Od 1 do 8 października 2022 roku odbędzie się 31 edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego BEZ GRANIC – tradycyjne święto teatru po obu stronach Olzy.

Festiwal, organizowany przez Solidarność Polsko-Czesko-Słowacką od kilku lat wspólnie z czeskocieszyńskim stowarzyszeniem Člověk na hranici, zawsze angażujący w roli partnerów wiele instytucji szacownych i organizacji nie tylko z Cieszyna i Czeskiego Cieszyna, ale też z Pragi, Warszawy czy Bratysławy, co roku wyczekiwany jest przez miłośników dobrego teatru, chcąc być na bieżąco z tym, co najbardziej wartościowego dzieje się w kulturze teatralnej Polski, Czech i Słowacji. Nie trzeba jechać do Pragi, Brna, Bratysławy, Warszawy, Krakowa czy Poznania, żeby blisko domu obejrzeć najwartościowsze przedstawienia, jakie w ostatnim czasie powstały w tych miastach, co więcej, organizatorzy dokładają wszelkich starań, żeby ceny biletów były „cieszyńskie” – czyli na ogół znacząco niższe niż w siedzibach teatrów, które gościmy. Co więcej, bardzo rzadko jest okazja, by tak jak na cieszyńskim festiwalu zaraz po spektaklu podzielić się z artystami swoimi wrażeniami, powiedzieć, co się podobało, a co się nie podobało, albo poprosić o wyjaśnienie motywów takiego a nie innego kształtu widowiska. Tutaj widzowie są gospodarzami, wyrażając również swoją opinię w formie plebiscytu na najlepszy spektakl.

W bogaty program 31. edycji festiwalu zawiera 15 spektakli. Są to:

• BIEGUNI – wg powieści Olgi Tokarczuk, Teatr Powszechny w Warszawie, reż. Michał Zadara (indywidualna nagroda aktorska dla Barbary Wysockiej w ramach 27. edycji Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej);

• SZTUKA INTONACJI – najnowsze dzieło wielkiego polskiego dramatopisarza Tadeusza Słobodzianka – Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy. Reżyseria Anna Wieczur. Spektakl znalazł się w finale 28. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej; na 62. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych – Festiwalu Sztuki Aktorskiej, nagrodę aktorską zdobył Łukasz Lewandowski (za rolę Jerzego), a całe przedstawienie publiczność nagrodziła Mianem Naj‐Bogusławskiego. W prestiżowym rankingu aktorów polskich, ogłaszanym co roku przez Jacka Sieradzkiego, znalazło się aż trzech aktorów
w rolach z tego przedstawienia: Adam Ferency i Łukasz Lewandowski – (z notą: „mistrzostwo”) i Modest Ruciński (z notą „na fali”). Będzie to prawdziwa uczta teatralna. Dodatkową atrakcją jest fakt, że autor dramatu będzie gościem festiwalu w ramach cyklu Popołudnie Mistrza.

• 294 STATEČNÝCH – (pol. 294 odważnych) reż. Tomáš Dianiška, Divadlo Pod Palmovkou, Praga (Czechy) – fikcyjno‐dokumentalny spektakl poświęcony „najbardziej bohaterskiemu wydarzeniu w dziejach Czechosłowacji” – zamachowi na protektora Czech
i Moraw w czasie II wojny światowej, Richarda Heydricha (tzw. Operacja Antrophoid). Przedstawienie bardzo atrakcyjne wizualnie, igrające z konwencjami kultury masowej (komiksu czy filmu akcji). Z jednej strony uczta dla miłośników dobrego teatru, z drugiej – dobra okazja, by po raz kolejny zastanowić się nad kosztami bohaterstwa. W 2020 roku przedstawienie zdobyło czeską Nagrody Krytyki Teatralnej za wystawienie sztuki współczesnej, było też nominowane do nagrody Marka Ravenhilla.

• PRÍBEHY STIEN ­– (pol. Ściany, mury, płoty) – Bratislavské Bábkové Divadlo (Słowacja), reż. Katarína Aulitisová, spektakl opowiadający o granicach, barierach, jakie ludzie budują między sobą. Widowisko wyróżnione już wieloma nagrodami, m.in. w Polsce nagroda za reżyserię, za scenografię oraz nagroda publiczności za aktorstwo na 32. Międzynarodowym Festiwalu Walizka w Łomży, a także Grand Prix na 10 Międzynarodowym Festiwalu Ożywionej Formy Maskarada w Rzeszowie.

• HAMLET ON THE ROAD – reż. Joanna Zdrada – Divadlo Radost Brno (Czechy), ciekawy przykład czesko-polskiej współpracy teatralnej. W dowcipny sposób nawiązuje
do starej czeskiej tradycji wędrownych teatrów marionetkowych. W Polsce nagrodzony Grand Prix oraz nagrodą jury dziecięcego na 27. Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek Spotkania w Toruniu.

• GADŽOVÉ JDOU DO NEBE (pol. Gadziowie idą do nieba) – reż. Jiři Havelka; spektakl w wykonaniu jednego z najsłynniejszych czeskich teatrów, legendarnego Divadla Husa na provazku (Brno). Spektakl odwołany w poprzedniej edycji z powodu COVID-u, po rocznym oczekiwaniu wreszcie zagości nad Olzą.

