Cezary Duchnowski i Beniamin Bukowski napiszą Operę o Warszawie. Najlepsze miasto świata. Utwór będzie upamiętniać odbudowę Warszawy po II wojnie światowej. Organizatorem projektu jest Sinfonia Varsovia, działająca we współpracy z partnerami: Teatrem Wielkim - Operą Narodową, Festiwalem „Warszawska Jesień” i Muzeum Warszawy. Wyboru zwycięskich prac spośród zgłoszeń konkursowych dokonały dwa grona jurorskie – literackie i kompozytorskie. Przygotowania do inscenizacji opery mają rozpocząć się w czerwcu 2024. Premiera planowana jest jesienią 2025. Projekt finansowany jest ze środków m.st. Warszawy.
fot. Serwis Sinfonia Varsovia
Podczas konferencji prasowej 17 maja przedstawione zostały nazwiska tandemu twórczego, u którego zamówiona zostanie opera na motywach książki Grzegorza Piątka Najlepsze miasto świata. „Planowane dzieło przedstawiać będzie szczególnie wymagający i złożony temat, jakim jest odbudowa Warszawy po II wojnie światowej – jeden z mitów tożsamościowych naszego miasta: miasta-bohatera i miasta-Feniksa”, mówi zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy, Aldona Machnowska-Góra. „Dwójkę wyłonionych twórców czeka teraz rok intensywnej pracy, na której efekty z niecierpliwością czekamy”.
Libretto
Za treść literacką opery odpowiadać będzie Beniamin Bukowski, reżyser i dramaturg, którego teksty realizowali m.in. András Dömötör, Carlo Brandt, Julia Szmyt, Tomasz Kaczorowski, Katarzyna Kalwat. Z tą ostatnią stworzył m.in. Powrót do Reims (Nowy Teatr/Łaźnia Nowa), Staff Only (Biennale Warszawa), Marię Klassenberg (TR Warszawa), Art of Living (Narodowy Stary Teatr w Krakowie). Jego dramaty były tłumaczone na język angielski, niemiecki, francuski, białoruski, ukraiński, gruziński i węgierski.
Jury literackie doceniło wieloaspektowość i syntetyczność wyróżnionego konceptu libretta. Jak podano w uzasadnieniu: „odbudowa Warszawy, zobaczona [została] przez autora nie jako zdarzenie historyczne, ale jako proces, którego konsekwencje dotykają nas do dziś. To czyni z odbudowy wydarzenie żywe, dramatycznie odzwierciedlające się w naszej przestrzeni społecznej i politycznej (…) Bukowski obficie inkrustuje swoje libretto cytatami z dokumentalnych wypowiedzi, co nadaje szczególnego waloru i różnorodności językowi libretta”.
„Zamówienia na współczesną operę zdarzają się rzadko, a pomysł na utwór z takim epickim rozmachem jest imponujący” mówi dramaturg Piotr Gruszczyński, przewodniczący jury literackiego. „Wielkim zobowiązaniem był też autorytet organizatora konkursu, czyli Sinfonii Varsovii. Zdecydowaliśmy się na konkurs zamknięty, do którego zaprosiliśmy najmocniejszych autorów młodszej generacji piszących dla teatru. Ostatecznie wybraliśmy autora, który naszym zdaniem jest obietnicą dramaturgicznie silnego i pasjonującego libretta. Gotowi wspierać rozwój utworu czekamy bardzo na jego premierę”.
Partytura
Muzykę opery napisze kompozytor Cezary Duchnowski, laureat Międzynarodowej Trybuny Muzyki Elektroakustycznej UNESCO (Rzym 2004) i Konkursu Wykonawstwa Muzyki Współczesnej „Gaudeamus” w Holandii, profesor Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Komponuje muzykę wokalną, symfoniczną i kameralną, elektroakustyczną i polimedialną, które realizuje w instalacjach dźwiękowych oraz teatrze. Ważne miejsce w jego twórczości zajmuje improwizacja.
fot. Serwis Sinfonia Varsovia
„Wybraliśmy pracę, która pozostawała w dobrej równowadze pomiędzy wartościami artystycznymi a komunikacyjnymi wobec trzech, do pewnego stopnia różnych publiczności: Warszawskiej Jesieni, Teatru Wielkiego - Opery Narodowej i Sinfonii Varsovii” stwierdza kompozytor Jerzy Kornowicz, członek jury literackiego i przewodniczący jury kompozytorskiego. Jak czytamy w uzasadnieniu charakteryzuje się ona „wybitnym warsztatem kompozytorskim, opanowaniem różnych środków wyrazu, w tym elektroniki, orkiestracji, użycia chóru, jak również wnosi element emocjonalny, jakości subiektywne”.
„Obie wybrane prace – tak próbki muzyki, jak i koncept libretta – mają w sobie szczególną złożoność i dyskursywność, nie ograniczają się do ilustracyjności” dopowiada Kornowicz. „Propozycje te charakteryzują się połączeniem konkretu z uogólnieniem, a przy tym nakierowaniem na rozmowę z odbiorcą”.
Koncepcja i plany wystawienia
Zamówiona opera będzie przeznaczona do wykonania na wielkiej scenie przez dużą obsadę wykonawczą z udziałem elektroniki i projekcji audiowizualnych. Ma być dziełem komunikatywnym i nowoczesnym, czerpiącym z nowych środków wyrazu i współczesnego języka muzycznego, nawiązującym jednocześnie do tradycyjnych form operowych. Czas trwania kompozycji szacowany jest na 120 minut. Wystawienie opery planowane jest na zakończenie 68. MFMW „Warszawska Jesień”, a jednocześnie na otwarcie sezonu 2025/26 w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej, w 80. rocznicę rozpoczęcia odbudowy Warszawy. Przedmiotem zamówienia będzie również wersja koncertowa dzieła z myślą o wykonaniu przez orkiestrę Sinfonia Varsovia.
Więcej informacji na temat projektu znajduje się na stronie Sinfonii Varsovii.