Jesteśmy w połowie stycznia i równocześnie w połowie teatralnego sezonu, nadszedł więc dobry moment, aby podsumować dwanaście minionych miesięcy.
fot. Paweł Szymkowiak/mat. teatru
Śląski Teatr Lalki i Aktora Ateneum przygotował w 2022 roku cztery premiery. „Tkaczka chmur. Baśń o trzech Zorzach” Katarzyny Jackowskiej-Enemuo w reżyserii Katarzyny Hory to prapremierowa realizacja magicznej baśni o odchodzeniu i o tym, jak trudno uporać się z emocjami po stracie. Wysmakowana plastycznie inscenizacja „Robinsona” Anny Andraki (na motywach popularnej powieści przygodowej Daniela Defoe) w reżyserii Roberta Drobniucha porusza temat dojrzewania i poszukiwaniu swojego miejsca w życiu. Adresowane do młodzieży i dorosłych „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza w reżyserii Gabriela Gietzky’ego powstały w dwu wersjach obsadowych, miały więc dwie premiery (w Katowicach i Łodzi), spektakl jest bowiem koprodukcją z łódzkim Teatrem Pinokio. Ponadczasowa historia Jamesa Matthew Barriego „Piotruś Pan” w reżyserii Andrása Veresa, zrealizowana przez międzynarodowy, polsko-węgiersko-niemiecki zespół twórców, pomyślana została jako forma zbliżona do lalkowego monodramu.
W sumie – licząc pozostające w repertuarze przedstawienia z ubiegłych lat – na afiszu 2022 było 13 tytułów, odbyło się ponad 200 spektakli dla blisko 15000 widzów.
Dodajmy, że z okazji Światowego Dnia Lalkarstwa na Zamku w Będzinie odbyło się czytanie performatywne sztuki „Don Kichot” Miguela de Cervantesa w adaptacji Jana Dormana i reżyserii Arkadiusza Klucznika, w koprodukcji z Teatrem Dzieci Zagłębia.
W Galerii Ateneum zorganizowano cztery ekspozycje. Można było oglądać malarstwo Kingi Waluszewskiej-Maciuszkiewicz „Moje dendrarium”, grafikę Marty Mączki „Poletko”, prace laureatów czterech edycji międzynarodowego konkursu na koncepcję i realizację lalki, animowanego obiektu lub formy teatralnej „Animatus”; odbył się również finisaż wystawy Aleksandry Szlęk „28.489”. Latem zwiedzających przyciągały z kolei archiwalne lalki, zaprojektowane przez tak znakomitych scenografów, jak: Joanna Braun, Eva Farkašova, Katarzyna Proniewska-Mazurek, Julia Skuratova czy Pavel Hubička.
Po raz siódmy Ateneum gościło w Internetowym Teatrze TVP dla Szkół, tym razem z „Calineczką” Marty Guśniowskiej w reżyserii Katarzyny Kawalec. Transmisję oglądało 39347 uczniów z 672 szkół i placówek oświatowych. Jak poinformowała Telewizja, była to rekordowa ilość widzów Iteatru w minionym roku szkolnym.
Najmłodsi bawili się też na przedstawieniu „Pan Tom buduje dom” Stefana Themersona w reżyserii Daniela Arbaczewskiego – spektakl otworzył Letnią Grządkę Teatralną, czyli nurt widowisk dla dzieci, prezentowanych w ramach Letniego Ogrodu Teatralnego.
fot. Tomasz Zakrzewski/mat. teatru
Początek sezonu był wyjątkowo intensywny, sporo wydarzeń skumulowało się we wrześniu i październiku: Festiwal Katowice Dzieciom, trzy premiery, udział w 12. Nocy Teatrów GZM i VIII Katowickiej Nocy Galerii NOC-K_2022.
Nie sposób pominąć wątku ukraińskiego. Protestując wobec agresji Rosji na Ukrainę i solidaryzując się z ukraińskim narodem, Teatr pomyślał o wsparciu przebywających na Śląsku artystów (w szczególności lalkarzy) oraz najmłodszych uchodźców. Wspomnijmy tylko, że podczas realizacji sztuki „Robinson” jako asystentkę scenografki zatrudniono aktorkę i plastyczkę z Charkowa, która pomagała także w zajęciach edukacyjnych. Ukraińscy widzowie korzystali natomiast ze specjalnych ulg i darmowych biletów.
