W teatrach i salach widowiskowych Cieszyna i Czeskiego Cieszyna w dniach od 1 do 8 października odbędzie się 32. edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Bez Granic. W programie przedstawienia z Polski, Czech i Słowacji.
Będą to między innymi: Encyklopedia filmu akcji teatru Pod Palmovkou z Pragi – autorski spektakl Tomáša Dianiški – zwariowana komedia science fiction na tle współczesnej historii Czech; Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku Doroty Masłowskiej w wykonaniu aktorów Studia G z Ostrawy (reż. Janusz Klimsza); Maj – słynny poemat Karela Hynka Máchy w fascynującej wizualnie inscenizacji Ivana Achera (teatr Ludus, Bratysława); prowokujące do dyskusji Jak nie zabiłem swojego ojca… Mateusza Pakuły (koprodukcja teatrów Łaźnia Nowa z Krakowa i im. Stefana Żeromskiego z Kielc, laureat Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Sztuki Współczesnej); Juliusza Słowackiego Sen srebrny Salomei w reż. Piotra Cieplaka (Teatr im. Heleny Modrzejewskiej z Legnicy – współtriumfator Opolskich Konfrontacji Teatralnych „Klasyka Żywa”).
W magicznym plenerze cieszyńskiego Wzgórza Zamkowego Teatr Biuro Podróży pokaże – na zamkowym dziedzińcu – spektakl Kaspar.
Po raz pierwszy od wielu lat pojawi się w programie teatr tańca – ekstatyczne widowisko Romeos & Julias unplagued. Traumstadt (koprodukcja Polskiego Teatru Tańca z Poznania i kolektywu bodytalk z Münster).
Swoje prace zaprezentują również zespoły czeskocieszyńskiego teatru Těšínské divadlo. Scena Polska pokaże na festiwalu premierę Ballady dla bandyty (reż. Petr Kracik), z kolei lalkowa Bajka przedstawi widowisko dla dzieci Bylo nás pět. Propozycji dla najmłodszych jest więcej – to jeszcze spektakl Dášeňka według Karela Čapka (teatr Dokola z Taboru) i koncert zespołu Czereśnie, o tyle wyjątkowy, że grany w cieszyńskim zamku.
5 października, w 87 rocznicę urodzin Václava Havla, teatr Dokola pokaże mało znaną sztukę Havla Świnia, a pod tytułem Havel odnaleziony odbędzie się czytanie performatywne fragmentów Siły bezsilnego – odnalezionego niedawno reportażu Havla z jego pierwszego uwięzienia, wydanego po polsku w przekładzie Andrzeja S. Jagodzińskiego (który będzie gościem specjalnym wydarzenia).
W muzycznym programie festiwalu oprócz wspomnianych Czereśni znalazł się wspólny występ czeskiej wokalistki jazzowej Beaty Hlavenkovej i Oskar Töröka – renomowanego słowackiego trębacza – w malowniczej sali klubu PZKO (dawnej synagogi) w Czeskim Cieszynie. Na zamknięcie festiwalu w sali Domu Narodowego wystąpi Maja Kleszcz z koncertem Osiecka de luxe. Ujawniony zostanie wówczas werdykt międzynarodowego jury, przyznającego tradycyjną nagrodę Złamany Szlaban oraz wyniki głosowania publiczności.
Największą atrakcją programu wystawowego tegorocznego Bez Granic festiwalu będzie wystawa 80 x Olbiński – jubileuszowa panorama twórczości Rafała Olbińskiego nie tylko w dziedzinie sztuki plakatu, przygotowana dla festiwalu przez Muzea Magicznego Realizmu z Cieszyna i Wisły (kurator: Sebastian Chachołek). Ponadto odbędzie się plenerowa wystawa polskiej fotografii teatralnej (laureaci konkursu organizowanego dorocznie przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego), a w czeskocieszyńskiej Galerii Půda – wystawa Maski (inspirowana teatrem i nie tylko), której kuratorem jest Ladislav Szpyrc, autor plakatu tegorocznego festiwalu.
Bohaterem spotkania z prowadzonego od kilku lat cyklu „Popołudnie Mistrza” będzie Jacek Głomb – twórca i dyrektor Teatru Modrzejewskiej w Legnicy. Będzie okazja do rozmowy, jak teatr zmienia miasto.
Rozmowa, dialog to cecha charakterystyczna tego festiwalu. Po wielu przedstawieniach odbywają się rozmowy widzów z twórcami, moderowane, ale prowadzone bez taryfy ulgowej; niejednokrotnie artyści muszą tłumaczyć się cieszyńskim widzom ze swoich decyzji artystycznych. Młodych widzów do odbioru spektakli przygotowują lekcje teatralne w szkołach.
Festiwal Bez Granic jest sztandarową imprezą stowarzyszenia Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, wywodzącego się z demokratycznej opozycji. Jej działacze w latach 80. Organizowali m.in. nielegalne spotkania opozycjonistów z Polski i Czechosłowacji. W 1990 działacze Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej Jerzy Kronhold z Cieszyna i Jakub Mátl z Czeskiego Cieszyna zainicjowali pierwszy festiwal (w całości poświęcony twórczości Havla). Impreza pierwotnie nosiła nazwę „Na granicy”, która została zmieniona po wejściu Polski, Czech i Słowacji do UE. Laureatami nagrody byli m.in. Ondrej Spišák (trzykrotnie) czy Jan Klata (dwukrotnie, nagroda za Rewizora była jego pierwszą nagrodą międzynarodową).
Organizatorem festiwalu jest stowarzyszenie Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka (oddział regionalny w Cieszynie), któremu po stronie czeskiej towarzyszy stowarzyszenie Člověk na hranici z Czeskiego Cieszyna. Jako współorganizatorzy uczestniczą w tegorocznej edycji: Teatr im. Adama Mickiewicza w Cieszynie, Cieszyński Ośrodek Kultury Dom Narodowy, Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej, Zamek Cieszyn i Muzeum Magicznego Realizmu Przykopa 25.
Impreza jest finansowana z dotacji państwowych i samorządowych z obydwu krajów, z Funduszu Wyszehradzkiego oraz dzięki sponsorom. Tegoroczną edycję objęli honorowym patronatem: Mateusz Gniazdowski – ambasador RP w Pradze, Andrea Elscheková-Matisová – ambasadorka Słowacji w Warszawie, Miroslav Kolatek – chargé d’affaires a.i. Republiki Czeskiej w Warszawie, Gabriela Staszkiewicz – burmistrz Cieszyna, Karel Kula – starosta Czeskiego Cieszyna.
Szczegóły programu, zakup biletów i rezerwacja wejściówek za pomocą strony internetowej borderfestival.eu.
Biuro Organizacyjne Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Bez Granic