym.
W drugim roku realizacji zadania do projektu zaproszono trzy teatry: Teatr Cieszyński Scenę Polską w Czeskim Cieszynie, Teatr Cieszyński Scenę Bajka w Czeskim Cieszynie, Teatr Nasz Chicago. Pokazy spektakli oraz debata odbyły się w Warszawie i Katowicach.
W trzeciej edycji swoje spektakle zaprezentują: The Mirror of Stage Pat Zajac ze Szkocji, Buda Staging Performance z Holandii oraz Teatr Gdańska z Niemiec. Debata na temat polskiego teatru poza Macierzą odbędzie się w Instytucie Teatralnym.
Harmonogram wydarzeń:
3 października (Warszawa)
godz. 10.30 – spektakl „Dookoła świata z Nellie Bly” w Kulturotece, ul. Walcownicza 2
godz. 17.30 – panel dyskusyjny wokół tematu polskiego teatru poza Polską: Szkocja i Holandia, w Instytucie Teatralnym, ul. Jazdów 1
godz. 19.00 – spektakl „Rzecz na dwie kobiety i skrzypce” w Instytucie Teatralnym, ul. Jazdów 1
8 października (Katowice)
godz. 19.00 – „Zachciało się wom Kalwaryi”, Teatr Korez, pl. Sejmu Śląskiego 2
9 października (Zabrze)
godz. 19.00 – „Na pełnym morzu”, Dzielnicowy Ośrodek Kultury w Biskupicach, ul. W. Kossaka 23
10 października (Zabrze)
godz. 19.00 – – „Zachciało się wom Kalwaryi”, Dzielnicowy Ośrodek Kultury w Grzybowicach
Organizator: Fundacja Pomysłodalnia
Partnerzy: Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie, Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Wawer m.st. Warszawy, Miejski Ośrodek Kultury w Zabrzu, Dzielnicowy Ośrodek Kultury w Biskupicach
Projekt jest dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Patronat medialny: e-teatr, Dziennik Teatralny, TVP Kultura, Gazeta Świętojańska
Wydarzenia w Instytucie Teatralnym odbywają się w ramach projektu Otwarta Scena Instytutu Teatralnego.
Opis wydarzeń
Dookoła świata z Nellie Bly
Tekst oryginalny: Katie Overstall
Tłumaczenie z angielskiego, adaptacja: Pat Zajac
Wykonanie: Pat Zajac
Lalka: Justyna Bernadetta Banasiak
Muzyka: Kevin MacLeod
Produkcja: Teatr MOS
Oryginalna produkcja: Shedlight Stories „Around the world with Nellie Bly”
Spektakl wyprodukowany we współpracy z Konsulatem Generalnym RP w Edynburgu
Autorska sztuka Katie Overstall Around the world with Nellie Bly przetłumaczona i zaadaptowana przez aktorkę Pat Zajac. Oparta w 100% na faktach historia Elizabeth Cochrane Seaman, szerzej znanej jako Nellie Bly, skupia się wokół słynnej wyprawy z 1889 roku, kiedy to reporterka wyruszyła w swój wyścig dookoła świata, stając się pierwszą kobietą, która okrążyła glob, a jednocześnie pobiła „rekord” ustanowiony przez Phileasa Fogga, bohatera powieści Juliusza Verne’a W 80 dni dookoła świata. Niesamowita i mało znana historia pionierki Nellie Bly – amerykańskiej dziennikarki prekursorki dziennikarstwa śledczego i czynnej aktywistki na polu praw kobiet na przełomie XIX i XX wieku w Nowym Yorku, ożywa w spektaklu, który łączy elementy teatru lalkowego oraz interakcję z publicznością, aby inspirować widzów w każdym wieku.
Opowieść o determinacji i dążeniu do celu wbrew wszelkim przeciwnościom losu, która udowadnia, że świat z jego przygodami jest w zasięgu każdego z nas, jeżeli tylko odważymy się po nie sięgnąć, a także o tym, jak ważna jest wiara we własne marzenia i cele, nawet gdy cały świat w nas nie wierzy.
