TR Warszawa zaprasza do udziału w BALTIC TRANSFER* Festival – przeglądzie nowych form teatru, muzyki, dramaturgii i audio instalacji z krajów bałtyckich, które łączy silna, nowa fala poszukiwań w sztukach performatywnych. Festiwal odbędzie się w dniach 18-24 października w Warszawie. Kuratorem festiwalu jest Roman Pawłowski, pełnomocnik dyr. TR Warszawa ds. programowych.
fot. mat. teatru
Program festiwalu współtworzony był przez:
Giedrė Bagdžiūnaitė (Litwa), Liisę Liksor (Estonia) i Laurę Stašāne (Łotwa). Organizatorem festiwalu jest TR Warszawa. Partnerami wydarzenia są: Jaunimo Teatras (Wilno, Litwa), New Theatre Institute of Latvia (Ryga, Łotwa), Centrum Teatralne Vaba Lava (Tallinn, Estonia). Festiwal organizowany jest we współpracy z Lithuanian Culture Institute, Estonian Theatre Agency oraz Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego i kawiarnią Kawałyk Sztuki Cafe.
termin: 18-24 października 2021 roku
miejsca: TR Warszawa/Marszałkowska 8 oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Kawałyk Sztuki Cafe
kurator: Roman Pawłowski (Polska)
współpraca programowa: Giedrė Bagdžiūnaitė (Litwa), Liisa Liksor (Estonia), Laura Stašāne (Łotwa)
organizator: TR Warszawa
partnerzy: Jaunimo Teatras (Wilno, Litwa), New Theatre Institute of Latvia (Ryga, Łotwa), Centrum Teatralne Vaba Lava (Tallinn, Estonia)
współpraca: Lithuanian Culture Institute, Estonian Theatre Agency z Tallinna, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Kawałyk Sztuki Cafe
Projekt wspierany i finansowany przez Baltic Culture Fund
O BALTIC TRANSFER* Festival
Teatr TR Warszawa wraz z partnerami zaprasza do udziału w BALTIC TRANSFER* Festival – przeglądzie nowych form teatru, muzyki, dramaturgii i audio instalacji z krajów bałtyckich, które łączy silna, nowa fala poszukiwań w sztukach performatywnych. To festiwal ponad granicami, efekt dwuletniej współpracy TR Warszawa z parterskimi instytucjami z Estonii, Litwy i Łotwy. Na scenie TR Warszawa/Marszałkowska 8 swoje produkcje przedstawią Jaunimo Teatras z Wilna, Dirty Deal Teatro z Rygi i New Theatre Institute of Latvia oraz Centrum Teatralne Vaba Lava z Tallinna. Na wybrane wydarzenia zaprosimy do Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego oraz do Kawałyku Sztuki Cafe. Prezentacjom spektakli towarzyszyć będą debaty i spotkania z twórcami i twórczyniami, które poprowadzi Roman Pawłowski, kurator festiwalu.
W programie BALTIC TRANSFER* Festival znalazły się zarówno premierowe propozycje teatru repertuarowego, jak niezależne produkcje twórców wspieranych przez partnerskie instytucje. To teatr nowej generacji, który poszukuje artystycznego napędu w różnych obszarach sztuki i rzeczywistości. Teatr, który zaskakuje – głęboką rewizją traumatycznej przeszłości, wnikliwym spojrzeniem w teraźniejszość, świeżą i odważną perspektywą na przyszłość.
Ważnym nurtem programu będzie teatr non-fiction, który reprezentują spektakle “Być nacjonalistą” z ryskiego Dirty Deal Teatro i “Śniłem śniłem” z wileńskiego Jaunimo Teatras. Pierwszy, wyreżyserowany przez Valtersa Sīlisa, jest sceniczną spowiedzią Matīssa Gricmanisa, byłego aktywisty łotewskiej partii nacjonalistycznej, który opowiada o mechanizmach ruchu nacjonalistycznego. W ramach festiwalu pokażemy specjalnie przygotowaną wersję performatywną spektaklu, w której głównemu bohaterowi towarzyszyć będą aktorzy TR Warszawa. Drugi to praca reżyserki Kamilė Gudmonaitė i dramaturżki Teklė Kavtaradze – audioinstalacja, oparta na wywiadach ze skazanymi na dożywocie sprawcami zbrodni i rodzinami ich ofiar, stawiająca pytanie o możliwość zadośćuczynienia i wybaczenia. Podczas festiwalu zaprezentujemy specjalnie przygotowaną polską wersję dubbingową instalacji “Śniłem śniłem”, do której głosów użyczyli aktorzy TR Warszawa: Magdalena Kuta i Mirosław Zbrojewicz, zaś z litewskiego przełożył oraz wyreżyserował Jan Dravnel.
Do czasów transformacji, kiedy w krajach bałtyckich gwałtownie rozwijała się przestępczość zorganizowana nawiązuje spektakl “Miałam kuzyna” według dramatu Rasy Bugavičute-Pēce z Centrum Teatralnego Vaba Lava z Tallinna. To oparta na osobistej historii opowieść o kuzynie autorki, jednym z przywódców kowieńskiej mafii, który w 2015 roku w wieku 27 lat został zamordowany przez płatnych zabójców z Estonii. Jakie okoliczności społeczne i osobiste motywacje sprawiają, że ktoś ryzykuje życiem, aby zostać królem świata? Próbą portretu społeczeństwa czasów transformacji jest także spektakl “Dwa garaże” łotewskiego reżysera Elmārsa Seņkovsa z Vab Lava z Tallinna. “Dwa garaże” rozgrywają się równolegle w Estonii i na Łotwie. Opowiadają historię młodych mężczyzn, którzy wchodzą w dorosłe życie w momencie odzyskania niepodległości. Reżyser skupia się na dziwnej przestrzeni garażu, miejscu, które było schronieniem zarówno dla homo sovieticus, jak i nowego obywatela demokratycznej republiki.
Obok teatru non-fiction zobaczymy adaptacje dwóch XX wiecznych powieści. Wileński kompozytor Arturas Bumšteinas, współpracujący z krakowskim festiwalem Unsound i warszawską wytwórnią Bôłt Records pokaże “Metodę Urbantschitscha” według ”Kalkwerku” Thomasa Bernharda z wileńskiego Jaunimo Teatras. Opowieść o artyście, opętanym teorią słuchu przyjmie formę niezwykłego performansu muzycznego, nawiązującego do eksperymentów austriackiego lekarza Victora Urbantschitscha, który na początku XX wieku opracował metodę leczenia problemów ze słyszeniem za pomocą ćwiczeń dźwiękowych. Temat słuchu i słyszenia podejmuje także “Brat snu” w reżyserii Adomasa Juški – spektakl oparty na powieści Roberta Schneidera, której akcja rozgrywa się w XIX wieku. Bohaterem jest młody muzyk-organista, obdarzony wyjątkowym słuchem.
W programie towarzyszącym przedstawimy wspólnie z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego czytanie sceniczne nagradzanej sztuki “Beatrice” estońskiej dramatopisarki Siret Campbell, która stawia pytanie o tożsamość człowieka w epoce cyfrowej. W ramach festiwalu i cyklu FILM W TR. AGAINST GRAVITY PRZESTAWIA zaprezentujemy film dokumentalny “Dramatyczny rok”, pokazujący fenomen kultury teatralnej w Estonii, która znajduje się w światowej czołówce jeśli chodzi o frekwencję w teatrach. W tym liczącym 1,3 mln mieszkanek i mieszkańców kraju liczba widzów teatralnych przekracza rocznie 1,2 mln. Film Marty Polk pokazuje, że teatr może być nie tylko rozrywką, ale przestrzenią osobistej wolności.
