Muzeum Pana Tadeusza zaprasza na wystawę czasową poświęconą „Dziadom” Adama Mickiewicza. Celem ekspozycji jest przyjrzenie się rozbudowanemu uniwersum dzieła poprzez zaprezentowanie ogromnego potencjału etnograficznego, literackiego i scenicznego tkwiącego w utworze Mickiewicza. Impulsem do stworzenia wystawy jest kontekst polityczny arcydramatu, a właściwie rola jego konkretnej inscenizacji – „Dziadów” w reżyserii Kazimierza Dejmka zrealizowanych w Teatrze Narodowym, zdjętych z afisza na początku 1968, uznawanych powszechnie za katalizator Wydarzeń Marcowych.
mat. organizatora
Stanisław Wyspiański, który jako pierwszy podjął próbę wystawienia względnej całości Mickiewiczowskich „Dziadów”, pisał o swoim projekcie inscenizacyjnym: „To będzie się w teatrze grać, co znamy wszyscy, co cała publiczność polska na pamięć zna”. Słowa autora „Wyzwolenia” wskazują na określony sposób funkcjonowania arcydramatu w polskiej kulturze, jego siłę, która od czasów Wyspiańskiego uległa przecież intensyfikacji.
Przejście przez muzealną ekspozycję jest spotkaniem z unikatowymi obiektami z kolekcji Ossolineum oraz kilkoma wybranymi wątkami „Dziadów”: poczynając od materii czysto tekstowej, okoliczności powstania poszczególnych części, po szerokie spojrzenie na obrzędowy charakter dzieła i zawarty w nim motyw starcia dobra ze złem. Niezwykle istotną płaszczyzną wystawy jest problem inscenizacji arcydramatu oraz towarzyszące mu przekonanie o pewnej romantycznej „asceniczności”. Mickiewicz w swojej słynnej „Lekcji XVI” mówił o „dwóch warstwach odrębnych” dramatu słowiańskiego, „napisaniu” i „wystawieniu”: „Dramat wymaga osadzenia na ziemi: potrzeba gmachu teatralnego, aktorów, potrzeba pomocy wszystkich rodzajów sztuki. W dramacie poezja przechodzi w działanie wobec widzów”. To kolejne „przejście” prowadzi do unaocznienia strategii inscenizacyjnych obranych przez najwybitniejszych twórców teatru, mierzących się z tekstem Mickiewicza. Sceniczne interpretacje arcydramatu zaistnieją w przestrzeni ekspozycji dzięki szeregowi autentycznych źródeł i dokumentacji, obiektom scenograficznym i kostiumom, fotografiom, fragmentom rejestracji, wspomnień, komentarzy – poczynając od zamysłu Stanisława Wyspiańskiego, przez inscenizacje Leona Schillera, Jerzego Grotowskiego, Kazimierza Dejmka, Konrada Swinarskiego, Jerzego Grzegorzewskiego do spektakli wrocławskich: Kazimierza Brauna, Moniki Strzępki i Pawła Demirskiego. Ze szczególną uwagą potraktowany zostanie projekt „Dziadów” bez skrótów Michała Zadary (Teatr Polski we Wrocławiu). Zgromadzone w sali „Powidoki” materiały są świadectwem złożonego i wieloetapowego procesu twórczego, którego wynikiem był kilkunastogodzinny spektakl – Święto Zmarłych i Święto Teatru jednocześnie.
Finał ekspozycji porusza problem politycznego „pobudzania do działania duchów opieszałych”, mitu siły sprawczej „Dziadów”. Kumulacja wielopoziomowych konfliktów, określana lakonicznie mianem Marca ’68, stanowi przejście od dramatu scenicznego do dramatu społecznego. Proces ten obrazujemy na podstawie losu konkretnej jednostki – biografii matematyka i wykładowcy Uniwersytetu Wrocławskiego Stanisława Hartmana, odsuniętego od pracy dydaktycznej w wyniku antysemickiej nagonki. Szeroki kontekst wydarzeń 1968 roku, który na zawsze zmienił oblicze Europy, ilustrują również zdjęcia dotyczące inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację oraz komentarze prasy zagranicznej.
Na wystawie oprócz eksponatów ze zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich zobaczymy obiekty wypożyczone z Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, Wrocławskiego Teatru Współczesnego im. Marii i Edmunda Wiercińskich, Teatru Polskiego we Wrocławiu oraz z kolekcji prywatnej profesor Magdaleny Raszewskiej. Zaprezentujemy również dokumenty archiwalne dotyczące protestów społecznych, będących odpowiedzią na wydarzenia Marca ’68. To między innymi archiwalia byłej Służby Bezpieczeństwa przechowywane w Instytucie Pamięci Narodowej, dokumenty pochodzące z Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego, materiały fotograficzne Telewizji Polskiej, Centrum Historii Zajezdnia oraz Polskiej Agencji Prasowej.
