Ten spektakl, obok hipokryzji społeczeństwa, jest też np. o poprawności politycznej, która przekracza ludzkie granice - mówi PAP o „Fobii” aktorka Magdalena Popławska. Premiera „Fobii” w reż. Markusa Öhrna - 7 listopada w Nowym Teatrze w Warszawie.
fot. Markus Öhrn i Karol Radziszewski
Spektakl w typowy dla Markusa Öhrna sposób zbudowany jest z trzech epizodów. Fag Fightersi, czyli różowa bojówka gejowska z projektu Karola Radziszewskiego, który artysta rozwija od 2007 r., konfrontują się w przedstawieniu z członkami rodziny, z przedstawicielami świata biznesu i sztuki.
"My bawimy się przede wszystkim stereotypami, które wszyscy mamy w głowie i które coraz bardziej są wyraziste w społeczeństwie. Pierwsza część spektaklu opowiada o rodzinie. Inspiracją dla niej była nowobogacka - powiedzmy - mokotowska rodzina, która stara się być bardzo tolerancyjna. Ulega wszystkim trendom mainstreamu - gay friendly, eco friendly, vege, fair trade etc." - powiedziała PAP Magdalena Popławska, która w pierwszej części przedstawienia kreuje postać Matki.
"Obnażamy jej hipokryzję, choć tak naprawdę ten spektakl jest wielowarstwowy i złożony, a my staramy się pokazać jakąś prawdę o tej rodzinie" - wyjaśniła.
W spektaklu do luksusowego mieszkania rodziny wdzierają się nagle Fag Fightersi, którzy urządzają jej członkom quiz z historii. Pytana, czy ktoś zda ten test, Popławska powiedziała: "tutaj nikt nie zdaje tego testu". "Bawimy się tymi stereotypami, ale też brutalnie obnażamy całe społeczeństwo. Okazuje się, że tak naprawdę wszyscy jesteśmy hipokrytami, wszyscy jesteśmy bardzo powierzchowni w swoich ideach. Bo jak przychodzi co do czego, nasze postępowanie nie ma nic wspólnego z głoszonymi ideałami" - oceniła.
"To jest pięcioosobowy spektakl, dlatego gramy różne role w kolejnych częściach" - powiedziała aktorka, dodając, że druga część "Fobii" dotyczy świata biznesu.
"W drugiej części Ojciec z pierwszej sekwencji gra szefa dużej firmy odzieżowej. Jednak pomiędzy tymi częściami spektaklu nie ma żadnych formalnych związków" - powiedział aktor Wojciech Kalarus. "Jedynymi niezmiennymi postaciami w przedstawieniu są Fag Fightersi, którzy w tej drugiej sekwencji przychodzą zrobić porządek ze mną, czyli tym biznesmenem" - wyjaśnił.
Popławska zaznaczyła, że w trzeciej części "Fobii" będzie kreować postać reżysera, czyli samego Öhrna. "Fag Fightersi przychodzą i rozprawiają się ze mną, czyli świeckim, szwedzkim reżyserem" - powiedziała, dodając, że "przy tej okazji wychodzi na jaw także hipokryzja tych Fag Fightersów". "Bo w tym świecie każdy walczy o swoje prawa, często naruszając prawa innych" - oceniła.
"Markus sportretował też siebie, bo hipokryzja dotyczy nas wszystkich, choć w różnym stopniu" - podkreślił Wojciech Kalarus.
"Ten spektakl, obok hipokryzji społeczeństwa, jest też np. o poprawności politycznej, która przekracza ludzkie granice" - zwróciła uwagę Popławska.
Aktorka zaznaczyła, że "język teatralny Öhrna jest bardzo specyficzny". "Jest bardzo teatralny. Bardzo świadomie używa kotar, które stają się częścią instalacji. Nie ma projekcji, żadnego wideo-artu. Gramy w maskach, a nasze kwestie są sztucznie modulowane" - mówiła. "Muzycy grają na żywo i reagują, dialogują z aktorami oraz sytuacjami na scenie" - dodała.
"We wszystkich spektaklach Markusa postaci są wyposażone w maski. Tak było też poprzednio, kiedy zrealizował u nas w 2017 r. Sonatę widm Strindberga, a w 2021 r. Trzy epizody z życia rodziny" - przypomniał Kalarus.
