mat. teatru
Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku wystawi we wrześniu spektakl muzyczny „Rock Opera – Obrona Płocka 1920”, poświęcony obronie miasta przed armią bolszewicką. W tym roku Płock obchodzi 100-lecie odznaczenia miasta Krzyżem Walecznych za odparcie ataku bolszewików.
Libretto do spektaklu „Rock Opera – Obrona Płocka 1920” napisał, na podstawie dzienników i relacji uczestników bitwy zaczerpniętych z książki „Płock 1920” dra Grzegorza Gołębiewskiego, aktor płockiej sceny Mariusz Pogonowski, który jest również reżyserem historycznego przedstawienia, a także autorem muzyki wraz z Krzysztofem Misiakiem, gitarzystą i kompozytorem.
„Spektakl odbywa się pomiędzy słowami, w które ubrali swoje opowieści uczestnicy bitwy” – powiedział m.in. Pogonowski, cytowany w informacji Teatru Dramatycznego anonsującej na 11 września prapremierę „Rock Opery - Obrona Płocka 1920”. Nawiązuje ona do zdarzeń, które rozegrały między południem 18 sierpnia 1920 r. a porankiem dnia następnego, gdy trwała bitwa o miasto, toczona m.in. na barykadach.
Jak podkreślił reżyser, muzyczne przedstawienie opowiada historię, która wydarzyła się na ulicach Płocka, i której ślady można jeszcze tam odnaleźć na budynkach. „Żyją wśród nas kuzyni poległych, a jeden, Adam Gradowski, nawet wystąpi na scenie” – dodał Pogonowski.
Adam Gradowski, absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi, który dołączył do zespołu płockiego Teatru Dramatycznego w 2019 r., jest potomkiem brata Antolka Gradowskiego, najmłodszego z poległych w czasie obrony Płocka przed armią bolszewicką w sierpniu 1920 r., wówczas 14-letniego harcerza.
W „Rock Operze – Obrona Płocka 1920” wystąpią, oprócz aktorów tamtejszego Teatru Dramatycznego, wokaliści, w tym Sylwia Gorajek – sopran oraz Monika Mulska - aktorka musicalowa, a także chór Vox Singers, Płocka Orkiestra Symfoniczna im. Witolda Lutosławskiego oraz uczestnicy grup teatralnych Płockiego Ośrodka Kultury i Sztuki. Wizualizacje opracowała Marta Prabucka, studentka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Głównym organizatorem wydarzenia jest płockie Stowarzyszenie Teatr Per Se. Projekt został dofinansowany przez Urząd Miasta Płocka oraz samorząd Mazowsza.
Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę, by przedostać się na tyły wojsk polskich pod Warszawą, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 r. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie ok. 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały trzy bataliony piechoty i szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie ok. 1,2 tys. żołnierzy Wojska Polskiego, stanęła ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci.
Walka o Płock, a zwłaszcza o przyczółek mostu przez Wisłę, trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. Pozycje bolszewików ostrzeliwały z rzeki okręty Flotylli Wiślanej - „Minister”, „Wawel” i „Stefan Batory”. W zajętej części miasta bolszewicy dopuszczali się mordów, gwałtów i rabunków. W walkach zginęło 250 obrońców, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Ponad 300 mieszkańców miasta trafiło do niewoli. Większość, w tym 22 pacjentów Szpitala Garnizonowego, została później rozstrzelana przez bolszewików.
Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców Płocka atak armii bolszewickiej na miasto i przyczółek mostu na Wiśle odparto. Kilka miesięcy później, 10 kwietnia 1921 r., marszałek Józef Piłsudski uhonorował Płock i jego obrońców najwyższymi wojskowymi odznaczeniami. Krzyżami Virtuti Militari odznaczył 15 oficerów, w tym dowódców obrony, a 64 innych żołnierzy oraz cywilów - Krzyżami Walecznych. Wśród nich byli m.in. harcerze: czterokrotnie ranny w walkach 14-letni Józef Kaczmarski i 12-letni Tadeusz Jeziorowski – obaj zginęli we wrześniu 1939 r. Pośmiertnie odznaczony został wówczas także 14-letni Antolek Gradowski.
Na zakończenie wizyty w Płocku, w kwietniu 1921 r., marszałek Józef Piłsudski, nawiązując do obrony przed armią bolszewicką i przyznanego miastu za ten czyn Krzyża Walecznych, powiedział m.in.: „Straszne to były ofiary, jakimi zapłaciliście za tę świętą jedność z żołnierzem polskim. Nie wolne były od nich dzieci i ciała kobiet. Lecz dopełniła się rzecz wielka, żołnierz polski poznał, że ma brata w społeczeństwie. Dziś, kiedy mianowałem miasto Płock żołnierzem, kiedy pasowałem Płock na rycerza, dziękuję wam i za obronę, i za spełnienie mych usilnych dążeń”.
Płock jest drugim obok Lwowa miastem, które za bohaterską postawę w 1920 r. otrzymało od marszałka Józefa Piłsudskiego odznaczenie wojskowe: Płock – Krzyż Walecznych, a Lwów - Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari.
Prapremiera spektaklu muzycznego „Rock Opera – Obrona Płocka 1920” zostanie zaprezentowana w płockim Teatrze Dramatycznym 11 września o godz. 20.