Szanowni Państwo, już po raz 30. ogłaszamy nominacje do Paszportów POLITYKI, jednej z najważniejszych nagród kulturalnych w Polsce. Paszporty POLITYKI zostaną przyznane w siedmiu kategoriach: film, teatr, literatura, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna oraz kultura cyfrowa. Również w tym roku po raz kolejny wybierzemy Kreatora Kultury. Laureatów jubileuszowej 30. edycji Paszportów POLITYKI 2022 poznamy 17 stycznia 2023 roku.

fot. Leszek Zych/POLITYKA

Nominowani w kategorii TEATR

Jakub Skrzywanek

Urodzony w 1992 r. we Wrocławiu, reżyser i, od tego roku, dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie. Jest absolwentem Wydziału Reżyserii Dramatu w AST w Krakowie, Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim oraz kursu Dok Pro w Mistrzowskiej Szkole Wajdy. A także reżyserem jednych z najmocniej dyskutowanych przedstawień ubiegłego sezonu. Pierwszy to „Śmierć Jana Pawła II” (Teatr Polski w Poznaniu), naturalistyczna rekonstrukcja ostatnich godzin życia papieża Wojtyły, zestawiona ze wspomnieniami i refleksjami poznaniaków i poznanianek, „precyzyjnie skonstruowany, znakomity teatralnie, przejmujący obraz cudzego cierpienia”, jak pisze w nominacji Michał Centkowski. Drugi – oparty na reportażach Janusza Schwertnera „Spartakus. Miłość w czasach zarazy” (Teatr Współczesny w Szczecinie) – podnosi problem wykluczenia osób LGBT+ i katastrofalnego stanu psychiatrii dziecięcej, a kolejne pokazy wieńczą śluby par jednopłciowych, w pozateatralnej polskiej rzeczywistości wciąż niedostępne. „Paszport należy mu się nie tylko za jakość, mądrość i odwagę tych dwóch przedstawień, ale też za konsekwencję, z jaką buduje kształt swojego teatru i swoją pozycję” – chwali Skrzywanka Dariusz Kosiński. „Za konsekwentne łączenie postawy skandalisty i prowokatora z działalnością pozytywistyczną, organiczną i administracyjną polskiego teatru” – dodaje Łukasz Drewniak. Mając na myśli z jednej strony głośne spektakle Skrzywanka zrealizowane w warszawskim Teatrze Powszechnym: „Mein Kampf”, z pytaniem dlaczego faszyzm i narodowy socjalizm znów zyskują na atrakcyjności i „Opowieści niemoralne”, z rekonstrukcją sceny gwałtu Romana Polańskiego na 13-latce, a z drugiej – społeczne zaangażowanie reżysera, jego nakierowaną na młodych dyrekcję w Szczecinie oraz działalność w Gildii Reżyserek i Reżyserów Polskich.

Jakub Skrzywanek zadebiutował w 2016 r. zrealizowanymi w Teatrze im. Szaniawskiego w Wałbrzychu „Cynkowymi chłopcami” według reportażu Swietłany Aleksijewicz. Na bazie reportażu noblistki stworzył antywojenny musical, nagrodzony na festiwalach młodego teatru w Toruniu i Koszalinie. Kolejne spektakle wystawiał najczęściej w warszawskim Powszechnym, poznańskim Polskim i Teatrze Współczesnym w Szczecinie. Swój pierwszy dyrektorski sezon w tym ostatnim zaprogramował jako odpowiedź na pytanie: „Bezpowrotnie utracona nadzieja na społeczną zmianę?”. Inspiracją były słowa Mariana Turskiego „11. Nie bądź obojętny”.

