Autor książki „Śnialnia. Śląski underground" Rafał Księżyk odebrał w sobotę w Rybniku Górnośląską Nagrodę Literacką „Juliusz" oraz 50 tys. zł – ogłosiła kapituła podczas wieczornej gali w Teatrze Ziemi Rybnickiej.
Podczas 55. Rybnickich Dni Literatury, w sobotę, odbyło się wręczenie nagrody „Juliusz". Dziewiątym laureatem nagrody został Rafał Księżyk za biografię pt. „Śnialnia. Śląski underground".
„Rafał Księżyk w Śnialni przybliżył nam niezwykłe środowisko, ludzi kreujących z akademii snu i jawy. Biografia ta wielu po raz pierwszy coś powie o tym cudzie z Piastowskiej 1" - powiedział w laudacji członek kapituły i inicjator nagrody prof. Zbigniew Kadłubek.
Książka opowiada historię Urszuli Broll, Antoniego Halora, Zygmunta Stuchlika, Andrzeja Urbanowicza i Henryka Wańka, którzy wymknęli się do Śnialni z realiów PRL-u. W latach sześćdziesiątych XX wieku stworzyli przy ulicy Piastowskiej 1 w Katowicach legendarną Pracownię, która przetrwała sześć dekad. Najpierw kusiła duchowością, a po 1989 roku – ekscesem, testując granice odzyskanej wolności
„Napisałem tę książkę dla nich, dla pamięci tych ludzi. Uważam, że oni cały czas są trochę źle obecni zarówno w polskiej kulturze, jak i na gruncie polskiej sztuki są zmarginalizowani. Doceniając to, co oni zrobili, czując, że impulsy z tego kręgu wciąż są aktywne, chciałem te postacie szerzej utrwalić i rozpowszechnić" - powiedział PAP laureat Rafał Księżyk.
W tym roku nominację do nagrody „Juliusz" uzyskały książki: „Ptaki krzyczą nieustannie. Historia Günthera Niethammera, esesmana i ornitologa z Auschwitz" Beaty Dżon oraz Michała Olszewskiego, „Babel. Człowiek bez losu" Aleksandra Kaczorowskiego, „Urban. Biografia" Doroty Karaś oraz Marka Sterlingowa, a także „Przybyszewska/Pająkówna. Głuchy krzyk. Portret podwójny" Anny Kaszuby-Dębskiej.
Górnośląska Nagroda Literacka „Juliusz" to wyróżnienie ustanowione przez Prezydenta Rybnika. W trzech pierwszych edycjach wyróżniano najlepsze polskie książki, wyłonione spośród publikacji literackich danego roku. Od 2019 roku nagroda jest przyznawana za najlepszą biografię napisaną i wydaną po polsku w roku poprzednim.
Zgodnie z regulaminem nagrody, zwyciężyć może tylko jedna książka, za którą jej autor otrzymuje statuetkę oraz nagrodę pieniężną w wysokości 50 tys. zł. Fundatorem przyznawanej od 2016 roku nagrody jest prezydent Rybnika.
Kapitułę konkursu w tym roku tworzyli: Ewa Niewiadomska (szefowa redakcji kultury w Polskim Radio Katowice), prof. Tadeusz Sławek (były rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach), prof. Zbigniew Kadłubek (tłumacz i komparatysta), Bernadetta Darska (krytyczka literacka), Anna Arno (pisarka) oraz Agata Passent (felietonistka).
Dotychczas nagrodę otrzymały książki: „Kobro. Skok w przestrzeń" autorstwa Małgorzaty Czyńskiej (2016), „Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia" Moniki Muskały (2017), „Dar meneli" Roberta Rybickiego (2018), „Ota Pavel. Pod powierzchnią" Aleksandra Kaczorowskiego (2019), „Jaremianka. Biografia" Agnieszki Daukszy (2020), „Nasza pani z Ravensbrück" Marty Grzywacz, „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana" Artura Domosławskiego (2021) oraz ubiegłoroczny „"Kopernik. Rewolucje" Wojciecha Orlińskiego.
Patronem przyznawanej przez prezydenta Rybnika nagrody jest żyjący w XIX wieku Juliusz Roger – niemiecki lekarz sprowadzony na Górny Śląsk w czasie pustoszącej ten region epidemii cholery. Dzięki jego staraniom udało się wkrótce poprawić stan opieki zdrowotnej. W wolnym czasie Roger zbierał i wydał drukiem śląskie pieśni ludowe (546 utworów). Z zamiłowania był też przyrodnikiem i entomologiem.
W ramach tegorocznych Rybnickich Dni Literatury zaplanowano kilkanaście wydarzeń, w tym spotkania autorskie i warsztaty literackie, imprezy muzyczne oraz spektakle teatralne.