Spektakle z Peru, Ukrainy, Wielkiej Brytanii, Rumunii, Włoch, Chorwacji oraz Polski będzie można zobaczyć w ramach 28. międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego. W programie min. „Hamlet” w reż. Declana Donellana, „12. noc albo co chcecie” w reż. Grzegorza Jarzyny, peruwiański „Hamlet” Cheli De Ferrari oraz postapokaliptyczna wersja najsmutniejszej tragedii Szekspira „Romeo i Julia” w reż. Rostyslava Derzhypilskiego.
fot. mat. organizatora
Do tego aż 10 premier, w tym nowa produkcja Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego – „Burza. Prequel” w reż. Joanny Zdrady.
A NIECH SIĘ GŁOWY TOCZĄ! – MOTTO
Jeden z głównych politycznych rozgrywających w szekspirowskim „Antoniuszu i Kleopatrze” określa walkę o przywództwo „grą o głowy”. Jak bardzo ta gra bywa brutalna, przekonują się nie tylko kolejni bohaterowie scenicznych konfliktów rozpalających naszą wyobraźnię, ale też przygodne ofiary tych starć. „A niech się głowy toczą” brzmi niczym cyniczne wezwanie do udziału w brudnych politycznych rozgrywkach, którym możemy się przyglądać niczym szekspirowskie wiedźmy – czerpiąc przyjemność z ludzkiej niedoli.
W „grach o głowy” – i na scenie, i poza nią – stawka jest najwyższa i nie ma od niej ucieczki Krytyk teatralny i znawca Szekspira, Jan Kott, pisze o zmianach władzy i konfliktach, że są nieuchronne, a przy tym przerażająco zwyczajne. „A niech się głowy toczą” – skoro toczyć się muszą i toczyć się będą. Czy jednak musimy się bezradnie przyglądać okrucieństwu? Czy niemoc zmiany historii jest tchórzowską pasywnością? Czy naprawdę mamy do wyboru, jak chce Hamlet, tylko dwie ścieżki: bierne znoszenie „zajadłych strzał losu” oraz czynny opór wobec „morza nieszczęść”, któremu musimy dać kres, choć jest to przecież niewykonalne? W naszym haśle kryje się bunt i niezgoda na takie stawianie sprawy.
Nawiązujemy też do gwałtownych zmian społecznych, zawirowań politycznych, kapryśnego koła losu, kręgu dziejów, powtarzalności problemów i mechanizmów, które mielą jednostki i niszczą wspólnoty. Niech się toczą głowy. Niech się toczą wojny i spory polityczne, niech nas mielą żarna historii: takie ich prawidła. Nie znaczy to jednak, że musimy pokornie godzić się na to, co nam daje los. To, jaką postawę przyjmiemy wobec niesprawiedliwości świata, czyni nas ludźmi.
„A niech się głowy toczą”: brzmi też niczym ciche przyzwolenie na przemijanie. Przyzwolenie to pojawia się chyba dopiero kiedy wyrobimy sobie nawyk spokojnej refleksji, godząc się z nieuchronnością losu i nabierając odporności na rzeczy, na które nie mamy przecież wpływu.
Terapia Szekspirem? Czemu nie.
Autorką tegorocznego motta jest Anna Kowalcze-Pawlik. Literaturoznawczyni i tłumaczka, wieloletnia członkini Zarządu Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego.
Pełen program 28. międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego można znaleźć pod linkiem: https://festiwalszekspirowski.pl/program-28fs/
Pozakonkursowe najważniejsze wydarzenia festiwalu w skrócie:
28. międzynarodowy Festiwal Szekspirowski rozpocznie się 25 lipca prapremierą spektaklu „Burza. Prequel” Maliny Prześlugi w reżyserii Joanny Zdrady. Najnowsza produkcja Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego to wielowątkowa opowieść dla młodzieży oraz dorosłych o dojrzewaniu, poszukiwaniu własnej drogi, sile przyjaźni i potrzebie wolności. Spektakl będzie można zobaczyć również kolejnego dnia festiwalu.
27 i 28 lipca na dziedzińcu Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego zaprezentowany zostanie laureat konkursu ShakeSpheare zorganizowanego przez Europejską Sieć Festiwali Szekspirowskich (ESFN).
Pełen humoru spektakl „Hamlet Double Bill” (scenariusz, reżyseria, obsada: Alberta Ierardi, Giorgio Vierda, Adrian Hughes, English Theatre Company, La Ribalta Teatro, Wielka Brytania/Włochy) opisuje dwie różne perspektywy historii Hamleta: punkt widzenia Grabarzy i Aktorów. Są oni wykonawcami losu, który rozstrzyga się w Elsynorze: reprezentują początek i koniec historii księcia.
