Pierwszą premierę pokazali w grudniu 1964 roku. Teatr Ósmego Dnia sześćdziesiątą rocznicę powstania świętować będzie cały rok. Przed nami nowe spektakle, ważne spotkania a także premiera książki.
fot. mat. teatru
Choć w swojej działalności nie posługujemy się nazwą „sezon” to przełom 2024 i 2025 roku będzie swoistym „sezonem jubileuszowym”.
Zaczynamy go w październiku od pokazania salowych spektakli Teatru. W tym miesiącu zobaczymy: „Teczki” (4-5 października), „Paragraf 196 kk (ćwiczenia z terroru)” (11-12 października), „Do władzy wielkiej i sprawiedliwej” (18-19 października) i „Allegro Agitate (utwór, który musi być wykonywany z niespokojną, udręczoną miną)” (25-26 października). Te przedstawienia cieszą się od lat niesłabnącym zainteresowaniem widzów, i choć od premiery niektórych z nich minęło prawie 20 lat, to nie tracą one na aktualności, a na widowni dostrzegamy wciąż nowe twarze. Kolejne pokolenie widzów zawita do nas szczególnie na spektakle „Teczki” i „Do władzy…”, które będą prezentowane również dla uczniów poznańskich szkół.
W listopadzie zobaczymy efekty pracy grup warsztatowych działających przy naszym teatrze. Od poniedziałku do środy popołudniami siedziba Ósemek wypełniona jest ludźmi pragnącymi zaangażować się w działalność teatralną, pracować z ciałem, głosem i gestem. Odkrywają oni siebie samych, swoje słabości i mocne strony, a także zacieśniają relacje w grupie i budują na ich bazie własne teatralne etiudy. W kolejne weekendy listopada swoje przedstawienia prezentować będą grupy młodzieżowe oraz złożone z dorosłych. Wyjątkowo wzruszająco zapowiada się też czytanie performatywne osobistych listów, które nasi aktorzy pisali do siebie w czasie przymusowej emigracji części zespołu w latach 80. Premiera 15 listopada. Wtedy też uroczyście odsłonimy okolicznościowy mural w budynku Arkadii, którego autorką jest Nina Budzyńska, poznańska artystka od dwóch lat tworząca nasze afisze.
Szczególnie czekamy na grudzień. 6 i 7 grudnia swoją premierę będzie mieć spektakl „Nic nie wiemy na pewno…”. Będzie to wydarzenie pełne impresji i reminiscencji z ostatnich kilkudziesięciu lat twórczej drogi Teatru Ósmego Dnia.
W nowym roku będziemy kontynuować prezentacje pracy twórczej Teatru Ósmego Dnia, ale też zaproszonych zaprzyjaźnionych grup teatralnych. Zwieńczy go przegląd alternatywnych teatrów plenerowych na ulicach Poznania.
W kwietniu 2025 roku będziemy mieli również okazję do zapoznania się z historią Teatru w autorskiej wersji. Dzięki książce, którą przygotowujemy do wydania wraz z Wydawnictwem Miejskim Posnania spojrzymy na drogę, którą przebyła w Teatrze Ósmego Dnia Ewa Wójciak, widzianą z jej perspektywy.
Będziemy w tym roku nie tylko przypominać osiągnięcia Ósemek, ale też proponować nowe formy obecności widza w Teatrze, szczególnie dla społeczności naszego miasta. Nasza siedziba będzie otwierać swoje drzwi nie tylko na wydarzenia programowe. Będzie to całoroczne święto: dla artystów, ich przyjaciół i naszych widzów – bo Teatr Ósmego Dnia to teatr dla ludzi.
***
Gdy mówimy o historii siłą rzeczy używamy czasownika w czasie przeszłym: był, była, było. Wkraczając w nową dekadę historii Teatru Ósmego Dnia, po sześciu intensywnych dekadach pracy zwracamy uwagę na to co jest.
