Powieszenie tablicy przypominającej polskich twórców Teatru na Pohulance oraz przywrócenie tradycyjnej nazwy wileńskiej placówki proponują Jagoda Hernik Spalińska, Marzena Kuraś i Rafał Węgrzyniak, redaktorzy Teatrologii.info.
fot. mat. Wikipedii
W trakcie wrześniowego pobytu w Wilnie odwiedziliśmy, jak zawsze, tamtejszy Teatr na Pohulance, zmieniony jeszcze za czasów Związku Sowieckiego na siedzibę Litewskiego Rosyjskiego Teatru Dramatycznego. Na frontonie i na tablicy zawieszonej przy wejściu znajduje się jego litewska nazwa: Lietuvos rusų dramos teatras. W całym budynku brakuje natomiast jakiejkolwiek informacji, że został postawiony i otwarty przez Polaków 25 października 1913 i miał służyć wyłącznie ich zespołom teatralnym, jak podkreślono w akcie założycielskim. Wznoszono go bowiem w ramach odradzania się dzięki rewolucji z 1905 roku polskiego życia teatralnego w Wilnie, które zanikło w wyniku działań Cesarstwa Rosyjskiego po stłumieniu na Litwie powstania styczniowego z lat 1863-1864. Był on siedzibą polskiego teatru do końca sezonu 1939/40, gdy został przejęty przez władze litewskie, następnie zaś sowieckie.
W trzy dni po powrocie do Warszawy dowiedzieliśmy się jednak z komunikatu Polskiej Agencji Prasowej, że minister kultury Litwy Simonas Kairys w obliczu wojny Rosji z Ukrainą postanowił, po konsultacjach, zmienić nazwę budynku, który odtąd ma być Starym Teatrem w Wilnie. Wybór nazwy jest jednak wątpliwy, ponieważ starym należałoby raczej nazwać teatr uruchomiony jeszcze w 1796 roku przez Wojciecha Bogusławskiego w oficynie Pałacu Radziwiłłowskiego. Natomiast gmach otwarty w roku 1913, od ulicy, przy której się znajdował, nazywano zazwyczaj Teatrem na Pohulance, niezależnie od tego, czy był własnością prywatną, miejską, a wreszcie państwową. W owej tradycyjnej nazwie, gdyby się udało do niej przekonać Litwinów, nie byłby jednak zaznaczony rodowód sceny, należałoby więc na fasadzie i we foyer umieścić wielojęzyczne informację o okolicznościach powstania gmachu i roli, jaką odegrał w historii polskiego teatru. O tablicę przypominającą nazwiska najwybitniejszych twórców teatru działających na Pohulance – Juliusza Osterwy, który uczynił go siedzibą Reduty w latach 1926-1929, Aleksandra Zelwerowicza czy Mieczysława Szpakiewicza – powinna już zadbać strona polska. Redaktorzy teatrologii.info zajmowali się wieloaspektowo historią teatru w Wilnie, przygotowanie tekstu na tablicę nie sprawi nam więc kłopotu. Chętnie podejmiemy współpracę w tej sprawie na przykład z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.
W miniony piątek, 10 września 2022, siłami trzech polskich instytucji państwowych doprowadzono do odsłonięcia w Wilnie – niestety tylko na kilka miesięcy – pomnika Adama Mickiewicza, zaprojektowanego w dwudziestoleciu międzywojennym przez Zbigniewa Pronaszkę. Przygotowanie odpowiednich tablic do Teatru na Pohulance jest więc zapewne możliwe, tak jak uzgodnienie z władzami Litwy nadania mu – a właściwie przywrócenia – tradycyjnej nazwy.
Redakcja Teatrologii.info