fot. Leszek Zych/POLITYKA

Michał Buszewicz

Dramatopisarz, dramaturg i reżyser, urodzony w 1986 r. Absolwent specjalizacji dramatologicznej Wiedzy o Teatrze UJ i dramaturgicznej na Wydziale Reżyserii Dramatu krakowskiej AST. „Niewiele osób w polskim teatrze tak konsekwentnie poszerza pole reprezentacji i widzialności. Najsłynniejsze, współtworzone przez niego spektakle generowały przestrzeń dla grup i zjawisk w teatrze do tej pory niedoreprezentowanych, np. zespołu aktorskiego Teatru Żydowskiego, pracowników technicznych, problemów osób niepełnoletnich, ich pedagożek i pedagogów oraz całego systemu szkolnictwa” – charakteryzuje twórczość Michała Buszewicza w swojej nominacji Monika Kwaśniewska-Mikuła. Najnowszym etapem tej teatralnej posługi jest „Edukacja seksualna” (Teatr Współczesny w Szczecinie), o której Michał Centkowski słusznie pisze: „mądry, empatyczny i pożyteczny teatr, łączący błyskotliwy humor z poczuciem misji”. Napisana i wyreżyserowana przez Buszewicza sztuka nie tylko zachwyca młodszych i starszych, wygrywa festiwale i jest niekwestionowanym teatralnym hitem mijającego roku, ale przejmuje obowiązki porzucone przez ideologicznie sterowane polskie szkolnictwo.

Wcześniej sztuki Michała Buszewicza trafiały do finału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej czy bydgoskiej Aurory, a autor jako dramaturg współpracował przy kolejnych spektaklach reżyserowanych przez nagrodzone Paszportem POLITYKI Ewelinę Marciniak i Annę Smolar. „Droga Buszewicza z dramaturgii do reżyserii to piękny przykład uczenia się (od najlepszych reżyserek młodego pokolenia!) i dojrzewania w teatrze, wykuwania swojej formalnej i tematycznej niszy” – chwali Łukasz Drewniak. Autor własne teksty reżyseruje od kilku lat: „Kwestia techniki” (Stary Teatr w Krakowie), „Kibice” i „Akademia Pana Kleksa” (Teatr Żydowski w Warszawie), głośna „Autobiografia na wszelki wypadek” (krakowska Łaźnia Nowa) czy niedawny „Srebrny glob” (bydgoski Teatr Polski). Do tego prowadzi warsztaty dramaturgiczne dla młodzieży i dorosłych, jest członkiem kolektywu artystycznego Instytut Sztuk Performatywnych w Warszawie. Oraz licencjonowanym nauczycielem Vinyasa jogi. Katarzyna Niedurny nominowała go m.in. „za pracę nad rozwijaniem nowych języków teatru inkluzywnego, zapraszającego i otwartego na bezprzemocowe techniki porozumienia”.