Przypominamy co jest częścią historii naszego Teatru i co mimo upływu czasu trwa. Zmieniają się okoliczności, w których pracujemy, odchodzą osoby współpracujące z nami, ale przychodzą też nowe. Świat nabrzmiewa wydarzeniami, wymieniają się pokolenia, a my wciąż jesteśmy!
W latach 60. XX wieku Teatr Ósmego Dnia jest częścią zjawiska, nazywanego teatrem studenckim, ale szybko zaczyna szukać innych metod działania, odkrywa najnowsze techniki aktorstwa i nowe teorie teatru, spotykając się z Jerzym Grotowskim i jego uczniami. Młodzi twórcy szukają własnego głosu.
Dekada lat siedemdziesiątych to uważne obserwowanie rzeczywistości i polemizowanie z nią. Jak czytamy w programowym tekście jednego z założycieli Teatru, Lecha Raczaka, praca artystyczna polega wtedy: na budzeniu nieufności, kwestionowaniu schematów myślowych, stereotypów kulturowych nie w toku detektywistycznego dociekania, kto jest odpowiedzialny za ich kultywowanie, ale przez zadawanie pytania sobie i widzom: co zrobimy dla ich unicestwienia.
W latach 80. Teatr Ósmego Dnia staje się teatrem profesjonalnym aktorzy otrzymują etaty w Estradzie Poznańskiej. Współpraca z KOR, działalność podziemnej Solidarności oraz coraz odważna, polityczna wymowa spektaki doprowadzają jednak do szykan ze strony ówczesnej władzy, które kończą się przymusową emigracją i działalnością Zespołu w różnych krajach Europy.
W ostatniej dekadzie XX wieku Zespół wraca do Poznania, by w wywalczonej przez siebie siedzibie przy ul. Ratajczaka 44 budować ośrodek kulturalny, miejsce ożywionych dyskusji i spotkań z ciekawymi ludźmi. Na 2 piętrze w budynku Arkadii pracują młode grupy teatralne, które wkrótce staną się rozpoznawalnymi wśród teatrów alternatywnych w Polsce: Teatr Porywacze Ciał, Teatr Biuro Podróży czy artyści tworzący poznańską Strefę Ciszy. W tym miejscu Teatr gości też wiele grup artystycznych z Polski i całego świata. Teatr Ósmego Dnia jest w tym czasie pionierem w tworzeniu widowiskowych spektakli ulicznych.
W nowy wiek Teatr Ósmego Dnia wchodzi z prezentacjami swoich spektakli w wielu krajach świata. Kultowa już „Arka”, wciąż aktualna, przyciąga na ulice w wielu krajach świata, takich jak: Niemcy, Szwecja, Francja, Wielka Brytania, Rumunia, Chorwacja, Włochy, Hiszpania, Meksyk, Chile, Kolumbia, Wenezuela, Kostaryka, Korea Południowa czy Singapur. Teatr mierzy się z historią w ogólnym sensie, ale też ze swoimi osobistymi historiami – po przeczytaniu teczek na swój temat w IPN tworzy spektakl „Teczki”, który pokazywany będzie wielokrotnie w USA i innych krajach.
Kolejne dekady XXI wieku są dla Teatru wciąż bardzo twórcze. Do zespołu dołączają nowe osoby, do teatru przychodzą różne grupy, ludzi młodych i seniorów, a kiedy zaszła taka potrzeba – z powodu wojny w Ukrainie – także dzieci uchodźców i ich rodziny. To miejsce intelektualnego fermentu, ale też spotkania osób o różnych doświadczeniach, często zagrożonych wykluczeniem społecznym, jak na przykład osadzeni, osoby w kryzysie bezdomności, seniorzy. Teatr nadal dba o swoje studenckie korzenie, współpracując z uczelniami Poznania, a przede wszystkim ich studentami i absolwentami.
Nie zapominamy i wracamy do niemal setki tytułów, które zagraliśmy, co przekłada się na tysiące spektakli i dziesiątki tysięcy widzów.
