Wrocławski Teatr Współczesny zaprasza 16 września na prapremierę spektaklu „Młody mężczyzna” na podstawie książki ubiegłorocznej noblistki Annie Ernaux pt. „Le jeune homme”. 

fot. Filip Wierzbicki / mat. teatru

– „Le jeune homme” jest w jej dorobku książką szczególną, ponieważ na dalszy plan zeszły w niej tematy dotąd bardzo mocno istniejące w literackich utworach Ernaux, takie jak hierarchiczność, nadużywanie władzy, kwestie wykluczenia społecznego i klasowego – mówi Katarzyna Kalwat, reżyserka spektaklu.

Na pierwszym planie w tym utworze znalazł się natomiast temat bliskości, namiętności i relacji z mężczyzną. Punktem wyjścia było dla Katarzyny Kalwat pytanie, jak obecność kogoś dużo młodszego od noblistki wpłynęła na życie francuskiej pisarki.

– Młody mężczyzna, którego Ernaux nazywa A., staje się kimś, kto zmienia bieg jej życia. Za jego sprawną pisarka w swoisty sposób odpamiętuje swoje historie, często bardzo trudne, i nadaje im nowy wymiar. Dzięki temu zaczyna istnieć jako kobieta przemawiająca z pozycji siły i władzy. W teatrze rzadko mówi o dojrzałych kobietach, o kobietach będących w sile wieku – podkreśla Katarzyna Kalwat.

Reżyserka zwraca uwagę na to, że realizatorzy i aktorzy potraktowali tekst Annie Ernaux pt. „Le jeune homme” jako zadanie aktorskie.

– Zawarte w nim tematy i zdarzenia stały się punktem wyjścia do odegrania przez aktorów scen, często trudnych. Scenariusz jest więc połączeniem oryginalnego tekstu Annie Ernaux oraz osobistych wypowiedzi i improwizacji aktorów – mówi reżyserka spektaklu.

W „Młodym mężczyźnie” zagrają Ewelina Paszke-Lowitzsch i Dominik Smaruj.

– Gram, a może performuję, Annie Ernaux, francuską noblistkę z 2022 roku. Towarzyszy mi Dominik Smaruj – mój były student, ale staramy się nie posługiwać tą relacją – zapewnia Ewelina Paszke-Lowitzsch.

– Ewelina uczyła mnie scen aktorskich na pierwszym roku studiów w Akademii Sztuk Teatralnych, a teraz wskakujemy razem do łóżka. Z początku było to dla nas trudne, dlatego cieszę, że pierwszy raz w życiu pracowaliśmy z koordynatorką scen intymnych, Krystyną Lamą Szydłowską. Bardzo mi to pomogło – podkreśla Dominik Smaruj.

Adaptacji książki Annie Ernaux pt. „Le jeune homme” dokonała Sandra Szwarc. Krzysztof Szekalski napisał tekst sceniczny w oparciu o tę sztukę i na bazie improwizacji.

– Ciągle uczestniczymy w procesie improwizacji i myślę, że pozostaniemy w nim do samego końca. Chcielibyśmy zachować świeżość tego tekstu, przynajmniej w pewnych momentach, żeby pozostawić pewne rzeczy niedopowiedziane i mieć przestrzeń wolności. Jak mówi Katarzyna Kalwat: „Idziemy od tyczki tyczki”, ale po drodze mogą wydarzyć się między nami różne, czasem nieoczekiwane i nieoczywiste, sytuacje oraz interakcje – zaznacza Ewelina Paszke-Lowitzsch.

Krzysztof Szekalski zwraca uwagę na to, że Annie Ernaux zawsze pisze na podstawie własnych doświadczeń.

– Tylko wtedy jest to dla niej precyzyjne i prawdziwe. Jej metoda pracy polega na tym, że wielokrotnie poprawia swoje teksty, aby dojść do największej perfekcji. Musieliśmy więc być bardzo odpowiedzialni w uzupełnianiu tego utworu o nasze treści tak, żeby były na równie wysokim poziomie merytorycznym i treściowym, co teksty Ernaux. Dotyczy to także jakości języka, która jest równie istotna, co tematyka tej książki – wyjaśnia autor tekstu scenicznego.

W spektaklu w reż. Katarzyny Kalwat ważną rolę odegrają fotografie, których autorem jest znany artysta wizualny, Zbigniew Libera.

– Zauważyliśmy, że do narracji, którą przeprowadza Annie Ernaux, bardzo pasują zdjęcia Nan Goldin – wielkiej fotografki, która specjalizuje się w robieniu intymnych zdjęć. Podążałem za jej sposobem fotografowania – wyjaśnia Zbigniew Libera.

W „Młodym mężczyźnie” będzie można usłyszeć muzyczne utwory, które skomponowała Teoniki Rożynek.

– Starałam się zawrzeć w tym spektaklu jak najwięcej dźwięków, które będą budowały napięcie, ale najbardziej należy się spodziewać zastanej sytuacji dźwiękowej. Pracowałam na przetworzeniach już istniejącej muzyki – mówi Teoniki Rożynek.

Katarzyna Kalwat skorzystała z transkrypcji językowej, za którą odpowiada Natalia Mentkowska. Reżyserka zdecydowała się na to, bo istotne wydało jej się napięcie między intelektem a czystym atawizmem, które jest obecne w książce Annie Ernaux.

– To algorytm sztucznej inteligencji, który na oczach widza sczytuje słowa aktorki grającej Ernaux, czyli Eweliny Paszke-Lowitzsch. Bardzo interesuje mnie wprowadzanie do teatru nowych technologii. Transkrypcja języka w znaczący sposób oddziela twórczość napisaną, którą traktujemy jako rodzaj zadania aktorskiego, od wszystkiego, co mówimy publiczności w wymiarze scenicznym – wyjaśnia Katarzyna Kalwat.

Natalia Mentowska nie ukrywa, że to dość skomplikowany proces. I dodaje, że transkrypcja języka dopiero drugi raz została zastosowana w polskim teatrze w tak rozwiniętej formie.

Prapremiera spektaklu „Młody mężczyzna” w reż. Katarzyny Kalwat już 16 września na Scenie na Strychu WTW. Kolejne spektakle: 17, 19 i 20 września oraz 20, 21 i 22 października.

Bilety: www.wteatrw.pl

realizatorzy

tłumaczenie: Agata Kozak

reżyseria: Katarzyna Kalwat

adaptacja: Sandra Szwarc

tekst sceniczny: Krzysztof Szekalski

fotografie, scenografia: Zbigniew Libera

muzyka: Teoniki Rożynek

transkrypcja języka, video: Natalia Mentkowska

koordynacja scen intymnych: Krystyna Lama Szydłowska

inspicjentka: Justyna Bartman-Jaskuła

obsada:  Ewelina Paszke-Lowitzsch, Dominik Smaruj