W Łodzi rozpoczynający się 2025 rok będzie Rokiem nakręconego 50 lat temu filmu „Ziemia obiecana”, rewolucji 1905 r. oraz inicjatorek, które wyróżniły się w historii miasta w różnych dziedzinach. Miejskie instytucje zaplanowały wiele wydarzeń poświęconych patronom roku.
kadr z filmu „Ziemia obiecana” Andrzeja Wajdy, mat. Filmu Polskiego
Władze miejskie co roku wybierają patronów Łodzi, przybliżając ich historie poprzez różnego rodzaju wydarzenia kulturalne. W minionych latach w ten sposób przypomniano m.in. kompozytora i dyrygenta Pawła Kleckiego, tworzącą w jidysz pisarkę i poetkę Chavę Rosenfarb, lekarkę i działaczkę społeczną Alinę Margolis-Edelman oraz ikonę światowego wzornictwa i współtwórcę łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych Romana Modzelewskiego czy łódzkie włókniarki.
W 2025 roku radni miejscy zdecydowali się upamiętnić poprzez nadanie patronatów rewolucję 1905 roku, łódzkie inicjatorki - kobiety, które wyróżniły się w historii Łodzi w różnych dziedzinach oraz 50-lecie premiery filmu "Ziemia obiecana". Propozycje zgłosiły łódzkie instytucje kultury, które zaplanowały wiele wydarzeń związanych z patronami 2025 roku.
Inicjatorem ustanowienia roku 2025 Rokiem Rewolucji 1905 r. było Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. W tym roku mija bowiem 120 lat od wybuchu na ziemiach Królestwa Polskiego rewolucji, w której Łódź odegrała istotną rolę. W przyjętej uchwale wskazano, że w wielkoprzemysłowej Łodzi, która była wyróżniającym się ośrodkiem rewolucyjnym, poprzez protesty, strajki i walki uliczne domagano się zarówno praw ekonomicznych, jak i narodowych, walcząc o język polski w szkołach i większą autonomię Królestwa. Tym samym – jak zaznaczono – w Łodzi rodziła się polityczność, która jest fundamentem dzisiejszej demokracji.
"Mamy nadzieję, że ten patronat będzie najlepszą okazją do opowiedzenia jeszcze raz o tym niezwykłym wydarzeniu, ale także do pokazania rewolucji jako jednej z dróg do niepodległości. Chcemy, aby obchody zapoczątkował pochówek ostatniej ofiary rewolucji, szczątki osoby powieszonej przez władze carskie w więzieniu przy ul. Gdańskiej odkryto na skrzyżowaniu ul. Gdańskiej i Legionów. A w czerwcu planujemy zorganizować gry miejskie, premierę słuchowiska, festiwal połączony z konferencją" – poinformował dr Sebastian Adamkiewicz z Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
Z kolei dyrektorka Muzeum Kinematografii Marzena Bomanowska podkreśliła, że nie ma dla Łodzi ważniejszego filmu niż "Ziemia obiecana", a 21 lutego br. przypada 50. rocznica premiery obrazu w reżyserii Andrzeja Wajdy. Film, oparty na powieści Władysława Reymonta, opowiada o dynamicznym rozwoju Łodzi na przełomie XIX i XX w., ukazując jej przemysłowy charakter, społeczne napięcia oraz marzenia i dramaty ludzi, którzy przybywali do Łodzi z różnych stron Europy w poszukiwaniu lepszego życia.
Muzeum zorganizuje jubileuszową wystawę, na której zaprezentuje znaczenie "Ziemi obiecanej" dla polskiej kinematografii. Zaprezentowane zostaną na niej eksponaty z kolekcji łódzkiej placówki oraz pozyskane dzięki współpracy z Centrum Sztuki i Techniki Manga w Krakowie, w którym znajduje się całe archiwum Andrzeja Wajdy oraz Narodowym Centrum Kultury Filmowej i Ossolineum we Wrocławiu. Ekspozycji będą towarzyszyć pokazy specjalne filmu.
Upamiętnienie łodzianek inicjatorek to zaś inicjatywa Muzeum Miasta Łodzi. W uchwale podkreślono, że zarówno w przeszłości, jak i obecnie aktywną kulturę i dziedzictwo Łodzi współtworzyły i nadal tworzą kobiety. Uczestniczyły one w kreowaniu wielu istotnych inicjatyw, podejmowały prekursorskie działania na rzecz lokalnej społeczności.
"Wyróżnia się pod tym względem okres międzywojenny, kiedy to działała w Łodzi grupa kobiet, m.in.: Ida Brauner, Pola Lindenfeld, Felicja Szydłowska, Estera Karp, Katarzyna Kobro, Romana Pachucka, Felicja Maria Przedborska, Zofia Hertz, Helena Kijeńska, Grażyna Bacewicz, Miriam Ulinower, Chawa Rozenfarb, Irena Tuwim. Ich wysiłki emancypacyjne i twórczość przekraczały istniejące bariery. Szukały nowych dróg rozwoju i kariery, często brutalnie korygowanych przez procesy historyczne i przymusowe migracje" – wskazano.
"Nie mogliśmy sobie wymarzyć lepszego roku dla zaproponowanego przez muzeum projektu o łodziankach inicjatorkach, ponieważ będziemy obchodzić jubileusz 50-lecia muzeum. Chcemy pokazać, jak wiele wybitnych łodzianek stało za inicjatywami dla lokalnej społeczności, a także tymi ogólnopolskimi. Otworzymy czasową wystawę, zorganizujemy spotkania poświęcone kobietom, które działały w kulturze, sztuce, nauce. Wśród nich jest pierwsza notariuszka oraz pierwsza kobieta z tytułem profesorskim na uczelni technicznej" – poinformowała dyrektorka MMŁ Magdalena Komarzeniec.