BALTIC TRANSFER* Festival to przestrzeń transferu idei i projektów artystycznych do innej kultury oraz analizy ich nowych znaczeń w różnych kontekstach. Nazwa festiwalu nawiązuje do koncepcji “transferu kulturowego” francuskiego historyka Michele Espagne. Twierdzi on, że w procesie przejścia z jednej kultury do drugiej każde dzieło nabiera nowego kontekstu i znaczenia. Wymiana kulturowa to nie obieg przedmiotów i idei, jakimi już są, ale ich reinterpretacja, przemyślenie i nadanie nowych sensów. To przeciwieństwo kulturowego kolonializmu i hegemonii, ponieważ obie strony są pod wpływem wymiany. Kraje bałtyckie to jedna ze “stref kulturowych”, jak je nazywa Espagne – przestrzeń relacji międzykulturowych będąca przeciwieństwem narodowej kultury i tożsamości. Mieszanie różnych elementów kulturowych w regionie bałtyckim i przenoszenie praktyk artystycznych z jednej strefy kulturowej do drugiej to główna idea projektu.
Czy transfer to korzyść, czy zagrożenie?
Projekt jest wspólną inicjatywą TR Warszawa, Jaunimo Teatras (Wilno), The New Theatre Institute of Latvia (Ryga), Centrum Teatralnego Vaba Lava (Tallinn). Wydarzenie jest wspierane i finansowane przez Baltic Culture Fund, Lithuanian Culture Institute i Estonian Theatre Agency. Partnerami wydarzenia są Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego i Kawałyk Sztuki Cafe.
OD KURATORA:
Nowa Via Baltica
Via Baltica to jedyna trasa drogowa łącząca Estonię, Litwę i Łotwę z Europą Zachodnią. Jej polski odcinek, biegnący od przejścia w Budzisku do Warszawy, jest ciągle w budowie. O tym, jakie znaczenie ma ta trasa dla naszych sąsiadów, przekonaliśmy się w czasie pandemii. Kiedy w marcu 2020 roku Polska zamknęła przejścia graniczne dla cudzoziemców, tysiące podróżujących samochodami obywateli krajów bałtyckich utknęło na granicy polsko-niemieckiej bez szansy na powrót do domu. Bałtów ewakuowały dopiero promy, wysłane z Niemiec do portów na Litwie i Łotwie.
Kryzys graniczny przeszedł w Polsce bez echa, w krajach bałtyckich był natomiast szeroko komentowany. Ujawnił rzeczywisty stan stosunków między Warszawą a Rygą, Tallinnem i Wilnem. Mimo bliskich relacji, wynikających ze wspólnej historii i położenia geopolitycznego, Polska w chwili zagrożenia wybrała narodowy egoizm zamiast ponadnarodowej solidarności. Oczywiście, podobnie postąpiło wiele innych krajów, broniąc się przed wzrastającą falą pandemii Covid-19. Ale tylko Polska uniemożliwiła bezpieczny powrót do domu mieszkańcom sąsiednich państw.
Obraz kolejek samochodów z rejestracjami EST, LT i LV pod polskimi szlabanami granicznymi towarzyszył nam, kiedy wspólnie z partnerami z Estonii, Litwy i Łotwy przygotowywaliśmy program BALTIC TRANSFER*. Nazwa festiwalu, wymyślona jeszcze przed pandemią, w kontekście ostatniego roku nabrała nowych znaczeń. W obliczu przywracanych granic, kordonów sanitarnych i kwarantanny kultura stała się jedyną przestrzenią międzynarodowego dialogu i spotkania. Postanowiliśmy zrobić wszystko, aby transfer teatrów z Wilna, Rygi i Tallinna do Warszawy doszedł do skutku.
Idea wymiany teatralnej między Polską a krajami bałtyckimi sięga początku lat 90. Powołany wtedy przez Krystynę Meissner Międzynarodowy Festiwal Teatralny KONTAKT w Toruniu stał się ważną platformą spotkania artystek i artystów ze Wschodu i Zachodu, odgrodzonych do tej pory granicznymi kordonami. Na toruńskim festiwalu odkrywaliśmy teatr z Estonii, Litwy i Łotwy, który po upadku Związku Radzieckiego przemówił własnym, autentycznym głosem. Uczyliśmy się wymawiać nowe nazwiska, jak Oskaras Koršunovas, Eimuntas Nekrošius, Elmo Nüganen, Priit Pedajas, Alvis Hermanis. Ich spektakle pozwalały lepiej zrozumieć nowych sąsiadów.
Dzisiaj nadchodzi czas na spotkanie z nową generacją twórców i twórczyń z krajów bałtyckich. To pokolenie transformacji: część z nich urodziła się jeszcze w czasach komunizmu, część po jego upadku. Wszyscy dojrzewali w warunkach niepodległości i demokracji. Czym jest dla nich dzisiaj teatr? Jakimi problemami żyją? Jaki jest ich stosunek do postsowieckiej przeszłości? W jaki sposób patrzą na współczesną rzeczywistość swoich krajów? Co myślą o przyszłości? Co myślą o sobie?
Chcemy tym festiwalem zbudować drugą Via Baltica – drogę kulturowego transferu ponad granicami. W przeciwieństwie do tej pierwszej, będącej ciągle w budowie, nasza trasa będzie zawsze otwarta.
Roman Pawłowski, kurator festiwalu, pełnomocnik ds. programowych TR Warszawa
***
PROGRAM FESTIWALU
SPEKTAKLE
BRAT SNU, reż. Adomas Juška, Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
BYĆ NACJONALISTĄ, reż. Valters Sīlis, Dirty Deal Teatro, Ryga (Łotwa)
DWA GARAŻE, reż. Elmārs Seņkovs, Centrum Teatralne Vaba Lava, Tallinn (Estonia)
METODA URBANTSCHITSCHA, reż. Arturas Bumšteinas, Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
MIAŁAM KUZYNA, reż. Valters Sīlis, Centrum Teatralne Vaba Lava, Tallinn, (Estonia)
ŚNIŁEM ŚNIŁEM, reż.Kamilė Gudmonaitė, Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
FILM/CZYTANIE SCENICZNE/INSTALACJA/DYSKUSJA
film: DRAMATYCZNY ROK, reż. Marta Pulk, produkcja: Estonia 2019
czytanie sceniczne: Siret Campbell BEATRICE, reż. Olga Ciężkowska, produkcja: Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego we współpracy z TR Warszawa
transmisja dźwiękowa: STIMULUS COLLAPSE, 0 POINTS, SO-CALLED SPACE, muz. Arturas Bumšteinas
debata: TEATR KRAJÓW BAŁTYCKICH DZISIAJ
KALENDARIUM
18.10.2021 (poniedziałek)
godz. 19:00 projekcja filmu + spotkanie
Film w TR. Against Gravity przedstawia: DRAMATYCZNY ROK
reżyseria: Marta Pulk (Estonia)
Po projekcji ok. godz. 21:45 odbędzie się spotkanie z Alissiją-Elisabet Jevtjukovą, bohaterką filmu. (więcej informacji wkrótce)
miejsce: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
bilety: 15 zł
19.10.2021 (wtorek)
godz. 19:00 czytanie sceniczne
Siret Campbell BEATRICE, Estonian Theatre Agency (Estonia)
reżyseria: Olga Ciężkowska
Po czytaniu ok. 20:30 odbędzie się spotkanie z dramatopisarką, Siret Campbell, reżyserką Olgą Ciężkowską i zespołem.
miejsce: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
wstęp wolny
20.10.2021 (środa)
godz. 17:00 | debata
TEATR KRAJÓW BAŁTYCKICH DZISIAJ
uczestnicy: szczegóły wkrótce
prowadzenie: Roman Pawłowski
debata w j. angielskim
miejsce: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
wstęp wolny
godz. 20:00 | spektakl + spotkanie z twórcami i twórczyniami
BYĆ NACJONALISTĄ, Dirty Deal Teatro, Ryga (Łotwa)
reżyseria: Valters Sīlis
spektakl w języku angielskim i polskim, z polskimi napisami
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8
bilety: normalny 50 zł, ulgowy 30 zł
Po spektaklu ok. godz. 22:15 odbędzie się spotkanie z twórcami spektaklu Valtersem Sīlisem (reżyserem) i Matīssem Gricmanisem (dramaturgiem). Spotkanie tłumaczone na j. polski.