Najważniejszym wydarzeniem 2022 roku był oczywiście Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek Katowice Dzieciom, który powrócił po czteroletniej przerwie. Jego 14 edycja odbyła się w dniach od 28 września do 1 października. Festiwal miał charakter międzynarodowego konkursu; wzięły w nim udział przedstawienia dla dzieci i młodzieży, zrealizowane przez młodych reżyserów, których debiut zawodowy przypadał nie wcześniej niż w roku 2005. Myślą przewodnią były relacje międzypokoleniowe; do udziału organizatorzy wybrali inscenizacje, odwołujące się w rozmaity sposób do dialogu między generacjami dzieci, młodzieży i dorosłych, zachęcające do refleksji nad źródłem konfliktów czy izolacji oraz budowania więzi pomiędzy osobami z różnych pokoleń. W ciągu czterech dni wystąpiły zespoły z Litwy, Niemiec, Słowenii i Węgier oraz dziesięć teatrów polskich (z Białegostoku, Katowic, Łodzi, Łomży, Rzeszowa, Torunia, Wałbrzycha i Warszawy). Widzowie zobaczyli spektakle wykorzystujące klasyczne techniki lalkowe, a także nowoczesne, czasem eksperymentalne formy, z wirtualnym pokazem włącznie. W Galerii Ateneum, po raz pierwszy w Katowicach, dzięki współpracy z Teatrem Lalki i Aktora Kubuś w Kielcach zaprezentowane zostały prace laureatów wspomnianego wcześniej konkursu „Animatus”, natomiast na dziedzińcu Teatru pojawiła się instalacja plastyczna uznanej artystki street artowej Mony Tusz „Ptaszarnia”. Obiekty, które przygotowała podczas warsztatów z dziećmi wzbudzają duże zainteresowanie. Znakomicie wpisały się w przestrzeń i wciąż można je podziwiać. Cztery festiwalowe dni zgromadziły mnóstwo gości. 14 spektakli (w tym 9 konkursowych), wybranych spośród ponad 50 zgłoszeń, obejrzało w sumie 1230 widzów, natomiast przez interaktywną wystawę przewinęło się blisko 400 osób.
Wyjątkowo bogata była w minionym roku oferta edukacyjna, adresowana nie tylko do dzieci i młodzieży, ale również do nauczycieli, pedagogów, animatorów kultury, seniorów, a także indywidualnych odbiorców zainteresowanych teatrem. Działania odbywały się w ramach stałych cykli, wydarzeń okazjonalnych oraz projektów dofinansowanych ze środków zewnętrznych. Zrealizowano 233 warsztaty, w których wzięły udział 4234 osoby. Sukcesem było pozyskanie 421500 zł dotacji na realizację pięciu projektów:
- Romantyczność 2022 (m.in. premiera „Ballad i romansów”, wykład online dr. hab. Dariusza Pniewskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu „Romantyczni buntownicy”, warsztaty rapowania z beatboxerem Dominikiem Franusikiem „Romantyczne impro”),
- 14 Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek Katowice Dzieciom,
- Szczęście. Po prostu (konkurs literacki dla młodzieży, warsztaty opowiadania historii adresowane do dorosłych, gra miejska „Złap szczęście”, półkolonie teatralne zakończone spektaklem),
- EduAkcja -Teatr integruje, trzecia edycja projektu kierowanego do pedagogów i animatorów kultury z województwa śląskiego (m.in. wydano zeszyty inspiracji nawiązujące do tematyki wybranych spektakli).
- Ptaszarnia (interdyscyplinarne warsztaty artystyczne, podczas których dzieci przygotowały program telewizyjny, słuchowisko oraz obiekty do instalacji artystycznej).
Nowy Rok powoli nabiera kolorów. Na razie mamy ferie i tłumy małych i dużych widzów, którzy spędzają zimową przerwę w mieście i chcieliby trochę czasu poświęcić teatrowi. W Ateneum miejsc jest niewiele, bo tylko 96, więc o bilety niełatwo, ale próbować warto. W repertuarze styczniowym: „Piotruś Pan”, „Kopciuszek” i Królowa Śniegu”.