ESFN zrzesza 12 europejskich festiwali szekspirowskich z 11 krajów. Od dwóch lat przeprowadza konkurs na małą produkcję teatralną pod nazwą ShakeSphere. Wyłoniony zwycięski spektakl wyrusza w europejską trasę i jest prezentowany na 3 festiwalach (w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Rumunii), finalnym punktem jest prezentacja w Gdańsku.
„Shakesphere daje sieci szansę na odkrycie nowych artystów. W 2024 roku otrzymaliśmy ponad 70 propozycji z całego świata, był to ogromny wachlarz inspirujących i ambitnych pomysłów, a wybór tylko jednego był szczególnie trudny. Z niecierpliwością czekamy na prezentację tego ekscytującego spektaklu naszej publiczności” – Philip Parr, przewodniczący Europejskiej Sieci Festiwali Szekspirowskich.
29 lipca festiwalowa publiczność zobaczy Hamleta w wersji rumuńskiego Teatru Narodowego i brytyjskiego Cheek by Jowl. Ten Hamlet to postać poszukująca. Przeszukuje stulecia, wędruje przez epoki. I jest tym dryfowaniem już mocno zmęczona. “Hamlet” wyreżyserowany przez jednego z najbardziej oryginalnych reżyserów wg “Le Figaro”, Declana Donellana.
Tego samego dnia, 29 lipca, wystąpi Teatr Młodych w Zagrzebiu ze spektaklem „12. noc albo co chcecie” w reżyserii Grzegorza Jarzyny. Renesansowa komedia omyłek staje się współczesną opowieścią o miłości, która przekracza granice płci i preferencji seksualnych, zmieniając wszystkich i wszystko.
W programie znalazła się również premiera trzeciej część trylogii Grubej i Głupiej (Patrycji Kowańskiej i Dominiki Knapik), czyli laureatek Nagrody Dziennikarzy i ubiegłorocznego konkursu SzekspirOFF (którego celem jest finansowe wsparcie produkcji najbardziej wartościowych projektów artystycznych opartych na twórczości Williama Szekspira lub nią inspirowanych). „Very cheap” będzie można zobaczyć 3 sierpnia. To sceniczny traktat-kabaret o paradoksach kapitalizmu i cenie sztuki, w którym artystki-freelancerki przymierzają maski szekspirowskich (i nie tylko!) sex workerek.
3 sierpnia, po ogłoszeniu werdyktów festiwalowych konkursów, wystąpi Iwano-Frankiwski Narodowy Akademicki Teatr im. Iwana Franki z postapokaliptyczną wersją najsmutniejszej tragedii Szekspira „Romeo i Julii” w reżyserii Rostyslava Derzhypilskiego. Romeo spotyka Julię w klubie nocnym. Ikoniczny pocałunek na balkonie odbywa się w przemysłowej wieży strażniczej, a walka między Tybaltem a Merkucjem wybucha w ogromnej klatce. Po rozpoczęciu wojny w Ukrainie spektakl ten był przeniesiony ze sceny do schronu i prezentowany ukraińskiej publiczności, mimo niebezpieczeństw wojny. Materiały filmowe z tych prezentacji pokazywały telewizje w całej Europie.
Na zakończenie 28. międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego, 4 sierpnia, prosto z Peru „Hamlet”, Teatro La Plaza. Reżyserka i dramaturżka, Chela De Ferrari, wspólnie z grupą aktorek i aktorów z zespołem Downa stworzyła spektakl będący swobodną interpretacją „Hamleta” Williama Szekspira. Oryginalny tekst wchodzi w dialog z osobistymi treściami, w których performerki i performerzy opowiadają własną historię.
KONKURS O NAGRODĘ ZŁOTEGO YORICKA
Konkurs na najlepszą polską inscenizację dzieł dramatycznych Williama Szekspira oraz utworów inspirowanych dziełami Williama Szekspira odbywa się nieprzerwanie od 1994 roku i stanowi podsumowanie polskich szekspirowskich realizacji danego sezonu artystycznego.
Widzowie festiwalu zobaczą w tym roku aż pięć polskich szekspirowskich produkcji sezonu.
Pięć finałowych spektakli szekspirowskich będzie stanowić na tegorocznej edycji Festiwalu mocną polską reprezentację – mówi Łukasz Drewniak, selekcjoner spektakli w konkursie o Złotego Yoricka. Pokażemy wszystkie odcienie szekspirowskiej goryczy, pójdziemy za zbrodnią i przekroczeniem, będziemy uczestniczyć w grze o życie i śmierć, w której nie ma zwycięzców. Przetrwa tylko teatr, który o tej grze opowiada. I tylko miłość do niego, miłość w nim zrodzona ocali nas choć na chwilę. W teatrze inkluzywnym Szekspir niekoniecznie jest tekstem, Szekspir jest alfabetem.