Zespół kuratorski: dr Justyna Kowal, Agnieszka Śrutwa, Paweł Zaręba, dr Joanna Hytrek-Hryciuk
Patroni medialni:TVP Kultura, TVP3 Wrocław, e-teatr.pl, Radio Wrocław, Radio RAM, Radio Wrocław Kultura, Booklips.pl
_______________________
Program wydarzeń
25 marca–30 lipca 2023
wstęp w ramach biletu do muzeum
wernisaż: 25 marca 2023, godz. 17.00
wstęp wolny
Marzec 2023
Oprowadzanie kuratorskie po wystawie
26 marca 2023 (niedziela), godz. 12.00
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona
- wejściówki do odebrania w kasach muzeum
Prowadzące: dr Joanna Hytrek-Hryciuk, dr Justyna Kowal
„Słowiańska duchowość. Źródła i manowce” – dyskusja
28 marca 2023 (wtorek), godz. 17.00
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona
- transmisja online z Muzeum Pana Tadeusza
Prowadzący: Marcin Szyjka
Goście: O. Marek Miławicki, prof. Dariusz Sikorski
„Na świecie znowu, ale nie dla świata”. O upiorach w Dziadach i nie tylko – rozmowa
30 marca 2023 (czwartek), godz. 17.00
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona
- transmisja online z Muzeum Pana Tadeusza
Prowadząca: dr Joanna Hytrek-Hryciuk
Gość: Łukasz Kozak
Kwiecień 2023
Oprowadzanie kuratorskie po wystawie
15 kwietnia 2023 (sobota), godz. 12.00
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona
- wejściówki do odebrania w kasach muzeum
Prowadzące: dr Joanna Hytrek-Hryciuk, dr Justyna Kowal
„Schowaj oczy, skryj się w drzewie” – warsztaty artystyczne
16 kwietnia 2023 (niedziela), godz. 14.00
- warsztaty artystyczne dla młodzieży od 16. roku życia i osób dorosłych
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona
- obowiązują zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy dostępny od 1 kwietnia 2023
Prowadząca: Jagoda Winkelbauer
Oprowadzanie kuratorskie po wystawie
23 kwietnia 2023 (niedziela), godz. 12.00
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona,
- wejściówki do odebrania w kasach muzeum
Prowadzące: dr Joanna Hytrek-Hryciuk, dr Justyna Kowal
Muzeum Pana Tadeusza
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Muzeum Pana Tadeusza to część Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, w której zbiory Ossolineum prezentowane są na bogatym tle historycznym i literackim. Funkcjonuje od maja 2016 roku w jednej z piękniejszych kamienic Wrocławia – Pod Złotym Słońcem (Rynek 6).
Wystawa stała muzeum składa się z trzech części. Pierwsza z nich, „Rękopis Pana Tadeusza”, opowiada o powstaniu i recepcji książki niezwykłej – być może ostatniej, której fragmenty na pamięć znają niemal wszyscy Polacy. Jedyny istniejący rękopis Mickiewiczowskiego arcydzieła w otoczeniu kilkuset autentycznych manuskryptów, starodruków, grafik, obrazów, rzeźb i przedmiotów codziennego użytku, zilustrowanych i skomentowanych za pomocą stu aplikacji i prezentacji multimedialnych – to zaproszenie do rozmowy o polskiej kulturze i historii walki o niepodległą ojczyznę.
Druga część wystawy stałej, „Misja: Polska”, to opowieść o romantycznej idei wolności przeniesionej w realia II wojny światowej i czasów powojennych. Na przykładzie życiorysów Jana Nowaka- Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego prezentuje losy pokolenia, które dorastało w wolnej po 123 latach zaborów ojczyźnie, ale w 1939 roku stanęło przed koniecznością walki o niepodległość, a następnie o suwerenną obecność Polski w nowoczesnej Europie. Obaj świadkowie historii przekazali Ossolineum bezcenne zbiory dokumentujące ich losy, wydarzenia, w których uczestniczyli, a także kolekcje dzieł sztuki i archiwa.
9 października 2021 w Muzeum Pana Tadeusza została otwarta trzecia ekspozycja stała – „Pan Tadeusz Różewicz”.
Wystawa o Tadeuszu Różewiczu stanowi pomost między częścią literacką a historyczną Muzeum Pana Tadeusza, czyli treścią i kontekstami Mickiewiczowskiej epopei oraz ekspozycją „Misja: Polska”. Opowiada o bohaterze XX wieku, przedstawicielu pokolenia Kolumbów, który tak jak Jan Nowak-Jeziorański i Władysław Bartoszewski walczył z bronią w ręku w II wojnie światowej, ale po jej zakończeniu stronił od polityki. Chciał stać się głosem anonimowego człowieka, będąc jednocześnie wnikliwym obserwatorem i komentatorem rzeczywistości oraz wybitnym poetą. Można na niej zobaczyć wybór materiałów pochodzących z obszernego archiwum przekazanego Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich, obejmującego nie tylko bezcenne rękopisy, ale także dokumenty i przedmioty codziennego użytku oraz imponujący księgozbiór. Zbiory Ossolineum uzupełniają wypożyczenia z innych instytucji (malarstwo) i od osób prywatnych (osobiste pamiątki, fotografie).
Bogaty program edukacyjny i artystyczny muzeum, a także szereg organizowanych przez placówkę wystaw czasowych i działań interdyscyplinarnych poszerzają perspektywę problemową wystaw stałych, co pozwala na podjęcie dialogu z najciekawszymi wątkami kultury współczesnej. Muzeum prowadzi także działalność badawczą i inspiruje wydarzenia poświęcone społecznemu oddziaływaniu twórczości literackiej.
Otwarte dzięki wsparciu udzielonemu z funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z
Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, oraz środków krajowych, a także dzięki hojności mieszkańców Wrocławia Muzeum Pana Tadeusza przez sześć lat działalności odwiedziło ponad dwieście sześćdziesiąt tysięcy osób. Z oferty online Muzeum Pana Tadeusza w minionym roku skorzystało nieomal czterysta tysięcy odbiorców.
W 2019 roku Muzeum Pana Tadeusza otrzymało wyróżnienie jury Europejskiej Nagrody Muzealnej Roku (EMYA).