Zainicjowany przez stronę społeczną współKongres Kultury, który odbędzie się w dniach 7-9 listopada br. w Warszawie w to piąte – po 1981, 2000, 2009 i 2016 roku – spotkanie tego formatu. Z kilku powodów to wydarzenie unikalne.
fot. mat. organizatora
Po pierwsze: program współKongresu kształtowany był ze środowiskiem oraz przez ludzi kultury z całego kraju. Ministerstwo tworząc przestrzeń i platformę do dialogu, chce nie tylko usłyszeć środowisko, ale także uwzględnić postawione diagnozy, pomysły i wyzwania stojące przed sektorem w przyszłych kierunkach realizowanej polityki kulturalnej. Po drugie: wydarzenie, poza dyskusjami i omówieniem problemów, umożliwi zebranie rekomendacji. Powstanie „mapa drogowa” – zawierająca wnioski z dziewięciu bloków tematycznych, obejmujących wyzwania kluczowe dla rozwoju polskiej kultury: od globalnych, jak polaryzacja, przez systemowe, jak warunki pracy twórców czy system edukacji, po wymierne, czyli finansowanie i legislację. Po trzecie: na współKongres zarejestrowało się ponad 3500 osób – z małych i dużych miejscowości, instytucji wielkich i maleńkich, prywatnych, publicznych, samorządowych, a także twórczyń i twórców oraz pracowniczek i pracowników kultury. Tak duże zainteresowanie świadczy o otwartości i potrzebie rozmowy. W wydarzeniu udział weźmie Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, kierownictwo MKiDN, oraz przedstawiciele innych ministerstw. Tak szerokie forum debaty to realny głos, współDecyzyjność i współOdpowiedzialność, których w polskiej kulturze z udziałem ministerstwa dawno nie było.
W dialogu można się różnić, a czasami nawet trzeba. WspółKongres ma być miejscem, gdzie możemy się wzajemnie usłyszeć. Nie chodzi o to, by było idealnie, „z wysokiego C”, tylko merytorycznie o rzeczach ważnych. Uczestniczki i uczestnicy współKongresu wybrali 20 debat, które wskazują obszary, które wymagają uwagi. Przed nami prawie trzy dni spotkań i rozmów. Wiem, że nie wszyscy będą mogli z nami być, dlatego poza streamingiem debat plenarnych nagrania debat panelowych będą dostępne dla kanale YouTube MKiDN – zaznacza Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego.
Spiritus movens współKongresu Kultury 2024
WspółKongres odbywa się niecały rok po dużych zmianach w polskiej polityce, po to, by łączyć, nie dzielić. Budować konstruktywny dialog i proponować rozwiązania, zamiast tracić czas na spory i polityczne gesty – bo nawet, jeśli to mniej widowiskowe, to właśnie takiej pracy u podstaw potrzebuje dziś polska kultura.
„Dziś, w czasach politycznej polaryzacji oraz narastających wyzwań społecznych, technologicznych i ekologicznych, potrzebna jest w Polsce nowa umowa społeczna. Jej podstawową częścią powinna być nowa polityka kulturalna – tworząca warunki otwartej rozmowy i ekspresji zróżnicowanych wartości i postaw. Kultura jest sferą wolności i autonomii. Zarazem kultura może i powinna działać w samym sercu życia społecznego, wyznaczać wartości, inspirować nowe strategie działania, angażować się w politykę równościową, migracyjną, ekologiczną czy pracowniczą, ale też przyczyniać się do dobrostanu osób i grup, także tych, które na co dzień sytuują się na obrzeżach głównych nurtów życia społecznego” – piszą w manifeście członkowie Zespołu Programowego.
Jak tę politykę kulturalną wypracować?
Wspólnie, w dialogu, wzajemnym słuchaniu, ale też zaangażowaniu. Wspólnie z ludźmi, którzy na co dzień kulturę tworzą, którzy są realną reprezentacją środowiska twórczyń, twórców, pracowniczek i pracowników kultury. Z różnych przestrzeni światopoglądowych, części Polski, różnych estetyk i w różnym wieku. A przede wszystkim: w pracy u podstaw. Chcemy zacząć od zmapowania wyzwań, omówić możliwe rozwiązania, testować scenariusze, ale też ocenić realne szanse i określić priorytety. Temu właśnie ma służyć spotkanie różnych perspektyw: społecznej i rządowej, samorządowej, gminnej i miejskiej – zderzeniu tych punktów widzenia i znalezieniu środka, który pozwoli pójść dalej. Nie tylko debatować o problemach, ale ustalić, które z nich trzeba i da się rozwiązać.
Program współKongresu – obszary i wyzwania kluczowe dla kultury
Wypracowaniu systemowych rozwiązań posłuży przygotowana struktura współKongresu Kultury. Wszystkie tematy debat panelowych zostały zgłoszone, a następnie wybrane przez ludzi kultury, a nie odgórnie. Zespół Programowy poukładał je w czytelne bloki, dzięki którym wnioski z rozmów zostaną przełożone na postulaty. Sam Zespól Programowy przygotował także 10 debat plenarnych adresujących wyzwania polityki kulturalnej.