To oni właśnie są największą wartością teatru – ludzie.
Ludzie są inspiracją Teatru Ósmego Dnia, zarówno jako wspólnoty jak i jednostki.
Nasza twórczość nie jest próbą zaspokojenia artystycznego ego, nie zajmujemy się moralizowaniem, jesteśmy wolni od wszelkich artystycznych definicji czy mód, które ograniczają wolność artysty. Jesteśmy zawsze przy ludziach, słuchamy ich historii, przekazujemy ludziom to, co wypracowaliśmy w procesie zbiorowej kreacji.
Ważna jest dla nas rzeczywistość, która nas otacza. Nieustannie jesteśmy zaangażowani w życie społeczne, opowiadamy się po stronie dobra i zawsze sprzeciwiamy się przemocy i krzywdzeniu ludzi.
Jesteśmy już od ponad 30 lat miejską instytucją kultury, ale taką, która nie zamyka się na innych. Jesteśmy teatrem dla ludzi, nie tylko poprzez tematykę, którą podejmujemy w naszej twórczości. W naszych murach spotkać może się młodzież, która nie ma swojego miejsca, a nasi widzowie wiedzą, że w Teatrze Ósmego Dnia mogą porozmawiać, zadać pytania, poszukiwać wspólnie odpowiedzi. Gdy tylko znajdujemy pretekst, budujemy dla naszych gości bezpieczną przestrzeń spotkania i za każdym razem jesteśmy zadziwieni jak wielkie jest na nią zapotrzebowanie.
Dlatego Teatr Ósmego Dnia to teatr dla ludzi. Niezmiennie od 1964 roku.
Teatr Ósmego Dnia
Zespół artystyczny:
Aktorzy: Ewa Wójciak, Adam Borowski, Tadeusz Janiszewski, Marcin Kęszycki, Marek Kościółek, Janusz Stolarski
Scenograf: Jacek Chmaj
Dyrektorka: Renata Stolarska
Główna Księgowa: Anna Trojnara
Dział programowy: Jagoda Gruszczyńska, Szymon Bojdo
Koordynacja biura: Tomasz Puchalski
Dział techniczny: Przemysław Mosiężny, Piotr Najrzał
Fotograf: Zdzisław Orłowski
Utrzymanie czystości: Nataliia Akhtyrska
fot. Maciej Krajewski/mat. teatru
REPERTUAR TEATRU ÓSMEGO DNIA / PAŹDZIERNIK 2024
3 października, g. 19:00
Rewolucja nie ma końca. Podróże w krainie buntu i nadziei
SPOTKANIE Z ARTUREM DOMOSŁAWSKIM
Książka „Rewolucja nie ma końca” łączy historie pojedynczych ludzi opowiedziane z reporterską wrażliwością na szczegół i panoramiczne obrazy krajów, miast lub całych społeczności namalowane z rozmachem pisarza eseisty. To wielka latynoamerykańska summa autora.
To reportaż totalny. Dwadzieścia lat po premierze kultowej „Gorączki latynoamerykańskiej” Artur Domosławski – już jako uznany pisarz z ogromnym dorobkiem (m.in. Kapuściński non-fiction, Śmierć w Amazonii, Wykluczeni, Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana) – wraca do spraw, które stały się jego znakiem rozpoznawczym, oraz miejsc, z których przed laty wyruszał w swoją pisarską podróż.
Prowadzenie spotkania: Piotr Wójciak
Wejściówki w cenie: 10 zł
4, 5 października, g. 19:00
TECZKI / TEATR ÓSMEGO DNIA
„Teczki” to poruszająca historia inwigilacji Teatru Ósmego Dnia, jego twórców i aktorów przez Służbę Bezpieczeństwa PRL.
Spektakl oparty na wydobytych z archiwum IPN dokumentach, obrazujących działania operacyjne SB w stosunku do Ewy Wójciak, Tadeusza Janiszewskiego, Marcina Kęszyckiego, Adama Borowskiego, zakończone przymusową emigracją zespołu w latach 80.