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
godz. 19:00-22:00 | transmisja dźwiękowa
STIMULUS COLLAPSE, 0 POINTS, SO-CALLED SPACE
muzyka: Arturas Bumšteinas (Litwa)
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
O godz. 19:00 odbędzie się otwarcie instalacji opatrzonewstępem kuratorskim Michała Mendyka oraz połączone ze spotkaniem z autorem, Arturasem Bumšteinasem.
godz. 20:00 | spektakl
DWA GARAŻE
reżyseria: Elmārs Seņkovs, Centrum Teatralne Vaba Lava, Tallinn (Estonia)
spektakl w uproszczonym języku angielskim (simple English)
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8
bilety: normalny 50 zł, ulgowy 30 zł
Po spektaklu ok. godz. 22:00 odbędzie się spotkanie z twórcami / twórczyniami spektaklu. Spotkanie tłumaczone na j. polski.
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
22.10.2021 (piątek)
godz. 18:00-22:00 | transmisja dźwiękowa
STIMULUS COLLAPSE, 0 POINTS, SO-CALLED SPACE
muzyka: Arturas Bumšteinas (Litwa)
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
godz. 20:00 | spektakl + spotkanie z twórcami i twórczyniami
MIAŁAM KUZYNA
reżyseria: Valters Sīlis, Centrum Teatralne Vaba Lava, Tallinn (Estonia)
spektakl w języku estońskim z polskimi napisami
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8
bilety normalny 50 zł, ulgowy 30 zł
Po spektaklu ok. godz. 22:00 odbędzie się spotkanie z twórcami i twórczyniami, m.in. Valtersem Sīlisem (reżyserem). Spotkanie tłumaczone na j. polski.
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
23.10.2021 (sobota)
godz. 16:00 | spektakl audio/instalacja dźwiękowa + spotkanie z twórcami i twórczyniami
ŚNIŁEM ŚNIŁEM
reżyseria: Kamilė Gudmonaitė, Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8, sala warsztatowa
bilety: normalny 20 zł, ulgowy 15 zł
O godz. 17:15 odbędzie się spotkanie z twórcami i twórczyniami: Kamilė Gudmonaitė (reżyserką), Teklė Kavtaradze (dramaturżką) oraz Janem Dravnelem (reżyserem polskiego dubbingu).Spotkanie tłumaczone na j. polski.
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
godz. 18:00 | spektakl audio/instalacja dźwiękowa
ŚNIŁEM ŚNIŁEM
reżyseria: Kamilė Gudmonaitė, Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
Spektakl w j. litewskim z polskim dubbingiem.
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8, sala warsztatowa
bilety: normalny 20 zł, ulgowy 15 zł
godz. 18:00-22:00 | transmisja dźwiękowa
STIMULUS COLLAPSE, 0 POINTS, SO-CALLED SPACE
muzyka: Arturas Bumšteinas (Litwa)
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
godz. 20:00 | spektakl + spotkanie z twórcami i twórczyniami
METODA URBANTSCHITSCHA
reżyseria: Arturas Bumšteinas, Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8
bilety: normalny 50 zł, ulgowy 30 zł
Po spektaklu ok. godz. 21:30 odbędzie się spotkanie z zespołem Jaunimo Teatras oraz reżyserem spektaklu, Arturasem Bumšteinasem. Spotkanie tłumaczone na j. polski.
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
godz. 22:30 | impreza
BALTIC PARTY - DJ Jan Dravnel (Litwa-Polska)
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
24.10.2021 (niedziela)
godz. 16:00 | spektakl audio/instalacja dźwiękowa
ŚNIŁEM ŚNIŁEM
reżyseria: Kamilė Gudmonaitė, Jaunimo Teatras (Wilno)
Spektakl w j. litewskim z polskim dubbingiem.
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8, sala warsztatowa
bilety: normalny: 20 zł, ulgowy 15 zł
godz. 18:00 | spektakl audio/instalacja dźwiękowa
ŚNIŁEM ŚNIŁEM
reżyseria: Kamilė Gudmonaitė, Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
Spektakl w j. litewskim z polskim dubbingiem.
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8, sala warsztatowa
bilety: 20 zł, ulgowy 15 zł
godz. 18:00-22:00 | transmisja dźwiękowa
STIMULUS COLLAPSE, 0 POINTS, SO-CALLED SPACE
muzyka: Arturas Bumšteinas (Litwa)
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
godz. 20:00 | spektakl + spotkanie z twórcami i twórczyniami
BRAT SNU
reżyseria: Adomas Juška, Jaunimo Teatras (Wilno)
miejsce: TR Warszawa/Marszałkowska 8
bilety: normalny 50 zł, ulgowy 30 zł
Po spektaklu ok. godz. 22.00 odbędzie się spotkanie zreżyserem spektaklu, Adomas Jušką i zespołem Jaunimo Teatras.Spotkanie tłumaczone na j. polski.
miejsce: Kawałyk Sztuki Cafe
wstęp wolny
MIEJSCA FESTIWALOWE
TR WARSZAWA/MARSZAŁKOWSKA 8 (ul. Marszałkowska 8, Warszawa)
INSTYTUT TEATRALNY IM. ZBIGNIEWA RASZEWSKIEGO (ul. Jazdów 1, Warszawa)
KAWAŁYK SZTUKI (ul. Marszałkowska 8, Warszawa)
BILETY
spektakle: 50 zł bilet normalny, 30 zł bilet ulgowy
spektakl audio/instalacja dźwiękowa: 20 zł bilet normalny, 15 zł bilet ulgowy
pokaz filmowy: 15 zł
Bilety dostępne w kasie teatru oraz na stronie teatru www.bilety.trwarszawa.pl
W ramach festiwalu dostępne są bilety branżowe, bilety dziennikarskie, bilety recenzenckie oraz miejsca w ramach rocznych akredytacji dziennikarskich. W sprawie miejsc dziennikarskich przedstawiciele i przedstawicielki mediów proszone są o kontakt z Kają Stępkowską: [email protected]; 505 282 992.
SPEKTAKLE
Dirty Deal Teatro, Ryga, Łotwa
BYĆ NACJONALISTĄ / Būt nacionālistam
spektakl / specjalna wersja performatywna
TWÓRCY I TWÓRCZYNIE
dramatopisarz: Matīss Gricmanis
reżyseria: Valters Sīlis
scenografia: Uģis Bērziņs
reżyseria świateł: Lauris Johansons
obsada wersji oryginalnej: Jānis Kronis, Āris Matesovičs, Ance Strazda
obsada polskiej wersji performatywnej: Jan Dravnel, Monika Frajczyk, Mateusz Górski
reżyseria świateł (wersja performatywna): Andris Landaus
premiera wersji oryginalnej: 13 kwietnia 2017
czas trwania: 2 godziny
spektakl w języku angielskim i polskim, z polskimi napisami
OPIS
To opowieść o tym, jak autor scenariusza spektaklu Matīss Gricmanis został asystentem znanego deputowanego nacjonalistycznego w łotewskim parlamencie i co go do tego doprowadziło. W świecie nacjonalistów interesy państwa są ważniejsze niż interesy własne. Przyjaciele mają podobne poglądy i nie interesują się codziennymi problemami ani dobrami doczesnymi. Wrogów jest wielu, ale są dobrze znani. Prawdziwe wartości, które w dzisiejszym materialistycznym świecie straciły znaczenie, znów nabiorą mocy. Prawdziwi patrioci nie powinni być posłuszni rządowi, który kapituluje przed różnymi organizacjami międzynarodowymi. Aby żyć w świecie pełnym wyzwań, trzeba najpierw obudzić siebie, a następnie obudzić łotewski naród.
