EN

21.08.2022, 12:10 Wersja do druku

Ankieta o krytyce. OLGA KATAFIASZ

1. Czy w trakcie praktyki recenzenckiej odczuwała Pani potrzebę sformułowania kryteriów pisania (jeśli tak, proszę wskazać odnośnik bibliograficzny lub podać link)? Czy te kryteria się zmieniały (jeśli tak, to w jaki sposób)?

Nie, zaczynając pisać, przyjęłam te, które wówczas – czyli trzydzieści lat temu – istniały. Nie pisze się recenzji, jeśli pracuje się w teatrze (jakimkolwiek), w jakikolwiek sposób jest się związanym z twórcami przedstawienia.

2. Jakiego przedstawienia dotyczyła pierwsza opublikowana przez Panią recenzja teatralna i gdzie została ogłoszona?

„Poznański Przegląd Teatralny” listopad 1991, Kochany kłamca Jerome’a Kelly’ego, Scena na Piętrze.

3. Czy zdarzyło się Pani odmówić napisania recenzji w obawie przed zarzutem środowiskowego uwikłania? Jeśli tak, co było powodem odmowy?

Tak, jeśli byłam zaprzyjaźniona z twórcą/twórczynią, jeśli twórca/twórczyni był/a w momencie decyzji o nie/pisaniu recenzji moim studentem/studentką (piszę dopiero o spektaklach absolwentów kierunku, na którym wykładam).

4. Czy zdarza się, że pisząc tekst krytyczny włącza Pani tryb autocenzury? Jeśli tak, z jakich powodów?

Nie, świadomej autocenzury nie zauważyłam.

5. Profesor Zbigniew Raszewski zwykł przestrzegać swoich uczniów przed pułapkami, które czyhają na recenzentów w podróżach służbowych. Zwracał zwłaszcza uwagę na powszechność uprawianej przez teatry bufetowej korupcji. Czy z Pani doświadczenia wynika, że podobne praktyki to już przeszłość, czy wciąż są stosowane?

Nigdy nie doświadczyłam tego typu zjawiska.

6. Czy któraś z okoliczności wymienionych niżej Pani zdaniem naraża krytyka podejmującego się zrecenzowania spektaklu na zarzut przekroczenia dobrych obyczajów?

● bliska (prywatna) znajomość z głównymi realizatorami/odtwórcami przedstawienia, kierownictwem teatru,

● bliska (prywatna) znajomość z rodziną/bliskimi głównych realizatorów/odtwórców przedstawienia, kierownictwa teatru,

● podległość służbowa wobec któregoś z głównych realizatorów/odtwórców przedstawienia, członków kierownictwa teatru (np. rektor/dziekan – wykładowca),

● wykonywanie w tym samym czasie (bądź w nieodległych terminach) płatnych prac na zlecenie teatru, w którym wystawiono przedstawienie,

● praca na etacie w innym teatrze,

● inne (jakie?).

Właściwie wszystkie. Najbardziej dotyczy mnie okoliczność, którą nazwali Państwo „podległością służbową”. Będąc od kilkunastu lat wykładowcą uczelni artystycznej, z założenia nie pisałam o spektaklach, które reżyserowali/współtworzyli jako dramaturdzy/dramaturżki moi przełożeni/moje przełożone – dziekani czy dziekanki (ale też, o czym już wspomniałam, studentki czy studenci).

7. Czy czyta Pani blogi, prowadzone przez ludzi zajmujących się teatrem zawodowo? Dlaczego nie lub dlaczego tak?

Tak, na e-teatrze.

8. Czy czyta Pani blogi o teatrze, prowadzone przez nieprofesjonalistów? Dlaczego nie lub dlaczego tak?

Podobnie jak w punkcie 7, czytam wpisy z blogów, które publikuje e-teatr. Nie różnicuję blogów na „zawodowe” i „nieprofesjonalne”.

9. Czy zdarza się Pani czytać cudze recenzje (klasyków lub bieżące) dla przyjemności?

Tak.

10. Czy chadza Pani do teatru dla przyjemności?

Tak.

11. Kogo z polskiej krytyki teatralnej ceni Pani najwyżej? Dlaczego? Czy któregoś nazwałaby Pani swoim mistrzem?

Nie chciałabym wskazywać faworytów.

12. Czy uważa Pani, że krytyka teatralna ma jakikolwiek wpływ na teatr / życie teatralne / środowiskowe obyczaje? Jeśli tak – jaki (proszę wskazać konkretne przykłady).

Ów wpływ jest ciągle dość iluzoryczny. Owszem, krytyka wskazuje na pewne problemy, ale dużo skuteczniejsze okazują się działania ściśle środowiskowe, na przykład zespołów teatralnych. Natomiast teksty krytyczne mają niekiedy wpływ na wprowadzanie dobrych praktyk, ale to trudne do jednoznacznej weryfikacji.


Olga Katafiasz – teatrolożka i filmoznawczyni, od 2006 wykładowczyni Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. Absolwentka teatrologii Uniwersytetu Jagiellońskiego; stopień doktora nauk humanistycznych (dyscyplina: nauki o sztuce, specjalność: kulturoznawstwo) uzyskała w 2004 na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych (dyscyplina: literaturoznawstwo, specjalność: komparatystyka) – w 2014 roku na Wydziale Polonistyki UJ. W latach 1995–2008 pracowała w zespole redakcyjnym „Gazety Teatralnej. Didaskalia”, gdzie nadal regularnie publikuje eseje i recenzje. Autorka szkiców poświęconych związkom literatury, teatru i filmu oraz książek: Próby wrażliwości. Szekspirowskie ekranizacje Laurence’a Oliviera i Kennetha Branagha (2005), Słownik wiedzy o filmie (wspólnie z Joanną Wojnicką; 2005, 2009), wywiadu-rzeki Krzysztof Globisz. Notatki o skubaniu roli (2010), Shakespeare i kino. Strategie adaptacyjne i ich konteksty społeczno-kulturowe (2012). W serii „Literatura na ekranie” redagowała tom Lustra i echa. Filmowe adaptacje dzieł Williama Shakespeare’a (2017).

Źródło:

Materiał własny