Trzy dekady temu, 24 lipca 1991 roku w Miami na Florydzie, zmarł urodzony w Polsce żydowski pisarz Isaac Bashevis Singer. Książki pisane głównie w jidysz i przełożone na ponad trzydzieści języków przyniosły mu literacką Nagrodę Nobla.
fot. mat. Wikipedia
Isaac Bashevis Singer urodził się w Leoncinie pod Warszawą 14 lipca lub 26 listopada 1904 roku. Był synem rabina, a jego prawdziwe nazwisko to Icek-Hersz Zynger. Matka pisarza, Batszewa Singer z domu Zylberman, także była córką rabina. Pochodziła z Biłgoraja.
"W 1907 roku rodzina przeniosła się do Radzymina, a w 1908 roku do Warszawy, na ul. Krochmalną. W 1917 roku, w czasie I wojny światowej, matka wyjechała z dziećmi do swojego ojca, do Biłgoraja. W 1923 roku dzięki poparciu starszego brata, Israela Joszuy Singera, znanego już wówczas pisarza, znalazł zatrudnienie w redakcji "Literarisze Bleter". Był korektorem, a z czasem zaczął tłumaczyć zachodnią literaturę na jidysz. Pod pseudonimem Baszewis (od imienia matki Batszewy) opublikował w 1925 roku w "Literarisze Bleter" swoje pierwsze opowiadanie Ojf der elter (pol. Na starość)" - przypomina jego biografię Muzeum Polin.
Współpracował także z gazetą "Undzer Ekspres". W kolejnych latach publikował na łamach prasy swoje eseje i opowiadania. W 1932 roku razem z Aronem Zeitlinem założył miesięcznik "Globus". Na łamach tego pisma ukazywała się w odcinkach jego pierwsza powieść Der sotn in Goraj (pol. Szatan w Goraju).
W 1935 roku Singer wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Początkowo pracował jako korektor w dzienniku "Forwerts", później otrzymał tam własną kolumnę. Pod pseudonimem Warszawski oraz D. Segal pisywał publicystykę, krytyki literackie i teatralne, a także wspomnienia i odpowiedzi na listy czytelników. Publikował też kolejne utwory – w 1943 roku ukazało się książkowe wydanie Der sotn in Goraj, w 1950 roku – Di familje Muszkat (pol. Rodzina Muszkatów).
Mimo że Singer przeważającą część życia spędził w Ameryce, jego pisarstwo w ogromnej większości wiąże się z reminiscencjami z Polski. Przywoływał do życia zapomniany świat swoich przodków i polskich Żydów. Najbardziej znane z tego cyklu twórczości są m.in. "Sztukmistrz z Lublina", "Spuścizna", "Szosza", "Dwór" oraz zbiór opowiadań "Urząd mojego ojca".
Sam Singer mówił, że najlepiej zna życie Żydów z Polski, a pisarz powinien pisać o swoim środowisku. Twierdził, że nie można zrzec się swoich korzeni, zapomnieć o ojcu, matce. Wierzył, że geniusz pisarza jest wynikiem nie tyle ciężkiej pracy, co wrodzonego talentu. Zaprzeczał też jakoby był moralizatorem. Podkreślał, że ważna jest dla niego jednostka. Wyczarowywał swoje postaci z materii życia, ale też łączył rzeczywistość z fantazją. Zapewniał, że opisywane wydarzenia były częścią jego wspomnień.
Jakkolwiek Singer znany jest przede wszystkim jako autor powieści i opowiadań, był także tłumaczem i dziennikarzem. Przekładał na jidysz Knuta Hamsuna, Tomasza Manna i Stefana Zweiga. Pracował w Nowym Jorku w żydowskiej gazecie "Forwerts - The Yiddish Forward". Na podstawie jego utworów powstały m.in. filmy "Sztukmistrz z Lublina", "Wrogowie" oraz "Yentl" z Barbrą Streisand w roli głównej. W uznaniu jego twórczości dwukrotnie wyróżniono Singera prestiżową National Book Award, a Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie uhonorował go doktoratem honoris causa. W 1978 otrzymał literacką Nagrodę Nobla.
Isaac Bashevis Singer przez ostatnie 35 lat życia był wegetarianinem. Motywował to względami etycznymi, a nie zdrowotnymi.
Zmarł 24 lipca 1991 roku w wieku 88 lat. Został pochowany na cmentarzu żydowskim w New Jersey.