• R.U.R – sztuka Karela Čapka, w której sto lat temu po raz pierwszy pojawiło się słowo „robot”, a i humanoidy po raz pierwszy trafiły na scenę – w brawurowej adaptacji na język teatru lalek. Reż. Radek Beran, teatr Buchty a loutky, Praga (Czechy).

• CIRKUSÁRIUM – przeznaczone dla dzieci przedstawienia w reż. Tomáša Podrazila
i Tomáša Běhala (Divadlo Toy Machine, Czechy). Spektakl dla najmłodszych, połączony
z warsztatami.

Festiwal, który przed laty zaczął się pod znakiem Václava Havla, stara się często pokazywać jego sztuki. Tym razem będzie to wieczór złożony z dwóch jednoaktówek (AUDENCJA, WERNISAŻ) w wykonaniu renomowanego zespołu Kašpar z Pragi.

W programie znajdą się także przedstawienia zespołów czeskocieszyńskiego teatru Těšínské divadlo: BARWY/BARVY polsko‐czeskiej Sceny Bajka oraz SZKLANA MENAŻERIA Tennessee’ego Williamsa w wykonaniu aktorów Sceny Polskiej, a także premiera Sceny Czeskiej: MILUJU TĚ, ALE...

Natychmiast po rozpoczęciu sprzedaży biletów zabrakło miejsc na dwie propozycje.
Są to: BALLADYNA (reż. Konrad Dworakowski, Opolski Teatr Lalki i Aktora) i ČTENÍ KE KAFI (Divadlo MALÉhRY z Brna). Każdy jednak może przyjść na spektakl plenerowy, prezentowany na placu przed Teatrem im. Mickiewicza. Będą to przeznaczone dla rodzin STRASZKI Teatru Gry i Ludzie. – spektakl, który miał premierę aż w Dubaju podczas światowej wystawy EXPO.

Przedstawienia oceniać będzie międzynarodowe jury, które przyzna tradycyjną nagrodę festiwalu – Złamany Szlaban. Przyznana zostanie również nagroda publiczności.

W cyklu spotkań festiwalowych pod nazwą Popołudnie Mistrza – gościem będzie TADEUSZ SŁOBODZIANEK – jeden z najwybitniejszych polskich dramatopisarzy, do niedawna dyrektor Teatru Dramatycznego w Warszawie, którego „Sztuka intonacji” gości w programie tegorocznej imprezy. Chociaż sztuki Słobodzianka „Prorok Ilja” i „Nasza klasa” były laureatkami nagrody na naszym festiwalu, ich autor spotka się po raz pierwszy z publicznością teatralnego święta nad Olzą. Z kolei w Tramwaj Café będzie można wziąć udział w rozmowie z JACKIEM POMORSKIM, autorem powieści Praskie święta radości.

Dla spragnionych wrażeń muzycznych przygotowano dwa koncerty. 5 października w dawnej synagodze w Czeskim Cieszynie (klub PZKO) wystąpi formacja RGG & Robert Więckiewicz, która zaprezentuje projekt muzyczny Planet LEM – inspirowany tekstami Lema, stworzony przez jednego z najważniejszych polskich aktorów filmowych i teatralnych
we współpracy z RGG – jednym z najważniejszych polskich zespołów grających w formule klasycznego tria fortepianowego.

Z kolei 6 października w sali Domu Narodowego odbędzie się koncert zespołu TRICOLOR, którego duszą jest Iwona Loranc, wokalistka i aktorka specjalizująca się w piosence poetyckiej, obdarzona aksamitnym głosem (laureatka Przeglądu Piosenki Aktorskiej). Towarzyszą jej: Jan Stachura – gitarzysta i Krzysztof Maciejowski – skrzypek i kompozytor z bogatym dorobkiem również w zakresie muzyki teatralnej. Ten koncert dostępny jest bezpłatnie, trzeba jednak zaopatrzyć się w wejściówki.

Program festiwalu stanowią cztery wystawy:

• Słowacka wystawa Martina Smetany ‐ ROK DOBRYCH WIADOMOŚCI
(Rynek w Czeskim Cieszynie).

• Plenerowa wystawa współczesnej POLSKIEJ FOTOGRAFII TEATRALNEJ
(plon konkursu organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie) – Park Pokoju w Cieszynie

• Wystawa POLSKA KARYKTURA TEATRALNA (COK)

• TWARZE OBRAZU (Galeria Půda, wernisaż 23 września)

• ZMIERZCH BOGÓW (Galeria Most)

• Václav Havel ANTIKODY (Avion)

W bilety i wejściówki na poszczególne wydarzenia można się zaopatrzyć za pośrednictwem strony internetowej festiwalu: borderfestival.eu. Wstęp na wystawy – bezpłatny.

Organizatorem festiwalu jest Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka Oddział Regionalny w Cieszynie, a z czeskiej strony – stowarzyszenie Člověk na hranici. Dyrektorem artystycznym jest Janusz Legoń, dyrekcję organizacyjną sprawują: Petra Slováček Rypienová (strona czeska) i Katarzyna Dendys-Kosecka (strona polska).