Jest rok 1889. Nieustraszona dziennikarka Nellie Bly ma zamiar rozpocząć przygodę swojego życia – okrążyć świat jako pierwsza w historii kobieta, a zarazem pobić rekord bohatera powieści Juliusza Verne’a – Phileasa Fogga. Podczas tej niesamowitej wyprawy pozna wspaniałe miejsca i ludzi, doświadczy wielu wzlotów i upadków, pokona przeszkody, z których sztorm na otwartym oceanie wcale nie będzie najtrudniejszą, a nawet adoptuje małpkę! Ale czy pokona rekord z powieści W 80 dni dookoła świata i udowodni, że dziewczynki mogą być tak samo odważne i nieustraszone jak chłopcy?
Więcej o spektaklu, w tym recenzje, prasa/wywiady, zdjęcia: https://www.lustrosceny.org/pl/dookola-swiata-z-nellie-bly/
Pat Zajac
Aktorka i teatrotwórczyni dwujęzyczna, z pochodzenia Krakowianka zamieszkała aktualnie w Edynburgu. Po ukończeniu Krakowskiej Szkoły Wokalno-Aktorskiej przy Teatrze Ludowym oraz Studium Terapii Przez Sztukę Inki Dowlasz, anglojęzyczne kwalifikacje aktorskie i reżyserskie zdobyła w Trinity London College i The Royal Conservatoire of Scotland. Pracuje także jako animator oraz instruktor teatralny. Ponad 10-letnie doświadczenie w pracy z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi zdobyła prowadząc liczne warsztaty w Polsce i Szkocji. Jest autorką projektu Teatr Międzypokoleniowy przy teatrze MOS, w efekcie którego powstał szereg produkcji teatralnych w językach polskim, angielskim oraz dwujęzycznie. Uczestnicy projektu wzięli udział w międzynarodowej kampanii „Podaruj dziecku swój język ojczysty” we współpracy ze Stowarzyszeniem APPLA, współtworząc film edukacyjny „Język to okno na świat”. Współautorka cyklu wykładów tematycznych Niedzielne Spotkania ze Sztuką: wybitne osobowości sceny teatralnej XIX i XX wieku oraz autorka cyklu spotkań tematycznych o Helenie Modrzejewskiej w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej; współpracowała również z Teatrem Ludowym w Krakowie oraz Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, w tym przy projekcie Silver of the stars w kooperacji z The Incorporation of Goldsmiths of The City of Edinburgh.
Ponadto – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego na kierunku zarządzanie kulturą. Jak sama mówi, bycie dyplomowanym managerem kultury, przydało się jej w założeniu i prowadzeniu od 2015 roku w stolicy Szkocji, polsko-angielskiej formacji teatralnej Teatr MOS (The Mirror of Stage) oraz studia artystycznego Mr B. Atelier.
O Teatrze MOS (The Mirror of Stage)
Jesteśmy dwujęzycznym (angielsko-polskim) teatrem, z siedzibą w malowniczej stolicy Szkocji – Edynburgu. Naszą misją jest promowanie wielokulturowego, różnorodnego teatru, z naciskiem na innowacyjne inscenizacje klasyki. Poprzez język teatru staramy się budować i umacniać dialog kulturowy pomiędzy społecznością polską i brytyjską. Ponadto, chcemy propagować polskie dziedzictwo kulturowe wśród społeczności brytyjskiej, jak również kultywować kulturę i język polski wśród polskiej emigracji, z naciskiem na młodego odbiorcę. Poza anglo- i polskojęzycznymi spektaklami realizujemy różnorodne projekty edukacyjne i artystyczne, których celem jest integracja brytyjskiej Polonii i podtrzymywanie kultury języka ojczystego w jej kręgach.
*************
Rzecz na dwie kobiety i skrzypce
Reżyseria i scenariusz: Hanna Grosfeld-Buda
Joanna - Samanta Zwolennik
Alter ego - Ania Szafraniec (skrzypce)
Produkcja: Buda Staging Performance
„Rzecz na dwie kobiety i skrzypce” to spektakl autorski reżyserki Hanny Grosfeld-Budy. Opowiada o zdradliwej roli podświadomości i ukrytych w niej przeżyć. Konfrontacja z nią jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania w teraźniejszości. Drogą do akceptacji. Postać Joanny nie potrafi zrzucić z siebie ciężaru krzywd doznanych w przeszłości, jej podświadomość ma nad nią władzę. Czy zdoła się od niej uwolnić? Spektakl porusza też problematykę doznań emigracyjnych, dojmujący ślad, jaki pobyt poza krajem urodzenia pozostawia w życiu emocjonalnym bohaterki. Ważną częścią projektu jest spotkanie i dyskusja z publicznością po spektaklu.
