Sinfonia Varsovia zakończyła swój międzynarodowy, interdyscyplinarny projekt kulturalny i warsztatowy Interakcje/Integracje, prowadzony we współpracy z norweskim partnerem – Norwegian Youth Chamber Music Festival (K&MFEST) w Stavanger.
fot. Serwis SV
Jego ambicją było udostępnienie wysokiej jakości kultury grupom narażonym na wykluczenie w dostępie do niej oraz wypracowanie modelów działań wykorzystujących sztukę w procesach integracji społecznej. W trakcie dwóch lat swojego trwania projekt zaangażował prawie 300 osób: kadry zarządzającej instytucji kultury, pracowników akademickich i profesjonalnych artystów (instrumentalistów, dyrygentów, kompozytorów, malarzy, grafików). Jego działania dotarły dotąd do liczby prawie 9000 osób wśród publiczności i artystów-amatorów podczas ponad 70 wydarzeń – koncertów, seminariów, dyskusji, warsztatów, wystaw, rezydencji kompozytorskich, inicjatyw lokalnych.
Ambicje projektu i jego twórcy
Na rozpoczęty w maju 2022 projekt składały się z dwa komponenty. Pierwszy – Interakcje – miał na celu podniesienie kompetencji komunikacyjnych i organizacyjnych wybranych twórców i organizatorów życia kulturalnego w zakresie działań służących integracji społecznej w ramach seminariów i warsztatów. Drugi – Integracje – wykorzystywał nabytą wiedzę w praktyce w ramach koncertów i innych inicjatyw, tak w salach koncertowych, jak i lokalnych centrach edukacji, kultury i pomocy społecznej w Polsce i Norwegii. Wydarzenia te skierowane były w szczególności do osób zagrożonych wykluczeniem w dostępie do kultury z powodów społecznych i ekonomicznych.
Międzyobszarowy i międzynarodowy charakter projektu miał w zamierzeniu doprowadzić do szerokiej wymiany kompetencji i doświadczeń między artystami oraz pracownikami instytucji kultury. Oprócz muzyków i pracowników Sinfonii Varsovii oraz K&MFEST w projekcie wzięli udział m.in. rysowniczka Jeanine El Khawand, dziennikarka i muzykolożka Mona Levin, malarze Grzegorz Mart i Kjell Pahr-Iversen, kompozytorzy Piotr Peszat i Żaneta Rydzewska, skrzypek ludowy Gunnar Stubseid oraz dyrygent Jean-Pierre Wallez.
Działania
W ramach Interakcji/Integracji testowane były eksperymentalne formy wydarzeń – artystycznych i warsztatowych, łączących często różne dziedziny sztuki. Były to np. warsztaty rysownicze, malarskie i komiksowe, w których odtwarzana lub grana na żywo muzyka stanowiła inspirację dla powstania prac amatorskich twórców czy np. koncert zestawiony z wystawą sztuki, która natchnęła powstanie prezentowanej podczas niego kompozycji. Celem tego rodzaju wydarzeń było dotarcie do nowych grup odbiorców oraz sprawdzenie skuteczności takich działań w tworzeniu aktywnej społeczności zbudowanej wokół instytucji kultury.
Wychodzenie muzyków orkiestrowych poza przestrzenie filharmoniczne w ramach tzw. „małych inicjatyw” do publiczności często wykluczonych z dostępu do kultury – do ośrodka dla uchodźców, szkoły, kościoła, domu pomocy społecznej, na podwórko czy na ludową potańcówkę – angażowało ich w działalność o odmiennym wydźwięku społecznym i wymagającą od nich odmiennych kompetencji komunikacyjnych i warsztatowych, co pozwalało im samym zredefiniować własną rolę jako artystów, przekraczającą regularną działalność koncertową.
Premiery
W ramach projektu m.in. prawykonane zostały nowe utwory orkiestrowe: Music, action! na malarza, orkiestrę, live-electronics i live-video tandemu kompozytora Piotra Peszata i malarza Grzegorza Marta (26.10.2022, Stavanger Konserthus, Norwegia) oraz Portals – Koncertu podwójnego na skrzypce, wiolonczelę i orkiestrę smyczkową Marcusa Pausa (24.09.2023, Teatr Wielki - Opera Narodowa, Warszawa) podczas koncertu dostępnego na żywo w streamingu, a inspirowanego pracami Kjella Pahra-Iversena zaprezentowanymi na wystawie również zorganizowanej w ramach projektu w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej.
Publikacja metodologiczna
Równolegle do powyższych aktywności pracował zespół metodologów – dr Marcin Poprawski, dr Agata Wittchen-Barełkowska i Marta Szymańska, którzy na podstawie zebranych wywiadów, obserwacji oraz lektur przygotowali opracowanie Instytucja muzyczna odpowiedzialna społecznie. Inspiracje i rekomendacje. Monografia opisuje projekt z perspektywy jego uczestników: artystów-muzyków, publiczności, partnerów społecznych i kadry zarządzającej instytucji kultury. Analiza motywacji, warunków i potencjału biorących udział w projekcie muzyków prowadzi autorów do wysunięcia rekomendacji konkretnych działań dla orkiestr symfonicznych i zespołów muzycznych posiadających ambicję bycia organizacjami odpowiedzialnymi społecznie. Publikacja dostępna jest w druku oraz online na stronie projektu.
Polar Strings
W lutym 2024 ukazał się album muzyczny Polar Strings – smyczki Sinfonii Varsovii pod batutą Rune Bergmanna wykonują muzykę kompozytorów polskich i norweskich. Na krążku znalazła się Suita z czasów Holberga op. 40 Edvarda Griega, Uwertura smyczkowa Witolda Lutosławskiego, Nachruf Arne Nordheima, Wariacje na temat norweskiej melodii ludowej I fjol gjætt'e gjeitinn (Ubiegłego roku doglądałam kóz) op. 31 Johana Svendsena i Wariacje na temat Girolama Frescobaldiego Aleksandra Tansmana. Repertuar albumu podkreśla związki między kompozytorami i kulturami obu krajów. Wydawnictwa projektu dopełnia edukacyjna gra karciana InteGRAcje polsko-norweskie eksplorująca kulturę – ze szczególnym naciskiem na muzykę – i naturę Polski i Norwegii oraz ich wzajemne powiązania.
Wspomniane publikacje projektu, jak również teksty, zdjęcia i filmy z wydarzeń projektu dostępne są na stronie internetowej www.interakcje-integracje.pl w zakładce „biblioteka doświadczeń”. Interakcje/Integracje 2022–2024 realizowane były dzięki środkom pochodzącym z Mechanizmu Finansowego EOG 2014–2021 w ramach programu „Kultura”.