W ramach Baltic Transfer* Festival prezentujemy specjalną, performatywną wersję spektaklu z udziałem Matīssa Gricmanisa oraz aktorów z zespołu TR Warszawa: Jana Dravnela, Moniki Frajczyk i Mateusza Górskiego.
Valters Sīlis –jeden z najbardziej aktywnych łotewskich reżyserów, pracujący zarówno w Teatrze Narodowym, jak i w małych niezależnych teatrach. Szczególnie interesuje się najnowszą historią Łotwy, zajmując się bolesnymi i kontrowersyjnymi kwestiami społeczno-politycznymi z perspektywy dzisiejszej młodej generacji. We współpracy z Jānisem Balodisem zrealizował angażujące i krytyczne spektakle dokumentalne, dotyczące łotewskiej instytucji Prezydenta Republiki po upadku Związku Radzieckiego (“Wszyscy moi prezydenci”), rozwoju łotewskiej gospodarki w latach 2008-2010 (“Historia sukcesu”), zanieczyszczenia środowiska (“Mārupīte”), łotewskiego planu rozwoju kraju (“NAP”) czy historii powstania i upadku jednego z najpopularniejszych łotewskich zespołów rockowych z lat 90. (“Under Two Flags”). Dociekliwa, nieformalna i szczera postawa reżysera jest również widoczna w jego najnowszych spektaklach, w których zwraca większą uwagę na mikrohistorie i wybory jednostek w określonych kontekstach, często koncentrując się na młodych ludziach (“Being Nationalist”, 2017, “Boy Who Saw in the Darkness”, “Based on a Book”, 2019).
Matīss Gricmanis – pisze dla teatru oraz częściej dla kina. Interesuje się przeszłością i często spogląda wstecz w historię w poszukiwaniu odpowiedzi, które pomogłyby jednostkom i społecznościom zrozumieć siebie i swoje wybory. „Being Nationalist” był pierwszym tekstem Matīssa dla teatru, autor był zarazem wykonawcą w spektaklu. Jego inne prace obejmują scenariusze do nagradzanych filmów „The Mover” (2018), „Jelgava '94” (2019), miniserialu „Czerwony las” (2019) i spektaklu „Dubliners on Miera street” (2021) w Teatrze Nowym w Rydze.
***
Centrum Teatralne Vaba Lava, Tallinn (Estonia)
DWA GARAŻE / Kaks garaaži
spektakl
TWÓRCY I TWÓRCZYNIE
reżyseria: Elmārs Seņkovs
scenografia: Illimar Vihmar
reżyseria świateł: Emil Kallas
kompozytor: Edgars Makens
producent wykonawczy: Kätlin Kukebal
producent: Kaia Unas
obsada: Matīss Budovskis, Agris Krapivņicki, Karl Robert Saaremäe, Simeon Sundja
premiera: 20 lutego 2021
czas trwania: 1 godzina 50 minut
spektakl w uproszczonym języku angielskim (simple English), bez tłumaczenia
OPIS
Okres między odzyskaniem niepodległości w 1991 roku, a wstąpieniem do Unii Europejskiej pamiętany jest w krajach bałtyckich jako “dzikie lata 90.” - burzliwy czas transformacji politycznej i społecznej. Podobnie jak w Polsce rzeczywistość w Estonii, Litwie i Łotwie zmieniała się wtedy w zawrotnym tempie, napędzana konfliktem między zwolennikami zmian, a obrońcami status quo. Co jednak z tymi, którzy nie należeli do żadnego z obozów i znaleźli się na marginesie? Wielokrotnie nagradzany łotewski reżyser Elmārs Seņkovs skupia się na dziwnej przestrzeni garażu, miejscu, które było schronieniem zarówno dla homo sovieticus, jak i nowego obywatela demokratycznej republiki. „Dwa garaże” rozgrywają się równolegle w Estonii i na Łotwie i opowiadają historię młodych mężczyzn, którzy wchodzą w dorosłe życie w momencie odzyskania niepodległości. Co, jeśli zarówno stary, jak i nowy świat wydają ci się obce? Jak pogodzić sprzeczne oczekiwania społeczne, życiowe cele i spiski? A jeśli garaż odziedziczony po ojcu wydaje się jedynym naprawdę bezpiecznym azylem?
OD REŻYSERA
Mój ojciec miał garaż.
Mój ojciec naprawiał pralki.
Mój ojciec walczył z rekieterami.
Mój ojciec pił.
Mój ojciec głośno śpiewał. Kiedy pił. Czasami nawet wtedy, gdy nie pił.
Kiedy znalazłem prezerwatywę w kieszeni ojca i zapytałem, co to jest, długo milczał, a potem powiedział, że to lek na ból głowy.
Mój ojciec nauczył mnie, jak uderzyć kogoś w twarz, gdy ten ktoś się znęca.
Ojciec nie bawił się ze mną, kiedy chciałem, ale zabierał mnie do cyrku. Lubił klaunów. Mój ojciec dawał mi pieniądze, kiedy ich potrzebowałem. To znaczy, o ile miał co dać.
Mój ojciec pojechał kiedyś do Estonii i przywiózł mi magnes na lodówkę. Mam ten magnes do dziś.
Garaż mojego ojca był pełen plastikowych butelek i nie mam pojęcia, po co je zbierał.
Mój ojciec miał w zwyczaju mnie łaskotać. W ten sposób wyrażał miłość. Potem przestał łaskotać, a zamiast tego zaczął pokazywać sztuczki z paczkami papierosów.
Mój ojciec zniknął... a potem wrócił, gdy nikt już na niego nie czekał.
Mój ojciec zerwał z moją matką.
Ojciec zbierał też puszki po piwie... nie wiem dlaczego.
Mój ojciec zawsze palił, nawet w domu. Zapach papierosów do dziś przypomina mi dzieciństwo.
Ojciec nie uczył mnie jeździć samochodem, bo nie miał prawa jazdy. I może dobrze się stało, bo naprawdę dużo pił.
Nie wiem, o czym myślał. Nie wiem, o czym marzył.
Kiedyś się za niego wstydziłem. Teraz mówię, że już mnie to nie obchodzi, ale pewnie nadal tak jest.
Mój ojciec nie jest kimś, o kim można by wyreżyserować sztukę. Nie jest bohaterem, choć walczył. Z samym sobą. Z czasem. Przez cały czas.
A ja?
Ja też mam garaż. Nazywa się teatr.
Elmārs Seņkovs - reżyser, absolwent Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Łotewskiego i Łotewskiej Akademii Kultury, związany z Łotewskim Teatrem Narodowym w Rydze. Reżyserował także w Teatrze Dramatycznym w Valmiera (Łotwa) i Gogol Center w Moskwie (Rosja). Założyciel i szef artystyczny stowarzyszenia teatralnego „EsARTE”. Od 2019 pełni funkcję prorektora Łotewskiej Akademii Kultury, w której pracuje także jako wykładowca na wydziałach reżyserii i aktorstwa. Interesuje go literatura klasyczna, łotewska i światowa. Trzykrotnie wystawiał utwory Rūdolfsa Blaumanisa, adaptował na scenę także opowiadania Jānisa Ezeriņša, a także dramaty Ibsena, Gorkiego i Strindberga.
***
Centrum Teatralne Vaba Lava, Tallinn (Estonia)
MIAŁAM KUZYNA / Mul oli nõbu
spektakl
reżyser: Valters Sīlis
dramaturg: Rasa Bugavičute-Pēce
tłumaczenie: Contra
scenograf: Uģis Bērziņš
wideo: Laura Romanova
reżyseria świateł: Priidu Adlas
reżyseria dźwięku: Raido Linkmann
inspicient: Tuuli Raadik
producent: Liisa Liksor
obsada: Henrik Kalmet, Rea Lest
premiera: 8 maja 2020
czas trwania: 1 godzina 40 minut
spektakl w języku estońskim, z polskimi napisami
OPIS
Czas, kiedy przestępcy rządzili krajami bałtyckimi, wydaje się należeć do przeszłości. Wygląda na to, że dzisiaj kryminaliści zalegalizowali swoją działalność i przenieśli się do uczciwego biznesu, ale może też tak nie jest.