fot. Leszek Zych/POLITYKA

Agnieszka Jakimiak

Urodzona w 1987 r. w Łodzi, reżyserka teatralna i dramatopisarka, a także nagradzana eseistka i recenzentka. Absolwentka MISH na Uniwersytecie Warszawskim i dramaturgii na Wydziale Reżyserii AST w Krakowie, doktorantka na Wydziale Dramatu, Teatru i Tańca w Royal Holloway, University of London (doktorat pisze o autocenzurze w teatrze i w sztukach performatywnych). „Jej twórczość dramaturgiczną i teatralną cechuje przenikliwość, dyscyplina myślowa, ironia, dowcip, przekora, a jednocześnie – uważność” – ocenia Monika Kwaśniewska-Mikuła. I przypomina trzy ostatnie, różnorodne pod względem formalnym, dokonania artystki: spektakl „Miła robótka” (Teatr im. Fredry w Gnieźnie i Festiwal Łódź Czterech Kultur), „Hatefulness” – słuchowisko zrealizowane w Radio Kapitał oraz czytanie performatywne „Kancelaria Paniki Moralnej i Etycznej Wyższości” z Teatru Polskiego w Poznaniu. „Łączy je precyzyjna konstrukcja dramaturgiczna, odwołująca się do ukrytych, wstydliwych i czasami niewygodnych afektów. Ponadto, odnosząc się do niesłabnących dyskusji i napięć w sferze publicznej, skoncentrowanych wokół protestów ulicznych czy ruchu #MeToo, nie powtarzają one znanych rozpoznań, tylko dodają kolejne, często nieoczywiste wątki: afirmują niewymuszoną nagość i przyjemność seksualną, dają upust gniewnym, »brzydkim« emocjom, wskazują możliwe drogi rehabilitacji osób, które stosowały przemoc w miejscu pracy” – dodaje. Gatunek, jaki Agnieszka Jakimiak uprawia w teatrze, można śmiało nazwać scenicznym esejem. Pierwsze (lata 2011–17) tworzyła w duecie z reżyserką Weroniką Szczawińską (Paszport POLITYKI za 2019 r.), kolejne, jako reżyserka i (współ)scenarzystka, z dramaturgiem i scenografem Mateuszem Atmanem. Do najnowszych należą m.in. „Martwa natura” (Teatr Powszechny w Warszawie), „nosexnosolo” (Wrocławski Teatr Współczesny i Komuna Warszawa), nawiązujący do mobbingu i molestowania stosowanego przez belgijskiego twórcę Jana Fabre'a wobec artystów swojej grupy, czy „Kongres futurologiczny” na podstawie prozy Lema (Teatry Współczesne we Wrocławiu i Szczecinie). Oraz doceniona przez krytyków „Miła robótka”, o emancypacyjnym aspekcie polskiej pornografii z lat 90. „Łączy poczucie humoru, język teatru krytycznego oraz tematy zakorzenione we wrażliwym spojrzeniu na rzeczywistość społeczno-polityczną Jakimiak” – pisze Katarzyna Niedurny.

Ponadto zgłoszeni zostali: Marta Bury (choreografka i założycielka teatru o. de. la w Rzeszowie), Renata Derejczyk (dyrektorka artystyczna Teatru im. Horzycy w Toruniu), Klaudia Hartung-Wójciak (reżyserka), Monika Kufel i Ana Nowicka (aktorka i scenografka oraz aktorka i reżyserka, twórczynie Teatru Barakah w Krakowie), Łukasz Lewandowski (aktor), Dorota Nawrot (scenografka), Konrad Nepelski (kompozytor), Maja Pankiewicz (aktorka), Aleksandr Prowaliński (reżyser światła), Malina Prześluga (dramatopisarka), Radek Stępień (reżyser), Cezary Tomaszewski (reżyser), Łukasz Twarkowski (reżyser), zespół TR Warszawa, Dawid Żakowski (performer, tancerz, aktor, reżyser, założyciel i kierujący działaniami zespołu Sztuka Nowa)

Oni nominowali: Michał Centkowski („Newsweek”, „Vogue Polska”), Jacek Cieślak („Rzeczpospolita”, „Teatr”), Tomasz Domagała (blog „Domagała Się Kultury”), Łukasz Drewniak (Teatralny. pl), Dariusz Kosiński („Tygodnik Powszechny”, Uniwersytet Jagielloński), Monika Kwaśniewska-Mikuła („Didaskalia”, Uniwersytet Jagielloński), Katarzyna Niedurny (Dwutygodnik. com, „Gazeta Wyborcza”, Podcast o Teatrze), Jacek Sieradzki („Dialog”), Joanna Targoń („Gazeta Wyborcza”, „Didaskalia”), Jacek Wakar (krytyk niezależny).

fot. Leszek Zych/POLITYKA

Nominowani w pozostałych kategoriach:

FILM

Jan Holoubek, Damian Kocur, Agnieszka Smoczyńska

Oni nominowali:
Barbara Hollender - „Rzeczpospolita”, Łukasz Maciejewski - Szkoła Filmowa w Łodzi, Interia.pl, Jakub Majmurek - „Krytyka Polityczna”, Karolina Pasternak - krytyczka niezależna, Anita Piotrowska - „Tygodnik Powszechny”, Adriana Prodeus - „Kino”, Tomasz Raczek - Magazyn Filmowy SFP, Tadeusz Sobolewski - „Gazeta Wyborcza”, Rafał Syska - Narodowe Centrum Kultury Filmowej, Grażyna Torbicka - niezależna dziennikarka, dyrektorka festiwalu Dwa Brzegi.

