„Zamach na Narodowy Stary Teatr. Narodziny narodu” Jana Czaplińskiego i Jakuba Skrzywanka w reż. Jakuba Skrzywanka w Starym Teatrze w Krakowie. Pisze Aneta Kyzioł w „Polityce”.
fot. Natalia Kabanow/mat. teatru
Zaczyna się od przywołania tytułowego „zamachu" gdy premierę „Wyzwolenia" przerwał atak terrorystyczny na budynek Starego Teatru: są relacje telewizyjnych reporterów (zaangażowano nawet Jarosława Kuźniara), orędzia prezydenta Dudy i premiera Tuska oraz komentarz Donalda Trumpa (oznaczone jako deepfake'i), są zwyczajowe akty zjednoczenia w obliczu tragedii, a potem internetowe memy, szukanie winnych, nowe akty prawne, w końcu - stowarzyszenie rodzin ofiar zamachu, organizujące spotkania upamiętniające i tyleż leczące, co rozdrapujące rany. Dużo tu odwołań do katastrofy smoleńskiej, dominuje ton na granicy satyry, sporo ogólników, brak zaś pomysłów na oddanie dzisiejszych realnych zagrożeń.
Po przydługiej i jałowej części pierwszej dostajemy drugą, która rozgrywa się podczas próby do nowego „Wyzwolenia" mającego być pracą na traumie. W roli głównej aktor, który grał Konrada w spektaklu przerwanym przez terrorystów i ocala! dlatego, że uciekł (Radosław Krzyżowski).
Dyskusja dotyczy podejścia - czy powinien to być spektakl dokumentalny, czy metaforyzujący, poczucia winy i wstydu Konrada, który nie zginął razem z kolegami - ale i sensu robienia teatru, który (rzekomo) mierząc się z traumą, odtwarza ją i przenosi dalej. Kluczowe oskarżenie wygłasza Muza (Dorota Segda), domagając się przerwania „tej fabryki Konradów". Otwiera słynne okno, przez które w „Dziadach" Swinarskiego w latach 70. wyskakiwał Rollison, i żąda, żeby dramaturdzy wyszli z teatru i rozejrzeli się, zamiast ciągle uprawiać narodową martyrologię. Pytanie tylko, co zobaczą za oknem w czasach, gdy zagrożenie znów płynie ze Wschodu. Spektakl Jakuba Skrzywanka, nowego dyrektora artystycznego Starego Teatru, jest ostrą - i nie zawsze sprawiedliwą - polemiką z tradycją tej sceny, a na odpowiedź, jaki miałby być nowoczesny teatr społecznie zaangażowany, musimy jeszcze poczekać.
3/6, Skala ocen: 1(dno)-6(wybitne)