Spektakl "I HAD A COUSIN" to wspólne dzieło reżysera Valtersa Sīlisa i dramatopisarki Rasy Bugavičute - Pēce. Rasa jest w połowie Łotyszką, w połowie Litwinką. To opowieść o niej i jej litewskim kuzynie Deimantasie. Wychowywali się razem. Ona wyrosła na pisarkę. On stał się jedną z czołowych postaci kowieńskiej mafii. Zginął w 2015 roku w wieku 27 lat z rąk dwóch estońskich zabójców.
To bardzo osobista historia, opowiedziana z perspektywy Rasy, która obserwuje, jak jej kuzyn coraz bardziej angażuje się w zorganizowaną przestępczość. Spektakl jest próbą zrozumienia uwarunkowań społecznych i osobistych motywacji, które prowadzą do decyzji aby zostać królem świata. Nawet jeśli oznacza to, że twoje życie może być bardzo krótkie.
Rasa Bugavičute-Pēce studiowała teatr, kino i dramaturgię telewizyjną oraz zarządzanie kulturą w Łotewskiej Akademii Kultury, a także pisarstwo na Uniwersytecie w Liepāja. Swoją wiedzę i umiejętności doskonaliła również na studiach u nauczycieli z Ameryki, Chorwacji, Hiszpanii, Szwecji i innych krajów. Od 2010 roku pracuje jako dramaturg, regularnie współpracując z reżyserami największych łotewskich teatrów państwowych i niezależnych. Rasa otrzymała nagrodę Spēlmaņu nakts 2012 dla Dramatopisarza Roku za sztukę Gals (Koniec) w Teatrze Narodowym. Kilkakrotnie była nominowana do tej nagrody, m.in. w sezonie 2018/2019 jako Dramaturg Roku za sztukę Liepāja-Latvijas galvaspilsēta (Liepāja, stolica Łotwy) w Teatrze Liepāja oraz niezależną sztukę Zenta Mauriņa. Dokumentālie sapņi (Zenta Mauriņa. Dokumentalne sny). Jest także autorką scenariuszy do koncertów i spektakli na dużą skalę, m.in. Lec, Saulīte (Wzejdź, słońce; 2014) i Abas malas (Obie strony; 2018), a także do kilku filmów fabularnych i seriali telewizyjnych. Od 2017 roku współpracuje z reżyserem Siergiejem Zemlyansky'm, pisząc libretta dla Teatru Bez Słów, którego sztuki były wystawiane m.in. na Łotwie, w Rosji i Izraelu. Od 2015 roku Rasa jest dramaturgiem Teatru Liepāja, oprócz tego uczy dramatu na Uniwersytecie Liepāja, organizuje międzynarodowe warsztaty dramaturgiczne dla młodych profesjonalistów i nadal zajmuje się pisaniem.
***
Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
ŚNIŁEM ŚNIŁEM * / Sapnavau sapnavau *
* dokumentalne świadectwa skazanych na dożywocie i krewnych ich ofiar
spektakl audio/ instalacja dźwiękowa
TWÓRCY I TWÓRCZYNIE
reżyseria: Kamilė Gudmonaitė
dramaturgia: Teklė Kavtaradze
muzyka: Dominykas Digimas
tłumaczenie i reżyseria polskiego dubbingu: Jan Dravnel
obsada polskiego dubbingu: Jan Dravnel, Magdalena Kuta, Mirosław Zbrojewicz
współpraca przy produkcji polskiej wersji: TR Warszawa
premiera: 17 maja 2019
premiera polskiej wersji: 27 czerwca 2021
czas trwania: 50 minut
spektakl w języku litewskim, z polskim dubbingiem
OPIS
Projekt dokumentalny reżyserki Kamilė Gudmonaitė i dramatopisarki Teklė Kavtaradzė, oparty na świadectwach osób odbywających kary dożywocia oraz bliskich brutalnie zamordowanych ofiar. Jednym i drugim artystki zadawały podobne pytania: o winę, karę, przyszłość, sens przebaczenia. Przedstawienie ma formę wielokanałowej instalacji dźwiękowej, odtwarzanej w całkowitej ciemności. Materiał do spektaklu został nagrany w położonym w centrum Wilna więzieniu na Łukiszkach (Lukiškių kalėjimas), gdzie do niedawna przebywali skazani na dożywocie. Już po premierze spektaklu w 2019 roku więzienie zostało zamknięte, a osadzeni przewiezieni do innych zakładów karnych na Litwie.
OD TWÓRCÓW I TWÓRCZYŃ
Kamilė Gudmonaitė: Naszym celem jest zbadanie, czy możliwy jest dialog między społeczeństwem a osobami wykluczonymi. Czy możemy rozmawiać? Zastanawiamy się, jakie jest podejście oskarżonych do postawionych im zarzutów i ich związku z popełnioną zbrodnią. Czy czują się winni? Na czym polega ich wina?
Teklė Kavtaradze: W kontaktach z więźniami staram się zrozumieć, co jest dla nich sposobem na przeżycie, gdzie odkrywają sens, aby przetrwać. Mężczyzna popełnił przestępstwo, został zamknięty, ukarany. Ale co oznacza ta kara? Wydaje się, że w środku sami musimy pokonać tę barierę. A to jest bardzo trudne. Jeśli ktoś popełnił przestępstwo, czy oznacza to, że jest po prostu z natury zły? Co możemy zrobić, aby każdy z nich mógł zadośćuczynić? Czy mamy nadzieję i przekonanie, że skazany może wyrównać krzywdy i że warto starać się, aby się zmienił? (...) Najprostsza możliwość międzyludzkiej więzi może wiele zdziałać.
Kamilė Gudmonaitė – należy do młodego pokolenia litewskiego teatru. Jej przedstawienia już w czasie studiów w Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru zwróciły uwagę krytyki i międzynarodowej publiczności. Debiutancki spektakl „Sen”, oparty na sztuce Augusta Strindberga, pokazywany był na festiwalach we Włoszech, Czechach, Holandii i Francji. “Trans Trans Trance” prezentowany był m.in. w Deutsches Theater w Berlinie, w centrum artystycznym Rich Mix w Londynie oraz w TR Warszawa. Ostatnio Kamilė Gudmonaitė zrealizowała w Centrum Teatralnym Vaba Lava w Tallinnie operę chóralną “Glaciers” (“Lodowce”) z muzyką Dominykasa Digimasa i dramaturgią Teklė Kavtaradze. Spektakl poświęcony jest konfliktowi pomiędzy pokoleniem urodzonym w latach 90. XX wieku i generacją ich rodziców.
Teklė Kavtaradzė - playwright and screenwriter. She graduated from the Lithuanian Academy of Music and Theatre. The author’s first book was published while she was still at school, while her first finished play Namisėda, arba Kambarys pilnas personažų (Homebody, or a Room Full of Characters) won the Versmė competition in 2011 and was staged at the Lithuanian National Drama Theatre (directed by G. Tuminaitė in 2012). Her second play: Keletas pokalbių apie (Kristų) (A Few Conversations About (Christ), written in 2013 for the Versmė competition had a long run at the Lithuanian National Drama Theatre. It was presented not only in Lithuania but also in Latvia. The play is composed solely of dialogues and monologues, analysing the relationships of contemporary young people and their attempt at intimacy. Kavtaradzė prefers the topics of adolescence, the spirit of youthful rebellion, and characters who are growing up and searching for themselves. Since 2017, Kavtaradzė has been working with young Lithuanian theatre directors: she created the dramaturgy of the play Apie baimes (About Fears, the State Youth Theatre) with Olga Lapina, and “translated” Danguolė Kandrotienė’s Spintos istorijos (Wardrobe Stories) and Carlo Collodi’s The Adventures of Pinocchio into the language of contemporary theatre (the plays Kaime nėra Wi-Fi – No Wi-Fi in the Village and Pinocchio, Vilnius Lėlė Theatre) with Šarūnas Datenis. Her collaboration with Kamilė Gudmonaitė includes Sapnavau sapnavau (I Dreamt I Dreamt) at Jaunimo Teatras, Vilnius and Glaciers at Vaba Lava, Tallinn (Estonia).