Ponadto zgłoszeni zostali:
Anna Jadowska (reżyserka), Jacek Lusiński (reżyser), Tadeusz Łysiak (reżyser), Grzegorz Mołda (reżyser), Elwira Niewiera, Piotr Rosołowski (reżyserzy), Klaudia Śmieja (producentka).

LITERATURA

Urszula Honek, Grzegorz Piątek, Ishbel Szatrawska

Oni nominowali:
Małgorzata Bugaj - RMF Classic, Eliza Kącka - Uniwersytet Warszawski, Piotr Kofta - krytyk niezależny, Zofia Król - Dwutygodnik.com, Juliusz Kurkiewicz - „Gazeta Wyborcza”, „Książki. Magazyn do czytania”, Maciej Libich - Magazyn „Wizje”, Uniwersytet Warszawski, Paulina Małochleb - Uniwersytet Jagielloński, blog „Książki na ostro”, Anna Marchewka - literaturoznawczyni i krytyczka, Michał Nogaś - „Gazeta Wyborcza”, Radio Książki, Wojciech Szot - blog „Zdaniem Szota”.

Ponadto zgłoszeni zostali:
Wiktoria Bieżuńska, Maciej Bobula, Wojciech Chamier-Gliszczyński, Urszula Chylaszek, Marcin Gaczkowski, Sabina Jakubowska, Aneta Kamińska, Maria Karpińska, Andrzej Muszyński, Sebastian Nowak, Agata Romaniuk, Patryk Pufelski, Radek Rak, Katarzyna Szaulińska, Wit Szostak, Filip Zawada.

SZTUKI WIZUALNE

Solidarny Dom Kultury Słonecznik, Potencja, Agata Słowak

Oni nominowali:

Kuba Banasiak - Magazyn SZUM, Dobromiła Błaszczyk - Contemporary Lynx, Alek Hudzik - „Newsweek”, Rafał Kamecki - Artinfo.pl, Piotr Kosiewski - „Tygodnik Powszechny”, Piotr Policht - Culture.pl, Karol Sienkiewicz - „Gazeta Wyborcza”, Stach Szabłowski - Dwutygodnik. com, Bogna Świątkowska - Fundacja Bęc Zmiana, Anna Theiss - krytyk niezależny.

Ponadto zgłoszeni zostali:
Alicja Biała, Przemek Branas, Monika Drożyńska, Krzysztof Gil, Jakub Gliński, Zuzanna Golińska, Karolina Grzywnowicz, Veronika Hapchenko, Tomasz Kręcicki, Magdalena Karpińska, Yulia Krivich, Piotr Marzec, Olga Micińska, Dominika Olszowy, Karol Palczak, Agnieszka Polska, Patryk Różycki, Aleksandra Waliszewska, Karolina Wojtas.

MUZYKA POWAŻNA

Szymon Chojnacki, Lilianna Krych, Anna Sułkowska-Migoń

Oni nominowali:
Anna S. Dębowska - „Gazeta Wyborcza”, Jacek Hawryluk - Polskie Radio Dwójka, Dorota Kozińska - publicystka niezależna, Jacek Marczyński - „Rzeczpospolita”, „Ruch Muzyczny”, Jakub Puchalski - publicysta niezależny, Adam Rozlach - Polskie Radio Jedynka, Krzysztof Stefański - „Ruch Muzyczny”, Jan Topolski - „Glissando”, Marlena Wieczorek - meakultura.pl, Kinga A. Wojciechowska - „Presto”.

Ponadto zgłoszeni zostali:
Robert Bachara (skrzypek barokowy), Tymoteusz Bies (pianista), Andrzej Filończyk (baryton), Marta Gardolińska (dyrygentka), Andrzej Grygier (gitarzysta), Justyna Khil (sopranistka), Krzysztof Komendarek-Tymendorf (altowiolista), Dawid Lubowicz (skrzypek), Szymon Mechliński (baryton), Wojciech Niedziółka (skrzypek), Antonina Nowacka (wokalistka), Grzegorz Skrobiński (pianista), Karolina Sofulak (reżyserka), Jacek Sotomski (kompozytor), Marek Szlezer (pianista), Sulamita Ślubowska (skrzypaczka), Ignacy Jan Wiśniewski (pianista), Cohaere Ensemble, NeoQuartet.