Hanna Grosfeld-Buda – reżyserka, autorka scenariuszy, organizatorka imprez kulturalnych i polonijnych, producentka, dziennikarka polonijna. Mieszka na stałe i pracuje w Holandii. Z wykształcenia jest reżyserką teatralną i slawistką. Założycielka i prezes Fundacji Buda Staging Performance – fundacji będącej producentem przedstawień teatralnych w języku niderlandzkim i polskim. Reżyserowała m.in. spektakle wg Kafki, Dostojewskiego, Goethego, Szekspira, Strindberga, Branco, Gavrana, Walczaka, Różewicza, Eurypidesa, Mrożka i innych. Oprócz własnych przedstawień fundacja pełni także rolę impresariatu, zapraszając do Holandii spektakle po polsku dla dzieci i dorosłych.
W teatrze fascynuje ją logika analizy, przełożenie słowa na obraz, człowiek w jego egzystencjalnej kondycji zdany na siebie i logikę przebiegu zdarzeń, jego udział w procesach społecznych. Choć nieobce jest jej uznanie „niepojętego” jako sprawcy losów postaci. Jako reżyserka uwielbia sam proces twórczy – to otwieranie „wewnętrznych drzwi” w aktorach, ich zdziwienie samymi sobą, swoje zdziwienie dokładnością konstrukcji dramaturgicznej na premierze. Więcej informacji na: https://budastagingperformance.nl/
Samanta Zwolennik - aktorka i trenerka, studiowała aktorstwo w AST w Krakowie, Filia we Wrocławiu oraz psychologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dotychczas występowała w teatrach w Polsce, a także za granicą - w Holandii, Belgii, Niemczech w spektaklu "Emigranci" w reż. Hanny Grosfeld-Buda, współpracując z Fundacją Buda Staging Performance. Tworzy postaci w grach komputerowych techniką motion capture („Dying Light 2”). Na ekranie można zobaczyć ją w "Pierwszej miłości", "Dzielnicy strachu", "Na dobre i na złe". Stworzyła firmę „Sam na Sam” - przestrzeń łączącą aktorstwo i psychologię. Organizuje warsztaty i szkolenia, które pomagają ludziom wracać do siebie i doświadczać samopoznania. Występowała na TEDx w Warszawie.
Anna Szafraniec - skrzypaczka. Na przestrzeni lat brała udział w wielu występach solowych, kameralnych i orkiestrowych w różnych krajach Europy. Zdobyła uznanie zarówno jako solistka, jak i członkini zespołów, zdobywając nagrody na konkursach w Łomiankach, Bydgoszczy i Kielcach. W 2022 roku ukończyła Koninklijk Conservatorium w Hadze w klasie skrzypiec prof. Theodory Geraets. Od tamtej pory pracuje jako niezależna artystka, występując z renomowanymi orkiestrami, takimi jak Ciconia Consort, Antwerp Symphonic Orchestra oraz Philharmonie Zuid Nederland. Równolegle z działalnością koncertową jest oddaną nauczycielką gry na skrzypcach w programie The Residents, organizowanym przez Residentie Orkest w Hadze.
O Buda Staging Performance
Ekspresja artystyczna jest wehikułem do poznania świata, jego biegu, jego logiki i jego zasadzek. Jest też rozwojem. Zajmujemy się produkcją przedstawień, impresariatem. Organizujemy imprezy polonijne, kulturalne, prowadzimy różnego typu warsztaty, zajmujemy się produkcją krótkich filmów dokumentalnych lub artystycznych.
****************
Zachciało się wom Kalwaryi
Autor: Ryszard Latka
Reżyseria: Anna Dembek-Łada
Obsada: Barbara Baldys, Dorota Kawka-Grzeschik, Roman Kątny, Marian Dudek, Wojtek Motyka, Ania Wiencek, Mariusz Świergiel, Renata Zub, Leonard Paszek, Agnieszka Radola
Muzyka: Sławomir Olszamowski
Światło, zdjęcia: Robert Widera
Pomysł przedstawienia utworu zainicjowany został przez reżysera Michała Noconia i właściciela restauracji „Gdańska” w Oberhausen w 2016 r. Zorganizowany wtedy casting, wyłonił pierwszych aktorów. Z biegiem czasu następowały jednak zmiany. Często z powodów zawodowych, rodzinnych lub ze względu na dużą odległość od miejsca zamieszkania, regularne uczestnictwo w próbach dla wielu okazało się niemożliwe. W związku z odchodzeniem członków zespołu, odbywały się kolejne castingi, które wyłaniały nowych aktorów. Ostateczna obsada skompletowana została na początku 2018 r., a reżyserię przejęła Anna Dembek-Łada. Sztuka prezentowana jest w gwarze wadowickiej, wymieszanej ze śląską.