Pełne uzasadnienie werdyktu pod linkiem.
W konkursie o Złotego Yoricka udział biorą:
- „Sen nocy letniej”, reż. Jan Klata, Teatr Nowy w Poznaniu
- „Makbet”, reż. Paweł Palcat, Bałtycki Teatr Dramatyczny w Koszalinie
- „Makbet. Głosy z ciemności”, reż. Aneta Adamska-Szukała, Teatr Przedmieście, Rzeszów
- „Wszystko dobre, co się dobrze kończy”, reż. Szymon Kaczmarek, Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
- „Burza. Regulamin wyspy”, reż. Katarzyna Minkowska, Teatr im Jana Kochanowskiego w Opolu
Zwycięski teatr otrzyma statuetkę Złotego Yoricka oraz nagrodę finansową w wysokości 40 tys. zł
KONKURS SzekspirOFF 2024
Do konkursu SzekspirOFF wpłynęło aż 30 zgłoszeń. Celem tego nurtu jest finansowe wsparcie produkcji najbardziej wartościowych projektów artystycznych opartych na twórczości Williama Szekspira lub nią inspirowanych. W tegorocznym naborze wzięły udział OFFowe, niezależne zespoły teatralne oraz twórcy indywidualni. SzekspirOFF to konkurs, w którym dofinansowane są realizacje spektakli przygotowanych specjalnie na festiwal.
Kuratorką nurtu jest Katarzyna Knychalska, założycielka i prezeska Fundacji Teatr Nie-Taki we Wrocławiu oraz wydawczyni i redaktorka naczelna portalu teatralny.pl.
W tym roku w ramach nurtu SzekspirOFF będzie można zobaczyć:
- „Hardcore” – Bijata/Pinkiewicz (Karol Bijata, Zofia Pinkiewicz)
- „Ofelia. Studium przedmiotu” – Kaczmarek / Pi Pa Piwosz / Romanova
- „Przemiana Hamleta” – Piotr Mateusz Wach
- „Siedem snów głównych” – Teatr Cinema
- „To bitch or not to bitch” – Hertz Haus
Kwota wsparcia dla każdej nagrodzonej produkcji wynosi 25 000 zł. Nagrodzone projekty zaprezentowane zostaną podczas 28. Festiwalu Szekspirowskiego, a oceni je międzynarodowe jury i przyzna nagrody SzekspirOFF o łącznej puli 15 000 zł.
Nowy Yorick
Konkurs adresowany jest do młodych reżyserów debiutujących w polskim teatrze i ma na celu zachęcenie ich do czytania i inscenizowania dzieł Williama Szekspira, szukania w jego twórczości odpowiedzi na współczesne problemy oraz testowania za ich pomocą nowych form teatralnych.
Do konkursu o Nowego Yoricka wpłynęło w tym roku aż 25 zgłoszeń od studentów reżyserii ze wszystkich szkół w Polsce, reżyserów na początku swojej drogi zawodowej i kolektywów artystycznych. Wyboru finalistów dokonali dyrektorzy teatrów zaproszonych przez organizatorów festiwalu do współpracy – w każdym roku są to inne instytucje. Tegorocznymi partnerami festiwalu są Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie, Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu oraz Teatr Wybrzeże w Gdańsku. We współpracy z nimi reżyserzy przygotują swoje prezentacje, finansowane przez festiwal, które jako „work in progres” będą miały premierę na 28. międzynarodowym Festiwalu Szekspirowskim, a potem, już jako pełnowywiarowe dzieła – taka myśl przyświeca konkursowi – mają szansę wejść do repertuaru partnerskich teatrów.
Pomysłodawcą konkursu na Nowego Yoricka jest Łukasz Drewniak, krytyk teatralny, redaktor, selekcjoner konkursu o Złotego Yoricka od lat współpracujący z Festiwalem Szekspirowskim w Gdańsku.
Statuetka Nowego Yoricka zostanie wręczona w ramach 28. międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego.