***
Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
METODA URBANTSCHITSCHA / Urbančičiaus metodas
spektakl na podstawie powieści Thomasa Bernharda
TWÓRCY I TWÓRCZYNIE
reżyser: Arturas Bumšteinas
scenografia: Viktorija Damerell
modele głów: Vytenis Gadliauskas
kostiumy: Viktorija Damerell
muzyka: Arturas Bumšteinas
asystentka reżysera: Justina Mykolaitytė
obsada: Jonė Dambrauskaitė, Mantas Zemleckas, Justina Mykolaitytė, Viktorija Damerell
premiera: 18 października 2020 roku
czas trwania: 80 minut
spektakl w języku litewskim z polskimi napisami
OPIS
Debiutujący jako reżyser teatralny kompozytor Arturas Bumšteinas oparł swój spektakl na fragmentach jednej z najsłynniejszych powieści Thomasa Bernharda Kalkwerk (Das Kalkwerk), znanej w Polsce z inscenizacji Krystiana Lupy. Spektakl, w którym biorą udział
aktorzy zawodowi i nieprofesjonalni wykonawcy, opowiada o głuchocie i szaleństwie. Viktor Urbantschitsch był austriackim lekarzem, który na przełomie XIX i XX wieku mieszkał w Wiedniu i zajmował się rehabilitacją osób niesłyszących. Był przekonany, że absolutna głuchota jest rzadkością, a dzięki regularnemu praktykowaniu niektórych ćwiczeń słuchowych można odkryć strefy wrażliwe na dźwięk i je rozwijać. Konrad, bohater powieści Bernharda, przez dziesięciolecia stosuje wobec żony tzw. rozszerzoną metodę Urbantschitscha, dopóki jego eksperymenty jej nie zabiją. W spektaklu Bumšteinasa działania performerów przeplatają się z nagranymi głosami, czytającymi i śpiewającymi teksty Bernharda, którym towarzyszy na żywo dźwięk gitar basowych. We fragmentach powieści wykorzystanych w spektaklu obsesyjnie powraca temat słuchu, co kształtuje osobne nawyki słuchowe widza-słuchacza.
Arturas Bumšteinas – artysta pracujący z dźwiękiem, tworzący na styku muzyki, sztuk wizualnych i performatywnych, teatru oraz radia. Interesuje się zagadnieniem słuchu i słyszenia oraz autentycznymi metodami kreacji. Jego projekty muzyczne i artystyczne były zamawiane i prezentowane przez renomowane festiwale i sceny, takie jak Holland Festival, Unsound, Tectonics, Skanumezs, Kody, Ultraschall, Deutschlandradio Kultur, Cricoteka, Operomanija, Centrum Sztuki Współczesnej w Wilnie, Galeria Vartai, Berghain Kantine, MO Museum w Wilnie i inne. W 2014 roku artysta otrzymał nagrodę the Palma Ars Acustica Prize za swoją sztukę radiową, w 2017 roku był gościem prestiżowej rezydencji artystycznej “Berliner Künstlerprogramme des DAAD”, a w 2019 roku zdobył nagrodę Kolczyk Borisasa Dauguvietisa za włączenie eksperymentów dźwiękowych w kontekst litewskiego teatru. Arturas jest także dyrektorem artystycznym festiwalu Jauna Muzika (Młoda Muzyka) w Wilnie, łączącego sound art, muzykę współczesną, sztuki wizualne i performatywne . Jego płyty można znaleźć w katalogu polskich oficyn Bôłt Records i Sangoplasmo Records.
***
Jaunimo Teatras, Wilno (Litwa)
BRAT SNU / Miego brolis
spektakl
TWÓRCY I TWÓRCZYNIE
reżyseria: Adomas Juška
muzyka: Vygintas Kisevičius
asystent reżysera: Lukas Petrauskas
obsada: Andrius Bialobžeskis, Džiugas Grinys, Aleksas Kazanavičius, Digna Kulionytė, Aušra Pukelytė, Aurelijus Pocius
premiera: 31 stycznia 2020 roku
czas trwania: 1 godzina 40 minut
spektakl w języku litewskim z polskimi napisami
OPIS
Adaptacja książki austriackiego pisarza Roberta Schneidera z 1992 roku, której akcja rozgrywa się w XIX wieku. Bohaterem jest młody muzyk-organista, obdarzony wyjątkowym słuchem, który w codziennych dźwiękach i ludzkich emocjach słyszy muzykę. Tytuł nawiązuje do postaci z greckiej mitologii: braci Hypnosa i Tanatosa.
OD REŻYSERA
Spektakl opowiada o człowieku o szczególnej wrażliwości - Johannesie Eliasie Alderze, o jego relacji z miłością, muzyką i śmiercią. O człowieku, który żyje, czuje i w końcu umiera bez żadnych kompromisów. O człowieku, który jest w stanie natychmiast odbierać muzykę, a także otaczający go świat, który również odbiera i słyszy jako muzykę. Być może nie jest to możliwe w rzeczywistości, ale właśnie o tym chcę opowiedzieć - o czymś, co jest niemożliwe. O niemożliwej wrażliwości, niemożliwej miłości. To nie przypadek, że Elias gra na organach, a nie na jakimś innym instrumencie - przeznaczenie organów zawsze było religijne, duchowe. Ludzkie życie i przeznaczenie też czasem kieruje się bardziej prawami muzycznymi niż jakimikolwiek innymi. Każdy człowiek "gra" swoim życiem, myślami, czynami pewien utwór muzyczny. Pytanie tylko, ile w tym utworze będzie piękna, idei, uczucia i dynamiki. Jeśli chodzi o ekspresję teatralną, na próbach z aktorami staramy się, aby to muzyka, a nie dramaturgia była podstawą spektaklu, aby sam charakter przedstawienia - nawet obecność i gra aktorów na scenie - była prawdziwie muzyczna.
Adomas Juška
Adomas Juška – ukończył reżyserię teatralną na Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru w Wilnie. Jego promotorem był Eimuntas Nekrošius. Na trzecim roku studiów Juška zadebiutował spektaklem “Szwejk”(2018, Jaunimo Teatras), rok później zaprezentował swoją drugą pracę – “Fikcje” (2019, Jaunimo Teatras). W spektaklach tworzonych przez Juškę można dostrzec głęboki filozoficzny kontakt z klasyką światowej literatury, charakteryzuje je dojrzały język reżyserski, pełen refleksji, symboli i groteski.
FILM/CZYTANIE SCENICZNE/INSTALACJA/DEBATA
FILM W TR. AGAINST GRAVITY PRZEDSTAWIA
DRAMATYCZNY ROK / Aasta täis draamat
film dokumentalny
reżyseria: Marta Pulk
produkcja: Paul Piik dla Kinoteater Estonia, 2019
premiera: 24 października 2019
czas trwania: 1 godzina 46 minut
film w języku estońskim z polskimi napisami
OPIS
Estonia ma bzika na punkcie teatru. W październiku 2017 roku w mediach ukazało się ogłoszenie na temat płatnej pracy dla kogoś, kto nigdy wcześniej nie był w teatrze. Zadanie polegało na obejrzeniu i zrecenzowaniu każdej estońskiej produkcji teatralnej w 2018 roku. Spośród 450 osób ubiegających się o pracę zatrudniona została 21-letnia Alissija. Pochodząca z peryferii, z rosyjskojęzycznej rodziny dziewczyna, nie wie nic o sztukach scenicznych, aktorach, nigdy nie była w żadnym teatrze. Aby praca była możliwa, musi przeprowadzić się do Tallinna. Mijają miesiące, niektóre spektakle, które ogląda, inspirują, są i takie, które budzą rozpacz. Gdy jej spojrzenie na świat zmienia się, Alissija musi stawić czoła traumom przeszłości, aby na nowo zdefiniować siebie i przyszłość, dla której warto przetrwać. Reżyserka Marta Pulk podaża za główną bohaterką przez 224 spektakle w 365 dni. Jej film jest prawdziwą opowieścią o dojrzewaniu, testującą ludzką granicę konsumpcji kultury i stawiającą pytanie, czy sztuka może zmienić życie.