Osoby, które obecnie stanowią człon teatru z dużym zaangażowaniem doprowadziły do premiery. Przy pomocy samodzielnie przygotowanej scenografii, scena Teatru „Gdańska” zamieniła się wiejską chałupę, w której aktorzy w spektakularny sposób wcielają się w członków rodziny Placek. Odtwarzając swoje role, doskonale ukazują motor napędowy postępowania swoich scenicznych wcieleń, chciwość, pychę i pożądanie. Cotygodniowe spotkania na próbach oraz wzajemna akceptacja sprawiły, że w grupie wytworzyła się przyjacielska atmosfera, którą wielu jej członków określa mianem rodzinnej przynależności.
Od momentu premiery w Oberhausen sztukę zagrano już 55 razy, również w innych miastach skupiających Polonię, a także w Polsce na Festiwalu Sztuk Komediowych w Bielsku Podlaskim oraz na Tyskim Festiwalu Teatrów Niezależnych „Andromedon”.
Link do zapowiedzi na YT: https://www.youtube.com/watch?v=HOsenP5UogA
O Teatrze „Gdańska”
Powstał w 2017 r. z inicjatywy Czesława Gołębiewskiego, właściciela restauracji „Gdańska” w Oberhausen, która zdobyła sobie miano ambasadora polskiej i niemieckiej kultury w Nadrenii-Północnej Westfalii. Teatr „Gdańska” jest jedynym polonijnym teatrem dramatycznym w Niemczech.
W grudniu 2018 r. odbyła się pierwsza premiera sztuki Ryszarda Latki „Zachciało się wom Kalwaryi” w reżyserii Anny Dembek-Łada. Od momentu premiery w Oberhausen sztukę zagrano już 55 razy, również w innych miastach skupiających Polonię, a także w Polsce na Festiwalu Sztuk Komediowych w Bielsku Podlaskim oraz na Tyskim Festiwalu Teatrów Niezależnych „Andromedon”. W 2024 roku miała miejsce długo przygotowywana kolejna premiera – „Na pełnym morzu” do tekstu Sławomira Mrożka.
Teatr „Gdańska” znajduje się na podwórku restauracji „Gdańska”, na placu Altmarkt w Oberhausen. Wejście na podwórko jest możliwe od strony ulicy Gutenberga 8 lub przez pomieszczenia restauracji. Na dziedzińcu gości witają murale na fasadzie. Teatr posiada widownię z 40 miejscami kinowymi i 10 krzesłami, foyer, bar i garderobę dla artystów. Zaplecze teatralne umożliwia organizację różnorodnych wydarzeń: teatralnych, kinowych, konferencyjnych, seminaryjnych i warsztatowych. Strona Teatru „Gdańska”: gdanska.de
************
Na pełnym morzu
Tekst: Sławomir Mrożek
Reżyseria: zespół
Oprawa muzyczna: Sławomir Olszamowski
Oświetlenie i zdjęcia: Robert Widera
Obsada: Leonard Paszek, Agnieszka Radola, Dorota Kawka-Grzeschik, Wojtek Motyka, Marian Dudek
Głównymi bohaterami dramatu są trzej rozbitkowie, dryfujący na tratwie na tytułowym pełnym morzu. Odkrywają, że wyczerpały się już całe zapasy żywności, a są bardzo głodni. Postanawiają zatem, że jeden z nich zostanie posiłkiem dla dwóch pozostałych. Naturalnie żaden z nich nie chce zostać zjedzony, dlatego szukają sposobu, jak wyłonić tę osobę. Najpierw rozważają losowanie, ale szybko odrzucają ten pomysł. Potem postanawiają przeprowadzić wybory, poprzedzone wiecowymi przemówieniami każdego z nich. Gdy głosowanie okazuje się być nieważnym (bo choć było tylko trzech głosujących, oddano cztery głosy), dwaj spośród nich próbują wywrzeć moralną i psychologiczną presję na tego trzeciego, aby zgodził się zostać ich posiłkiem.