MUZYKA POPULARNA

1988 (Przemysław Jankowiak), Mrozu, Szczyl

Oni nominowali:
Jan Błaszczak - „Tygodnik Powszechny”, Gabi Drzewiecka - TVN, Chillizet, Marcin „Flint” Węcławek - Interia, CGM, Polityka.pl, Tomasz Gregorczyk i Janusz Jabłoński - PR Dwójka, nominują wspólnie, Jakub Knera - The Quietus, Fundacja Palma, Dwutygodnik.com, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, POLITYKA, Jacek Skolimowski - „Newsweek”, Jędrzej Słodkowski - „Gazeta Wyborcza”, Jarek Szubrycht - „Gazeta Wyborcza”, Agnieszka Szydłowska - newonce.radio, Michał Wieczorek - Dwutygodnik.com, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, „Czas Kultury”.

Ponadto zgłoszeni zostali:
Bastarda, Brodka, Karolina Cicha, Joanna Duda, Karaś/Rogucki, Bartosz Kruczyński, Kurws, Mata, Naphta, Antonina Nowacka, Marek Pędziwiatr, Kamil Piotrowicz, Marek Pospieszalski, Resina, Sanah, Trupa Trupa, VTSS, WaluśKraksaKryzys, Julia Wieniawa, Wishlake, Hubert Zemler.

KULTURA CYFROWA

Anna i Jakub Górniccy (Outriders), Marcin Kryszpin, Grzegorz Szczygieł (Flying Wild Hog)

Oni nominowali:
Marek Czerniak - (Fundacja Indie Games Polska, Marzena Falkowska - (Altergranie, Mirosław Filiciak - (Uniwersytet SWPS, „Pixel”, Maria B. Garda - (University of Turku, Polskie Towarzystwo Badania Gier, Adam Mazur - (Blokmagazine. com, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Iza Pogiernicka - (twitch. tv/9kier, „CD-Action”, Paweł Schreiber - (UKW, „Pixel”, Barnaba Siegel - („CD-Action”, Michał Radomił Wiśniewski - („Pixel”, Dwutygodnik. com, Elwira Wojtunik - (Fundacja Photon, Patchlab Digital Art Festival.

Ponadto zgłoszeni zostali:
Jakub Cisło, Paweł Janicki (WRO), The Kissinger Twins, Piotr Krajewski, Violetta Kutlubasis-Krajewska (WRO), Paweł i Wojciech Lekki (Exor Studios), Kasia Molga (Studio Molga Ltd), Agata Nawrot i Sebastian Krzyszkowiak (Holy Pangolin), Mateusz Pawłowski, Jakub Tomczak i Szymon Żak („Kroniki Myrtany: Archolos”), Krzysztof Pijarski (Laboratorium Narracji Wizualnych – vnLab/ Łódzka Szkoła Filmowa), ) Michał Stalewski i Natalia Stalewska (Evil Indie Games), Łukasz i Kamila Spierewka (Afterburn), Maciej Szcześnik, Ewa Szczepanowska (Warszawska Szkoła Filmowa), Tate Multimedia (Dawid Marcinkowski i Katarzyna Kifert), Techland, Paweł Wilk (Ice Code Games), Michał „Kiero” Woźniak (Madwizards).

***

Laureatów jubileuszowej 30. edycji Paszportów POLITYKI 2022 poznamy 17 stycznia 2023 roku. Gala rozdania nagród rozpocznie się o godz. 20.15 i będzie w całości transmitowana na antenie telewizji TVN, na profilu POLITYKI na Facebooku: facebook.com/TygodnikPolityka i na kanale YouTube (PolitykaPL).