“W Alissiji reżyserka zyskuje równorzędną partnerkę twórczego procesu – dziewczyna znakomicie czuje kamerę, potrafi odnaleźć się w specyficznej, zawieszonej między autentycznością a odgrywaniem samej siebie, dokumentalnej formie. Jej rozwijana w trakcie projektu samoświadomość daje także zdolność do wchodzenia z reżyserką w dialog, wymykania się roli filmowanej postaci. Momentami zapomina się, że oglądamy dokument i w ogóle o istnieniu bariery między nami a wydarzeniami – stajemy się częścią procesu poznawczego twórców i bohaterki. Powraca więc przewrotnie pytanie: czym jest teatr? Dla Alissiji stał się przestrzenią wyzwolenia, potencjałem odkrycia i rekonstrukcji swojej tożsamości”.
Tomasz Raczkowski “Dramatyczny rok”, Didaskalia nr 160, grudzień 2020
***
Siret Campbell
BEATRICE / Beatrice
czytanie sceniczne
TWÓRCY I TWÓRCZYNIE
tłumaczenie: Anna Michalczuk-Podlecki
reżyseria: Olga Ciężkowska
obsada (m.in.): Aleksandra Popławska, Tomasz Tyndyk
produkcja: Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie
współpraca artystyczna: TR Warszawa
partner: Estonian Theatre Agency
OPIS
"Sztuka Siret Campbell "Beatrice", która zdobyła ostatnią nagrodę Cultural Endowment of Estonia for Drama, jest jak rodzimy odpowiednik "Black Mirror", ponuro pytający, czy rozwój technologiczny, który czyni nasze życie coraz prostszym, jest rzeczywiście zgodny z najgłębszą naturą człowieka." Maarja Helena Meriste, Estonian Literary Magazine, nr 2/18
Akcja dramatu rozgrywa się w niedalekiej przyszłości, kiedy zapis świadomości jest tylko nowym krokiem w kierunku poprawy życia i osiągnięcia nieśmiertelności. Ludzie żyją swoim życiem i śnią o marzeniach. Marzeniem Kristi i Toma od jakiegoś czasu było posiadanie dziecka. Właśnie się ono spełnia - Kristi jest w ciąży, ale ulega śmiertelnemu wypadkowi samochodowemu. Dziecko jednak przeżywa. Wraz z raportem o śmierci Kristi, Tom otrzymuje informację, że kobieta zachowała swoją świadomość. Świadomość ta zostaje przekazana Tomowi w postaci miniaturowego chipa.
Za pomocą tego chipa można komunikować się z Kristi poprzez system audio. Tom aktywuje Kristi. Wszystko w ich komunikacji brzmi tak, jakby Kristi istniała naprawdę. Kristi może żartować, śpiewać kołysanki dla swojej córeczki i być przy Tomie.
Wkrótce Tom zdaje sobie sprawę, że słuchanie Kristi nie wystarczy, potrzebuje jej obok siebie. Zdigitalizowana świadomość może zostać wprowadzona do ciała zastępczego. Tom nie widzi innej opcji niż skorzystanie z tej możliwości. Nie rozmawiając z Kristi, wybiera dla niej nowe ciało. Nie jest ono identyczne z ciałem Kristi, ale jest to ciało kobiety, którą Tom mógłby sobie wyobrazić obok siebie. Nowa rzeczywistość - kobieta, która ma obce ciało ze świadomością Kristi - wkrótce wkroczy w życie Toma. Jest to dla Toma wsparcie i dobro, ale także coś dziwnego i nieznanego. Oboje robią wszystko, aby w ten sposób przeżyć życie rodzinne. Ale z czego składa się tożsamość? Co tworzy związek? W jakim stopniu ciało i świadomość są ze sobą powiązane?
Ta historia nie kończy się dobrze.
Ale też nie kończy się źle.
***
STIMULUS COLLAPSE, 0 POINTS, SO-CALLED SPACE
transmisja dźwiękowa
muzyka: Arturas Bumšteinas
konsultacja muzyczna: Michał Mendyk
OPIS
Trzy kompozycje wileńskiego kompozytora Arturasa Bumšteinasa, oparte na przetworzeniu istniejących utworów, nawiązujące charakterem do produkcji amerykańskiej wytwórni Muzak, która dostarczała muzykę tła do sklepów, hoteli i banków. Dźwięk będzie transmitowany w przestrzeni Kawałyk Sztuki Cafe.
Program:
Stimulus Collapse (2019) - 43:00
Kolekcja ponad 100 różnych utworów nadesłanych przez przyjaciół Arturasa i splecionych w anty-stymulacyjny kolaż.
Stimulus Progression to koncepcja, która została wdrożona w latach 50. XX wieku przez amerykańską korporację Muzak w celu utrzymania tempa i nastroju tła muzycznego, używanego m.in. w centrach handlowych, aby kontrolować ogólny stan afektu i utrzymać produktywność słuchaczy.
Kolaż jest zarówno wyzwaniem dla użytkowników Shazam i innycch platform steramingowych, jak i eksperymentalnym ćwiczeniem karaoke: słuchacz jest zaproszony do śpiewania do wtóru mieszanki instrumentalnych melodii.
0 points (2016) - 14:00
Kolaż-kompozycja stworzona z sampli instrumentalnych zaczerpniętych z piosenek, które uzyskały zero punktów w Konkursie Piosenki Eurowizji w latach 1962-2015.
So-called Space (2015) - 27:00
"So-Called Space" to kolaż-kompozycja stworzona z fragmentów różnych utworów muzycznych, które były wykorzystywane w spektaklach Teatru Litewskiego Radia w latach 1950-2001. Muzyka została wyjęta z oryginalnych kontekstów dramatycznych i nawarstwiona na złożone i czasami mylące tekstury. W zamierzeniu nakładające się, paradoksalne warstwy muzyczne zyskują moc sugestywną i prowokują słuchacza do wyobrażenia sobie brakującej akcji dramatycznej. Czasem przez szwy muzyki prześlizguje się krótki przebłysk oddechu lub urywek głosu, ale nigdy nie objawia się w pełni werbalnie. Podobnie jest z szalonymi efektami dźwiękowymi, wydaje się, że za chwilę rozpocznie się sztuka teatralna, ale muzyka nagle się zmienia i możliwość dramatu zostaje zniweczona.
"So-Called Space" powstał przy wsparciu Litewskiego Związku Kompozytorów w roku 2014.
Asystent edycji dźwięku - Gailė Griciūtė (Litewska Akademia Muzyki i Teatru)
Specjalne podziękowania dla Kariny Metrikytė (Litewskie Radio)
***
TEATR KRAJÓW BAŁTYCKICH DZISIAJ
debata
miejsce: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
Na czym polega specyfika teatru bałtyckiego? Jakie są plusy i minusy tworzenia teatru na peryferiach? Jaki wpływ na teatr w Europie Wschodniej ma historia, w tym postsowiecka przeszłość? Jak artyści widzą swoją autonomię w czasach rosnącej, politycznej presji na wartości narodowe? Jaki jest wpływ pandemii na życie teatralne i jakie są perspektywy teatru post-pandemicznego? Twórcy teatralni z Litwy, Łotwy, Estonii i Polski wezmą udział w otwartej dyskusji na temat współczesnego teatru i jego otoczenia społeczno-politycznego.