Poza spowitym surrealistyczną mgłą klimatem przywoływanych czasów i iście Kafkowskim sztafażem wspomnianych scen, ze spektaklu wyłaniają się nieomal egzystencjalne pytania: o zaufanie, sens przyjaźni, rolę państwa w życiu jednostek, sens lustracji i znaczenie historii dla współczesnego funkcjonowania.
„Dziś patrzymy na to z dystansem, wydaje się, że znaleźliśmy wyjście z totalitarnego labiryntu, ale jego wspomnienie wciąż budzi grozę, czasem śmiech, czasem brzmi jak przestroga.” – Teatr Ósmego Dnia
Wybór tekstów: Ewa Wójciak i Katarzyna Madoń-Mitzner
Realizacja: zespół Teatru Ósmego Dnia
Aranżacja przestrzeni: Jacek Chmaj
Występują: Ewa Wójciak, Adam Borowski, Tadeusz Janiszewski, Marcin Kęszycki
Premiera: 09.01.2007, Poznań
W przedstawieniu wykorzystano materiały z teczek archiwum IPN, fragmenty książki Ósmego Dnia Zbigniewa Gluzy (wydanie II poprawione, Ośrodek KARTA, Warszawa 1994.) oraz niewydanej monografii Teatru Juliusza Tyszki i Barbary Fabiańskiej.
W projekcji wideo (montaż: Tomasz Karwacki) wykorzystano fragmenty filmu Jerzego Karpińskiego „Przecena dla wszystkich” (z muzyką Jana A.P. Kaczmarka) oraz filmu Andrzeja Maleszki „Songi Teatru Ósmego Dnia” (z muzyką Lecha Jankowskiego), użyto zdjęć Joanny Helander, Zdzisława Orłowskiego oraz plakaty archiwalne autorstwa Wojciecha Wołyńskiego.
Bilety w cenie: 40 zł (normalny), 30 zł (ulgowy), 10 zł (senioralny)
11, 12 października, g. 19:00
PARAGRAF 196 KK (ćwiczenia z terroru) / TEATR ÓSMEGO DNIA
Przedsięwzięcie z pogranicza performance`u i happeningu które realizujemy m.in. we współpracy ze znanym w Polsce malarzem i artystą przestrzeni publicznej - Pawłem Hajnclem. Zarówno Teatr Ósmego Dnia jak i Paweł Hajncel zajmują się współczesną rzeczywistością szukając dystansu i skrótu w jej opisie. Tym razem łączymy siły aby tę rzeczywistość dogonić a nawet przegonić, by wspólnie z widzami przygotować się na rozwój wypadków w życiu społecznym i politycznym. Świat wokół zmienia się tak dynamicznie, że możemy nie zdążyć z przygotowaniem na dokonujące się zmiany. TEKSTY w przedstawieniu zaczerpnięte są z PRZESTRZENI PUBLICZNEJ, wiele z nich jest wypowiedziana przez ludzi kościoła i nie traci nic ze swej strasznej realności ponieważ brzmi w tej przestrzeni nadal...Spróbujemy otoczyć się przed złem parawanem, różańcem a może drutem kolczastym...
Realizacja: Kolektyw Senioralny;
gościnnie: Paweł Hajncel – Motyl z Łodzi
Główny sponsor: Michał Anioł z Łodzi, z ul. Wólczańskiej
Wsparcie: Dominik Złotkowski – kierownik kina, performer;
Konsultacje merytoryczne: Daniel Tokar – emerytowany detektyw
Oprawa muzyczno-dźwiękowa: mgr Jakub S.
Głosu użyczył: Wiesław Zanowicz
Kostiumy: pani prof. Izabela Rudzka
To i owo wykleił: Piotr Najrzał
Współpraca techniczna: Przemysław Mosiężny.
