Polsko-francuska aktorka Elisabeth Duda interpretuje wiersze Czesława Miłosza w niedawno wydanym dwujęzycznym tomie poezji laureata nagrody Nobla. Brakuje mi ducha Miłosza we francuskich tłumaczeniach; postanowiłam wypełnić tę lukę – mówi aktorka w rozmowie z PAP.

Tomik "20 Poemes - 20 Wierszy", który ukazał się nakładem wydawnictwa Austeria, zawiera kody QR, które pozwalają na odsłuchanie w internecie wersji audio wierszy. Na stronach książki sąsiadują ze sobą polskie oryginały i przekłady francuskie, pióra znanego tłumacza literatury polskiej Erika Veaux. Przy każdej wersji językowej zamieszczony jest kod odsyłający do nagrań wierszy czytanych przez aktorkę odpowiednio, po polsku i po francusku.

Impulsem do projektu był dla Dudy obchodzony w 2024 roku w Polsce Rok Czesława Miłosza, związany z 20. rocznicą śmierci poety. "Kiedy się dowiedziałam, że jest Rok Czesława Miłosza, postanowiłam wypełnić pewną lukę, bo brakuje - według mnie - tego ducha Miłosza we francuskich tłumaczeniach" - powiedziała aktorka. Uzyskanie praw autorskich i znalezienie wsparcia dla wydania książki zajęło jej rok.

Poezjom towarzyszą w tomiku ilustracje Jana Lebensteina, które artysta stworzył w latach 80. XX w. Były one przeznaczone do przetłumaczonej przez Miłosza Księgi Hioba i Apokalipsy. Temu połączeniu obrazu i poezji towarzyszy w wersji audio jeszcze jedna ilustracja - muzyczna; odczytywane wiersze przeplatane są utworami kompozytora Mieczysława Weinberga.

"Dzisiaj nie mamy czasu na nic. A tutaj jest chwila, żeby się zastanowić, pomyśleć. Może młode pokolenie trochę usłyszy te wiersze - i po polsku, i po francusku - to, jak one brzmią zupełnie nowo i pięknie. Według mnie (przekłady) zbliżają się do oryginału" - powiedziała Duda. Jej celem było to, by Miłosza "odkryć na nowo", bowiem "gdzieś zanika", zwłaszcza we Francji, gdzie w księgarniach znaleźć można eseje (np. "Zniewolony umysł"), a nie poezje noblisty.

Za "uniwersalny i potrzebny dzisiaj" aktorka uważa wiersz "Campo di Fiori"; jest on także jej ulubionym. Wśród 20 wybranych przez nią poezji do tomiku weszły również m.in. "Piosenka o końcu świata", "Wyznanie", "W mojej ojczyźnie", "Który skrzywdziłeś", "Piosenka o porcelanie".

Andrzej Ornat z wydawnictwa Austeria powiedział PAP, że edycja "20 wierszy" nawiązuje do wydanej przez Austerię przed laty publikacji wierszy wileńskich Miłosza. Zatytułowana "Wilno-Vilnius", również była dwujęzyczna, polsko-litewska.

W rozmowie z PAP Ornat zauważył, że Miłosz i Weinberg być może nie spotkali się osobiście, "ale z drugiej strony, ten krąg literacko-muzyczny był dosyć powiązany".

W Paryżu "20 poezji" będzie można kupić w Księgarni Polskiej. "Nakład jest bardzo bibliofilski - 1000 egzemplarzy" - powiedział Ornat; nie wykluczył dodrukowania tomiku.

Prezentacja "20 wierszy" w Paryżu odbyła się 16 grudnia w ambasadzie RP. Elisabeth Duda interpretowała wybrane wiersze w języku francuskim; oprawą muzyczną były utwory muzyki klasycznej (m.in. Ignacego Jana Paderewskiego, Franciszka Liszta, Fryderyka Chopina) w wykonaniu pianisty Daniela Proppera. Przypomniano wywiady Miłosza dla telewizji francuskiej z roku 1980 i nagranie TVP z 1996 roku, na którym poeta czyta wiersz "W mojej ojczyźnie".

Z Paryża Anna Wróbel