W skład Zespołu Programowego współKongresu Kultury weszli: Agata Diduszko-Zyglewska (przewodnicząca), Barbara Frydrych, Maciej Frąckowiak, Alina Gałązka, Taras Gembik, Artur Jóźwik, Dominika Kawalerowicz, Zofia Król, Iwona Kurz, Joanna Leśnierowska, Paweł Łysak, Aleksandra Matuszczyk, Joanna Mytkowska oraz Stanisław Ruksza.
„Chcemy wspólnie opracować katalog zadań, przed którymi stoimy oraz propozycje możliwych rozwiązań praktycznych i odpowiedzi ideowych. Lista wyzwań jest długa. Obejmuje zarówno ramy działania dla osób tworzących kulturę i uczestniczących w niej, jak i najszersze zagadnienia cywilizacyjne. Dyskusja dotyczy nierówności, wojny, migracji i klimatu. Dotyczy roli sztuki i tworzących ją osób. Dotyczy edukacji kulturalnej, której miejsce w edukacji szkolnej trzeba zaplanować na nowo. Dotyczy współpracy i polaryzacji, sieci wirtualnych i realnych, fizycznych, za pomocą których komunikujemy się ze sobą, tworzymy społeczeństwo oraz regionalne i lokalne wspólnoty” – pisali członkowie Zespołu Programowego w swoim manifeście.
Program wydarzenia obejmuje 10 debat plenarnych, przygotowanych przez Zespół Programowy oraz 20 debat panelowych, zgłoszonych i wybranych w głosowaniu zarejestrowanych uczestniczek i uczestników współKongresu Kultury, a także wydarzenia towarzyszące. Uroczyste rozpoczęcie współKongresu Kultury nastąpi w czwartek 7 listopada br. o godz. 12.00 w Teatrze Dramatycznym. Sesję debat plenarnych rozpocznie o godz. 12.30 debata pt. „Siła wyobraźni. Jak odpowiedzieć na wyzwania współczesnego świata”.
WspółKongres zakończy się w sobotę 9 listopada br. Jego zwieńczeniem będzie Debata Ministrów z udziałem Hanny Wróblewskiej, ministry kultury i dziedzictwa narodowego oraz zaproszonych ministrów z innych resortów.
W ramach współKongresu Kultury odbędą się też wydarzenia towarzyszące, w tym: debaty organizowane m.in. przez narodowe instytucje kultury oraz wizyty studyjne w warszawskich instytucjach kultury. W strefie wystawienniczej znajdą się stoiska instytucji, organizacji pozarządowych oraz wydawnictw z ofertą dotyczącą sektora kultury. W strefie posterowej odbywać się będą spotkania z autorami i autorkami plakatów, stworzonych specjalnie na współKongres Kultury.
Szczegółowy program współKongresu
współPraca i współOdpowiedzialność
„WspółKongres Kultury to wydarzenie, którego potrzebujemy wszyscy - zarówno środowisko, jak i państwo. Polska kultura znajduje się dziś w momencie bardzo specjalnym: poza porządkowaniem, potrzebne są konstruktywne strategie na przyszłość. One muszą być tworzone wspólnie – ze świadomością współczesnych wyzwań, ale też z dbałością o to, by nikogo nie wykluczać. WspółKongres to jeden z przykładów takiego działania” – mówi Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego. „Chcę mocno podkreślić trzy kwestie. Pierwsza: kultura to nie miły dodatek, ale fundament tożsamości narodowej i działania państwa. Nie wolno i nie opłaca się jej zaniedbywać. By mogła się rozwijać musi być na nią realny plan i finansowanie. Druga: mądre strategie są odważne, ale też osadzone w rzeczywistości. Spotykamy się na współKongresie WSPÓLNIE, wszyscy razem, a nie w zamkniętych gabinetach, żeby zobaczyć różne perspektywy i porozmawiać o tym, co jest najważniejsze, a zarazem - co jest możliwe. Tu nie będzie rewolucyjnych rozwiązań ani wielkich haseł. Będą trudne wybory i dużo pracy u podstaw, krok po kroku. Nawet jeśli taka praca wydaje się mniej spektakularna, to z niej powstają najtrwalsze budowle. A my myślimy systemowo. Trzecia: wielką siłą środowiska kultury jest talent do łączenia wizjonerów i artystycznych konceptów, przełamujących schematy, z solidną, codzienną pracą, która pozwala je wdrażać. W tym widzę potencjał polityki kulturalnej w naszym kraju. W sile ludzi, którzy spotkają się m.in. na współKongresie i którzy przez lata o kulturę walczyli. Przez te trzy dni będę jedną z uczestniczek, tak jak inni uczestnicy/ki. Wierzę, że współKongres będzie miejscem konstruktywnego dialogu i współOdpowiedzialności.
Organizator: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Partnerzy: Narodowe Centrum Kultury, Miasto Stołeczne Warszawa
Patroni medialni: Telewizja Polska, Polskie Radio, Polska Agencja Prasowa, Radio dla Ciebie, TVP Kultura, Onet