Bilety w cenie: 40 zł (normalny), 30 zł (ulgowy), 10 zł (senioralny)
18, 19 października, g. 19:00
fot. Znigniew Orłowski/mat. teatru
DO WŁADZY WIELKIEJ I SPRAWIEDLIWEJ / TEATR ÓSMEGO DNIA
„Do Władzy Wielkiej i Sprawiedliwej” to eksperyment teatralny w drodze od czytania do spektaklu. Inspiracją do powstania scenariusza stały się informacje prasowe o rosnącej liczbie anonimów, a także lektura książki Barbary Engelking, która odnalazła donosy pisane przez Polaków do Gestapo i usiłowała je rzetelnie skomentować, zrozumieć i prześwietlić skłonność społeczeństwa do delatorstwa. Teatr Ósmego Dnia wykorzystał w projekcie donosy z okresu wojny oraz współczesne anonimy nadesłane do Urzędu Skarbowego. Za ich pomocą chcieliśmy pokazać jak w obu wypadkach, mimo upływu lat i radykalnie odmiennych okoliczności, źródłem jest przerażająca właściwość ludzkiej natury – zawiść, a skłonność ludzi do dobrowolnego angażowania się jako agent czy szpicel, do darmowej pracy donosiciela jest ponadczasowa. Tekst, które wykorzystano, niejednokrotnie wydają się zabawne, ale jest to także opowieść o tym, jak pozornie błaha i niegodna notatka może skutkować straszliwym ludzkim dramatem. W spektaklu wykorzystano fragmenty książki Barbary Engelking „Szanowny Panie Gistapo”, materiały udostępnione przez Archiwum Izby Skarbowej w Poznaniu oraz fragmenty artykułów publikowanych w prasie codziennej.
Scenariusz: zespół Teatru Ósmego Dnia
Współpraca: Paulina Skorupska
Oprawa plastyczna: Jacek Chmaj
Występują: Ewa Wójciak, Adam Borowski, Tadeusz Janiszewski, Marcin Kęszycki
Bilety w cenie: 40 zł (normalny), 30 zł (ulgowy), 10 zł (senioralny)
25, 26 października, g. 19:00
ALLEGRO AGITATE (UTWÓR, KTÓRY MUSI BYĆ WYKONYWANY Z NIESPOKOJNĄ, UDRĘCZONĄ MINĄ) / TEATR ÓSMEGO DNIA
„Dedykujemy robotnikom sceny i teatralnym podróżnikom”
Przedstawienie o podróży w głąb siebie – przez przestrzeń duchową, ale i przez tę realną, geograficzną. Spędziliśmy bowiem, przemierzając świat, pewnie połowę naszego życia. Nie jest to sentymentalne wspominanie – staramy podzielić się tym, czego doświadczyliśmy: pokorą wobec świata, fascynacją i zachwytem odległymi kulturami, lecz także otwarciem na innych ludzi i ich dramaty. Poczuwamy się do braterstwa z biednymi i niesprawiedliwie traktowanymi obywatelami tego świata – w slumsach Caracas, na ulicach Hongkongu, w Rosji czy w Chile, nie mniej niż w Polsce.
Jesteśmy robotnikami teatru i obywatelami świata. Taka filozofia. Budujemy nasze spektakle własnymi rękami. I o tym, co to właściwie znaczy również pragniemy opowiedzieć.
Oczywiście, chcemy też pośmiać się z widzami, bo to jedyny sposób na dystans do mrocznej i depresyjnej rzeczywistości…”
Kreacja zespołowa Teatru Ósmego Dnia: Ewa Wójciak, Adam Borowski, Jacek Chmaj, Tadeusz Janiszewski, Marcin Kęszycki
Muzyka: Sebastian Dembski
Współpraca: Iza Rudzka, Maciej Sierpień, Przemysław Mosiężny, Piotr Najrzał, Jacek Nowaczyk, Jakub Staskowiak
Bilety w cenie: 40 zł (normalny), 30 zł (ulgowy), 10 zł (senioralny)