Stowarzyszenie Reżyserów Polskich jako stowarzyszenie artystów, profesjonalistów i ludzi kultury, stanowczo sprzeciwiamy się wadliwemu procesowi oceny wniosków w programie KPO dla kultury i domagamy się natychmiastowych zmian – czytamy w liście otwartym.
Warszawa, 2 września 2025
Szanowna Pani
Marta Cienkowska
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Stanowisko SRP w sprawie nieprawidłowości w II naborze KPO dla kultury jest następujące: Żądamy ponownej, przejrzystej oceny wszystkich wniosków!
Szanowna Pani Minister,
Działając w imieniu Stowarzyszenia Reżyserów Polskich, reprezentatywnego dla Sektora Kultury, w związku z skandalicznymi nieprawidłowościami w drugim naborze wniosków w ramach Inwestycji A2.5.1: "Program wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych na rzecz stymulowania ich rozwoju, realizowanej w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO)", żądamy natychmiastowego wyjaśnienia oraz ponownej oceny wszystkich złożonych wniosków przez niezależne gremium ekspertów wyłonione w procedurze konsultacji pomiędzy MKiDN, ZASP, SRP oraz innymi reprezentatywnymi organizacjami sektora kultury.
SRP pozwala sobie wskazać kilka kluczowych problemów:
1. Katastrofalna skala odrzuceń wniosków: ponad 80% wniosków grantowych odrzuconych!
Zgodnie z oficjalnymi danymi operatora programu, Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca, w II naborze złożono 4 765 wniosków o granty, spośród których jedynie 924 otrzymały dofinansowanie. Oznacza to, że 3 841 wniosków (80,61%) zostało odrzuconych!
W przypadku stypendiów sytuacja wygląda prawie tak samo dramatycznie: 2 376 z 3 077 wniosków (77,2%) otrzymało 0 - słowni zero punktów!
Taka skala odrzuceń nie ma precedensu w programach grantowych dla kultury i świadczy w naszym mniemaniu o systemowych usterkach w procesie oceny.
2. Niejasne i arbitralne kryteria oceny: „kryteria horyzontalne” jako pretekst do masowych odrzuceń
Operator programu tłumaczy masowe przyznawanie „0 punktów” niespełnieniem „kryteriów formalnych lub horyzontalnych”.
Jednakże nikt nie potrafi odpowiedzieć, co to są owe „kryteria horyzontalne” (!)
Brak jest publicznego dostępu do szczegółowych wytycznych dotyczących tych kryteriów, co uniemożliwia weryfikację rzetelności oceny.
Wielu wnioskodawców zgłasza nam, że w systemie widniały wyższe oceny punktowe ich projektów oraz pozytywna ocena formalna, co stoi w sprzeczności z ostatecznym wynikiem „0 punktów”.
Uznaniowość i nieprzejrzystość kryteriów horyzontalnych pozwala w naszej opinii na ich dowolną interpretację przez tak zwanych ekspertów, co prowadzi do arbitralnych decyzji, niekoniecznie powodowanych przyczynami merytorycznymi, a uznaniowo-towarzyskimi.
3. Odrzucenie wniosków renomowanych instytucji, które wcześniej otrzymywały dofinansowanie
Wśród odrzuconych wniosków znalazły się wnioski państwowych instytucji kultury, takich jak:
- Instytut Adama Mickiewicza,
- Zachęta Narodowa Galeria Sztuki,
- Festiwal Warszawska Jesień,
- Sinfonia Varsovia.
Instytucje te w poprzednich edycjach programu otrzymywały dofinansowanie, co dowodzi, że posiadają wystarczające kompetencje do przygotowania wniosków spełniających wymogi formalne.
Fakt, że identyczne wnioski, które wcześniej otrzymywały wysokie oceny, teraz otrzymały zero punktów, wskazuje naszym zdaniem na całkowitą dowolność i niekonsekwencję w procesie oceny.
4. Wadliwy system oceny: jedna negatywna ocena decyduje o losie wniosku
Zgodnie z regulaminem, wystarczyła jedna negatywna ocena na etapie oceny zgodności z założeniami programu, aby wniosek otrzymał zero punktów i nie został poddany ocenie szczegółowej.
Naszym zdaniem taki system:
- Uniemożliwia rzetelną weryfikację wniosków przez większe grono ekspertów.
- Pozwala na arbitralne decyzje pojedynczych osób, które mogą być obciążone błędem lub stronniczością.
5. Brak przejrzystości i wiarygodności procedury odwoławczej
Operator programu zapowiada, że spodziewa się odwołań na poziomie 90%.
W naszej opinii świadczy to o powszechnym braku zaufania do procesu oceny.
Mimo to:
- Nie zapewniono jasnej ścieżki odwoławczej.
- Brakuje informacji o składzie i trybie pracy Komitetu Odwoławczego.
Wnioski i żądania SRP
Wobec powyższych nieprawidłowości, Stowarzyszenie Reżyserów Polskich żąda:
- Natychmiastowego udostępnienia wszystkim wnioskodawcom szczegółowych kart oceny z uzasadnieniem przyznania „0 punktów”.
- Ponownej oceny wszystkich wniosków przez niezależne gremium ekspertów wyłonione w procedurze konsultacji z organizacjami sektora kultury, w tym ZASP i SRP.
- Ujawnienia szczegółowych kryteriów formalnych i horyzontalnych oraz jasnych wytycznych, na podstawie których oceniano wnioski.
- Zawieszenia procesu weryfikacji odwołań do czasu wyjaśnienia ww. nieprawidłowości.
- Publicznych przeprosin ze strony operatora programu i MKiDN dla wszystkich wnioskodawców, których projekty zostały potraktowane w sposób arbitralny i nieprofesjonalny.
Szanowna Pani Minister
Sektor kultury w Polsce zasługuje na przejrzyste, rzetelne i sprawiedliwe traktowanie.
Nie możemy pozwolić, aby arbitralne decyzje i systemowe usterki pogłębiały kryzys zaufania do systemowego wsparcia kultury.
Żądamy natychmiastowych działań naprawczych!
Z wyrazami szacunku,
Stowarzyszenie Reżyserów Polskich
Dobro kultury – najwyższym prawem!
w imieniu SRP
Piotr Tomaszuk
Artur Gotz
Jarosław Jakubowski
Grzegorz Kempinsky
Wojciech Konikiewicz
Tadeusz Deszkiewicz
Paweł Bogocz