Pytana o to, co oznacza tytuł spektaklu "Fobia", Popławska powiedziała: "to rzecz o naszych licznych, społecznych fobiach". "Wszyscy w nie popadamy i dlatego osoby hetero okazują to jeszcze bardziej niż ludzie heteroseksualni, gejowie stają jeszcze bardziej gejowscy, a katolicy są świętsi od papieża" - wyjaśniła. "Wszystkiego jest za dużo - tych nakazów i zakazów. Do tego dochodzi ta nadmuchana poprawność polityczna. W sumie tworzy się fobia na temat wszystkiego" - podkreślił Kalarus.
"Fobia tak naprawdę opowiada o naszych uprzedzeniach i strachu. Może dlatego w spektaklu Öhrna na scenę wkracza ten brutalny świat, aby nam ten strach odebrać i pokazać obłudę współczesności" - powiedział aktor.
"Fobia to spotkanie dwóch odmiennych praktyk artystycznych. Przerysowany, ostry, wręcz kreskówkowy język wizualny Markusa Öhrna i researchersko-dokumentalna praktyka Karola Radziszewskiego, skupiającego się na nieheteronormatywnej, nieopowiedzianej historii Polski" - napisano w zapowiedzi spektaklu.
Jak wyjaśniono, "Fobia to ironiczna krytyka społeczeństwa". "Twórcy przyglądają się zagadnieniu przemocy i stygmatyzującym stereotypom dotyczącym osób LGBTQ+, a Fag Fightersi przejmują język nienawiści na własny użytek" - napisano.
Spektakl dla widzów pełnoletnich. "Ostrzeżenia dotyczące treści: wulgarny język, przemoc, przemoc seksualna, krew" - czytamy na stronie teatru.
Koncepcja i scenariusz - Markus Öhrn i Karol Radziszewski. Reżyseria - Markus Öhrn. Scenografię zaprojektowali Markus Öhrn i Karol Radziszewski. Obrazy - Karol Radziszewski. Maski - Makode Linde. Kostiumy zaprojektowała Saskia Hellmann. Muzyka - Michał Pepol i Bartek Wąsik. Za rekwizyty specjalne odpowiada Rob Kowanski.
Występują: Magdalena Popławska, Ewelina Pankowska, Piotr Polak, Wojciech Kalarus i Jan Sobolewski.
Premiera - 7 listopada o godz. 19 na Dużej Scenie Nowego Teatru w Warszawie. Kolejne przedstawienia - 8 i 9 listopada.
Markus Öhrn (ur. 1972) to szwedzki artysta wizualny i reżyser teatralny. Obecnie mieszka i tworzy w miejscowości Stocksbo w Szwecji. Ukończył studia magisterskie na kierunku Sztuki Piękne na Konstfack w Sztokholmie w 2008 r. Tworzy przede wszystkim w dziedzinach performansu, instalacji wideo i dźwiękowych.
W roku 2018 pełnił funkcję profesora gościnnego na Wydziale Teatralnych Studiów Stosowanych w Giessen. Twórczość Markusa Öhrna, w tym jego trylogia składająca się z przedstawień "Contes d'amour" (2010), "We Love Africa and Africa Loves Us" (2012) oraz "Bis zum Tod" (2014), była prezentowana w Szwecji, jak i na arenie międzynarodowej, na prestiżowych festiwalach, takich, jak: Theatertreffen, Wiener Festwochen, Festival d'Avignon, Volksbühne-am Rosa-Luxemburg-Platz, Museum of Modern Art, Haus der Kulturen der Welt.
Za swoje przedstawienie "3 episodes of life", które miało premierę na festiwalu Wiener Festwochen w 2019 r., Öhrn zdobył Nagrodę Nestroya. W Dramaten w Sztokholmie w 2022 r. stworzył 12-odcinkowy performans pt. "The Unknown".
Karol Radziszewski (ur. 1980) jest twórcą filmów, fotografii, instalacji, autorem projektów interdyscyplinarnych. Absolwent Wydziału Malarstwa warszawskiej ASP. Wydawca i redaktor naczelny magazynu "DIK Fagazine". Twórca "Queer Archives Institute". Laureat Paszportu Polityki (2009).
Jego prace były pokazywane, m.in.: w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Współczesnym Wrocław, Muzeum Narodowym w Warszawie, CSW Zamek Ujazdowski, w Kunsthalle Wien, w New Museum w Nowym Jorku, w Whitechapel Gallery w Londynie, w Cobra Museum w Amsterdamie oraz na biennale PERFORMA 13 w Nowym Jorku, na 7. Göteborg Biennale, na 4. Prague Biennale, podczas New York Photo Festival w Nowym Jorku oraz na 15. Biennale Sztuki Mediów WRO.