W dniach 28-30 października 2020 roku odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „Cyrk: genealogie, imaginaria, translacje”. Było to wydarzenie otwierające nowy instytutowy cykl W ŚWIECIE WIDOWISK, któremu patronuje Zbigniew Raszewski.
Konferencję współorganizowały: Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Materiały w języku polskim i angielskim: Program (PL) / Abstrakty (PL) / Programme (ENG) / Abstracts (ENG)
Konferencja zgromadziła przedstawicieli wielu dyscyplin i obszarów badawczych, m.in. historyków sztuki, kulturoznawców, filologów, teatrologów, literaturoznawców, ale również praktyków ze środowiska cyrkowego: organizatorów najważniejszych festiwali cyrkowych w Polsce, edukatorów, pedagogów cyrku, nauczycieli szkół cyrkowych, artystów i reżyserów. Część wystąpień dotyczyła nie tylko historii czy współczesności samej instytucji cyrkowej, ale i cyrku jako inspirującego imaginarium dla teatru, sztuk plastycznych, filmu czy literatury.
Wydarzenie odbyło się w formule hybrydowej, łączącej wystąpienia na żywo z wykładami, prelekcjami i udziałem w debatach za pośrednictwem internetu. Obrady były transmitowane na żywo, całość konferencji została zarejestrowana – i jest dostępna na instytutowym kanale YT.
DZIEŃ 1
Wykłady otwierające wygłosili: Olga Kupcowa z Uniwersytetu Moskiewskiego, Eleanor Lybeck z Uniwersytetu w Liverpoolu, Hanuš Jordan, kurator Czeskiego Muzeum Narodowego w Pradze i twórca Muzeum Czeskiej Marionetki i Cyrku w Prachaticach. O historii cyrku polskiego opowiedzieli: Janusz Sejbuk, kustosz Wystawy Sztuki Cyrkowej w Julinku oraz Dariusz Krajewski, badacz cyrku i właściciel prywatnego archiwum cyrkowego. W referatach panelistów odnoszono się do rozbieżności pomiędzy europejskim a polskim stanem badań nad historią cyrku, wskazując na konieczność systemowego wsparcia tego rodzaju prac. Na badaczy czekają na przykład obszerne, rozproszone archiwa, których część jest przechowywana w Julinku. Przypomniano również, że Instytut Teatralny od 2011 roku zaangażowany jest w projekty spektakli cyrkowo-teatralnych, docierając z własnym namiotem cyrkowym do wielu miejscowości w całym kraju, często pozbawionych sceny teatralnej.
DZIEŃ 2
W ramach konferencji odbyła się rozmowa „Od cyrku do teatru... i z powrotem”, w której udział wzięli: Marta Kuczyńska, Maciej Nowak, Joanna Reczek-Szwed, Michał Walczak i Joanna Zdrada. Tematem rozmowy były powiązania oraz wzajemne inspiracje cyrku i teatru. Uczestnicy opowiadali o tym, w jaki sposób język cyrku wzbogaca i poszerza horyzont spojrzenia dramaturga, reżysera teatralnego, pedagoga cyrku, animatora kultury. Wskazywano na mediacyjną rolę cyrku jako narzędzia społecznej zmiany, oraz jego karnawałową naturę, ujawniającą się w momentach intensywnych zmian społecznych. Na zakończenie debaty zastępca dyrektora Instytutu Teatralnego Jarosław Cymerman zapowiedział, że „już w przyszłym roku na Jazdowie zagoszczą prezentacje wybranych polskich spektakli cyrkowych, przygotowane we współpracy z festiwalami cyrkowymi.” Poinformował również, że w ramach planowanej zmiany Statutu Instytutu Teatralnego ujęte zostaną także działania związane m. in. z dokumentowaniem, wspieraniem refleksji badawczej, a także popularyzacją sztuki cyrkowej.
DZIEŃ 3
Cyrk: genealogie, imaginaria, translacje – międzynarodowa konferencja naukowa
Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie, 28-30 października 2020
Program: dr Grzegorz Kondrasiuk (UMCS), dr Sylwia Siedlecka (UW)
Koordynacja IT: Jadwiga Majewska, Karolina Wycisk