PARTNERZY
Jaunimo Teatras, Wilno
Valstybinis Jaunimo Teatras (Państwowy Teatr Młodzieżowy) został założony w 1965 r., a w 1982 r. przeniósł się do obecnego budynku. Zyskał światową sławę dzięki corocznym spektaklom Eimuntasa Nekrošiusa, które reżyserował pod kierownictwem swojej pierwszej nauczycielki Dalii Tamulevičiūtė. Od 2016 r. szefem Jaunimo Teatras został krytyk teatralny i producent Audronis Liuga. Swój artystyczny program odnowy Teatru Młodzieżowego rozpoczął od zapraszania wybitnych litewskich i międzynarodowych reżyserów, takich jak Eimuntas Nekrošius, Gintaras Varnas, Kirsten Dehlholm, Arpad Schilling, Yana Ross, Kristian Smeds, Eric Lacascade, Krystian Lupa, a także współpracy z obiecującymi młodymi litewskimi artystami. Jaunimo Teatras nie ogranicza się do spektakli, poszukuje transdyscyplinarnej współpracy z nowymi, wschodzącymi talentami, szuka dialogu z różnorodną publicznością, jest otwarty na eksperyment i ryzyko artystyczne.
Centrum Teatralne Vaba Lava, Tallinn
Fundacja Vaba Lava (Otwarta Przestrzeń) została założona w maju 2010 roku w dwóch celach: po pierwsze, aby zapewnić możliwości działania zarówno uznanym, jak i wschodzącym niezależnym zespołom w Estonii, a po drugie, aby promować współpracę międzynarodową, organizując wspólne projekty, koprodukcje, warsztaty i seminaria. Vaba Lava jest pierwszym tego typu ośrodkiem teatralnym w Estonii, ponieważ koncepcja teatru bez zespołu rezydującego jest w tym kraju nowa. W Estonii działają głównie duże, dotowane przez państwo teatry repertuarowe oraz szereg niezależnych zespołów, które, mimo że tworzą ciekawe produkcje i zdobywają nagrody za osiągnięcia artystyczne, są w dużej mierze pozostawione same sobie. Tylko niektóre niezależne zespoły mają to szczęście, że mają własną scenę do występów. Vaba Lava została założona przez 9 niezależnych zespołów teatralnych i tanecznych. W Estonii istnieje jednak ponad trzydzieści niezależnych zespołów, z których wiele działa od ponad 20 lat, a które mamy ambicję reprezentować i uczynić bardziej konkurencyjnymi. Vaba Lava ma na celu zaoferowanie niezależnym zespołom zarówno przestrzeni do występów, jak i usług pomocniczych, a także służyć jako centrum produkcyjne i punkt zapalny dla nowych, eksperymentalnych i niekonwencjonalnych prac. Vaba Lava pragnie stać się miejscem dla młodych, eksperymentalnych i innowacyjnych sztuk performatywnych oraz nawiązać współpracę z teatrami o podobnym profilu za granicą.
Instytut Nowego Teatru Łotwy, Ryga
Organizacja projektowa działająca na polu współczesnych sztuk performatywnych. Od 1995 roku NTIL organizuje Międzynarodowy Festiwal Teatru Współczesnego Homo Novus, który jest największą platformą sztuk performatywnych na Łotwie. NTIL produkuje i prezentuje również projekty oraz długoterminowe programy współpracy z lokalnymi i międzynarodowymi partnerami, wierząc w konieczność eksplorowania współczesnych sztuk performatywnych wspólnie z artystami i publicznością.
TR Warszawa, Warszawa
TR Warszawa to zespołowy teatr artystyczny. Jego program oparty jest na linii artystycznej, wypracowanej przez zespół pod kierunkiem Grzegorza Jarzyny. TR Warszawa to miejsce, w którym publiczność może spotkać się z najnowszymi prądami artystycznymi w Polsce i na świecie. Wspólnie ze współpracującymi z nami twórcami i twórczyniami zapraszamy mieszkanki i mieszkańców Warszawy oraz odwiedzających stolicę gości i gościnie do udziału w przygotowanym programie: wielkoformatowych spektaklach o międzynarodowym zasięgu, reżyserowane zarówno przez polskie reżyserki i reżyserów, jak i twórców i twórczynie zapraszanych z zagranicy (linia międzynarodowa), spektakle debiutujących w Warszawie twórców i twórczyń (linia nowych talentów) oraz wydarzenia partycypacyjne współtworzone z mieszkankami i mieszkańcami Warszawy we współpracy z lokalnymi instytucjami kultury i organizacjami, zwłaszcza z dzielnic odległych od ścisłego centrum Warszawy (linia działań terenowych). Spektaklom i wydarzeniom artystycznym TR Warszawa powstającym w ramach trzech linii programowych towarzyszy bogaty program wydarzeń: spotkań, debat, webinarów, cykli warsztatowych. Wszystkim naszym działaniom przyświeca idea Więcej niż widz!, dzięki którym publiczność pogłębiać doświadczenie i wiedzę na temat teatru i sztuki. Dla osób, które nie mogą wziąć udziału w spektaklach granych na żywo na scenach, przygotowany został program TR Online, dzięki któremu publiczność na całym świecie może uczestniczyć w transmitowanych za pośrednictwem platformy streamingowej premierach, transmitowanych oraz retransmitowanych spektaklach, a także spotkaniach webinarach i warsztatach online. W najbliższych latach zespół TR Warszawa przeniesie się do nowego budynku,, który już za kilka lat powstanie na Placu Defilad, zaprojektowanego przez pracownię architektoniczną Thomas Phifer and Partners z Nowego Jorku w partnerstwie z polską pracownią APA Wojciechowski oraz Buro Happold. Inwestycja finansowana jest ze środków m.st. Warszawy. Nowa siedziba TR Warszawa jest częścią kompleksu dwóch budynków: teatru i nowej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Nowy budynek TR Warszawa będzie jednym z najnowocześniejszych budynków teatralnych w Europie. Jego architektura odzwierciedla wartości zespołu TR Warszawa, w szczególności otwartość rozumianą jako prowadzenie poszukiwań i podejmowanie ryzyka artystycznego, wprowadzanie w szeroki obieg nowych sposobów ekspresji teatralnej; transparentność, mobilność oraz likwidowanie barier. Nowa siedziba TR Warszawa ma być przestrzenią bezpieczną, przyjazną i łatwo dostępną dla wszystkich odbiorców i odbiorczyń.
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa
Powołany w 2003 roku Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego zajmuje się dokumentacją, promocją i animacją polskiego życia teatralnego. Instytut powołuje publiczną debatę o współczesnym polskim teatrze, poszerza perspektywy towarzyszącej mu refleksji naukowej, wspiera działalność badawczą i edukacyjną. Prowadzi największy portal poświęcony w całości polskiemu teatrowi, dwujęzyczne, dostępne bezpłatnie, polsko-angielskie pismo naukowe [www.polishtheatrejournal.com], internetową encyklopedię polskiego teatru, specjalistyczną Księgarnię PROSPERO oraz Wydawnictwo.
Kawałyk Sztuki, Warszawa
Miejsce Nasze i Wasze, każdy znajdzie dla siebie coś interesującego, zasmakuje prawdziwej tradycji wypieków, pysznej kawy, wokół wyjątkowej sztuki i muzyki. Nie zabraknie także kulturalnych atrakcji, barwnych wieczorów skropionych dobrym alkoholem. Miła obsługa, ciepła atmosfera, smak domowych wypieków sprawią, że poczujesz się jak w domu. Nasze menu zabierze Cię w kulinarną podróż pełną smaków i zapachów, które czaruje nasz Szef Kuchni.