Laureaci konkursu o Nowego Yoricka 2024:
- Alexander Dulak, „Ekspedycja «Burza»” (wybór Teatru Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie)
- Ludmiła Dziasek, „Sen nocy letniej” (wybór Teatru Wybrzeże)
- Kolektyw DUPA*, „Romeo i Julia w krainie fakapu” (wybór Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu)
* Dom Utopijnej Pracy Artystycznej (w skład kolektywu wchodzą: Ewa Galica & Michał Lazar)
Agata Grenda, dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego: Zauważamy znaczny wzrost zainteresowania konkursami, które organizujemy. Dwa lata temu musieliśmy odwołać konkurs o Nowego Yoricka, ponieważ otrzymaliśmy niewystarczającą liczbę propozycji reżyserskich (cztery). W tym roku wpłynęło ich aż dwadzieścia pięć! Młodzi artyści niezwykle kreatywnie wchodzą w dialog z tekstami Szekspira. Dbamy o to, by nie tylko mieli możliwość produkcji spektakli i wystawienia ich na Festiwalu, ale także byli oceniani przez międzynarodowe jury. Wiem, że jest to istotny element naszego festiwalu. Naszym celem jest realna pomoc artystom – finansowa, PR-owa, zawodowa – wiemy, że nasze festiwalowe premiery żyją dalej, są zapraszane na inne festiwale, a reżyserzy z całej Polski przyjeżdżają oglądać (często debiutujących u nas) artystów.
MIĘDZYNARODOWE JURY
Zwycięzcę konkursów organizowanych podczas Festiwalu Szekspirowskiego (Złoty Yorick, Nowy Yorick oraz SzekspirOFF 2024) wyłoni międzynarodowe Jury w składzie: Emily Ansenk (dyrektorka Holland Festival, historyczka sztuki i była dyrektorka Kunsthal Rotterdam), Inge Ceustermans (dyrektorka generalna Festival Academy, organizacji non-profit zainicjowanej przez European Festivals Association, w latach 2003-2012 była dyrektor generalną brukselskiego zespołu artystów Needcompany pod kierownictwem artystycznym Jana Lauwersa, doradza artystom w zakresie ogólnej strategii i stosunków międzynarodowych) oraz Dorota Semenowicz (kuratorka, teatrolożka, dramaturżka, doktorka nauk humanistycznych, w latach 2009–2023 programerka Malta Festival Poznań).
Pełen program 28. międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego można znaleźć na stronie festiwalszekspirowski.pl
Autorem plakatu 28. Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego jest Bartłomiej Wutkowski.
O FESTIWALU
Międzynarodowy Festiwal Szekspirowski odbywa się co roku latem w Trójmieście, organizowany jest przez Gdański Teatr Szekspirowski i Fundację Theatrum Gedanense od 27 lat. Prezentowało się na nim ponad 240 różnych zespołów teatralnych z ponad 40 krajów. Pokazywano realizacje takich twórców, jak Peter Brook, Luk Perceval, Romeo Castellucci, Elizabeth LeCompte, Lew Dodin, Eimuntas Nekrošius, Oskaras Koršunovas, Tiago Rodrigues, Jan Lauwers, Roberto Ciulli, Robert Sturua i wielu innych (łącznie, podczas dotychczasowych edycji swoje produkcje pokazało ponad 250 reżyserów z całego świata). Festiwal jest międzynarodową platformą wymiany doświadczeń, praktyk teatralnych i dyskusji środowisk związanych z twórczością Williama Szekspira oraz fanów teatru. Festiwal Szekspirowski w Gdańsku – jako jedyny festiwal z Polski i jeden z pięciu w Europie – otrzymał prestiżową nagrodę EFFE Award, przyznawaną przez Stowarzyszenie Festiwali Europejskich (EFA – European Festivals Association) we współpracy z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim.
Festiwal Szekspirowski w Gdańsku jest to również wydarzenie w istotny sposób promujące Gdańsk i Trójmiasto na forum krajowym i międzynarodowym. Wyrazem tego jest, między innymi, zainicjowana w 2010 r. Europejska Sieć Festiwali Szekspirowskich, zrzeszająca obecnie 12 partnerów – z Polski, Niemiec, Węgier, Czech, Rumunii, Wielkiej Brytanii (2), Armenii, Danii, Macedonii Północnej, Serbii, Włoch, mająca swoją siedzibę w Gdańsku.
Festiwal Szekspirowski łączy prezentacje spektakli z całego świata z konkursami na najlepsze polskie spektakle szekspirowskie (konkursy o Złotego Yoricka i SzekspirOFF, od 2023 r. także konkurs o Nowego Yoricka), a także działaniami artystycznymi, edukacyjnymi, warsztatami i spotkaniami z twórcami z różnych stron świata.
Organizatorami Festiwalu Szekspirowskiego są Gdański Teatr Szekspirowski i Fundacja Theatrum Gedanense.
Więcej informacji: festiwalszekspirowski.pl