Gdy w niedzielne popołudnie otworzyłem serwis filmpolski.pl w oczy od razu rzuciła mi się w oczy informacja o śmierci Andrzeja Kostenki. Wszechstronnego człowieka filmu i telewizji – reżysera, scenarzysty i operatora filmowego. Pisze Rafał Dajbor.
fot. mat. Filmu Polskiego
Urodził się w Łodzi i w Łodzi w 1961 roku ukończył studia – „Wydział Operatorski PWSTiF w Łodzi; po raz pierwszy został przyjęty na Wydział Operatorski PWSF w Łodzi w roku 1954, jednakże w tym samym roku został skreślony z listy studentów. Ponownie studia rozpoczął w 1956” – głosi notka w Serwisie. Jako reżyser debiutował stosunkowo późno, bo dopiero w 1972 roku, filmem „Rewizja osobista” z Wiesławą Mazurkiewicz, Zygmuntem Hübnerem i Zdzisławem Maklakiewiczem w rolach głównych. W 1977 roku nakręcił „Sam na sam” – dramat psychologiczny z udziałem Jadwigi Jankowskiej-Cieślak, Piotra Fronczewskiego, Stanisławy Celińskiej, Stanisława Gawlika, Marii Klejdysz, Tadeusza Plucińskiego i Romana Wilhelmiego. A w latach 1979-81 realizował serial „Przyjaciele” opowiadający o losach grupy młodych ludzi w realiach powojennej Polski. Role główne objęli Michał Anioł, Andrzej Golejewski i Jan Jurewicz. Poza tym tworzył filmy dokumentalne, popularne seriale („Sukces”, „Lokatorzy”, „Hela w opałach”, „Zaginiona”, „Bulionerzy”, „Ojciec Mateusz”), nakręcił także spektakl Teatru Telewizji pt. „Ekscelencja” (1995) wg Fiodora Dostojewskiego z Henrykiem Bistą w roli głównej.
Niezależnie jednak od własnych dokonań – Andrzej Kostenko pozostanie w historii kina przede wszystkim dzięki dziełom, które współtworzył u boku największych polskich twórców. Lista nazwisk i tytułów jest naprawdę imponująca. Współpracował reżysersko z Romanem Polańskim przy etiudach i filmach „Dwaj ludzie z szafą” (1958), „Lampa” (1959), „Nóż w wodzie” (1961) i „Piraci” (1986). Pełnił wiele różnych funkcji (operatora kamery, współpracownika reżyserskiego i montażowego) przy filmach Jerzego Skolimowskiego: „Bariera” (1966), „Ręce do góry” (1967), „Przygody Gerarda” (1970), „Najlepszą zemstą jest sukces” (1984), „Wiosenne wody” (1989) oraz „Cztery noce z Anną” (2008). Z Andrzejem Wajdą współpracował przy „Popiołach” (1965) i „Wszystko na sprzedaż” (1968), a z Witoldem Leszczyńskim przy jego etiudach szkolnych, przy „Żywocie Mateusza” (1967) oraz „Starym człowieku i psie” (2008), który to film Kostenko dokończył po śmierci Leszczyńskiego.
Poznałem Andrzeja Kostenkę w 2005 roku, gdy poprosiłem go o wypowiedź o Mariuszu Gorczyńskim (grał on u Kostenki w „Przyjaciołach” i filmie „Kapitan Conrad” z 1990 roku). Pan Andrzej wyznaczył mi spotkanie w stołówce Wytwórni Filmowej „Czołówka” przy Alei Lotników w Warszawie. Okazał się sympatycznym i otwartym rozmówcą. Udostępnił mi także odcinek „Przyjaciół” z Mariuszem Gorczyńskim ze swoich zbiorów na VHS. Wtedy był to dla mnie wielki rarytas, były to czasy sprzed epoki rekonstrukcji cyfrowej i istnienia kanału TVP VOD. Byłem mu za to bardzo wdzięczny. A teraz żegnam go z wielkim smutkiem.