Stowarzyszenie Młodych Twórców „Ku Teatrowi", w ramach projektu „Więcej niż jedno pokolenie. 60 lat Teatru Ósmego Dnia”, zrealizowało jedenaście rozmów z przyjaciółmi poznańskiego teatru. Materiały oglądać można na kanale YouTube.

fot. mat. teatru

Pod hasłem: „Przyjaciele dla Teatru Ósmego Dnia” zapraszaliśmy do rozmów przed kamerą ludzi, których los związał z Teatrem, a którzy nie uczestniczyli bezpośrednio w twórczości i codziennym życiu Teatru na przestrzeni tych 60 lat. Wydawało się, że nie byli blisko „Ósemek” lecz z pewnością doświadczenie spotkania z Teatrem miało na nich wpływ. Wzięli je do swoich niezależnych światów. Do życia prywatnego i zawodowego. W naszych rozmowach szukali w pamięci ważnych momentów czy faktów i okazywało się, że najważniejsze było to, co zostało do dzisiaj: emocje, przekaz, bunt i pokonywanie strachu. Te same pytania próbowaliśmy stawiać ludziom z różnych pokoleń i środowisk, ludziom, których postawa, praca i twórczość ma znaczenie dla innych. Publiczne lub niemedialne. W trakcie realizacji umowna konwencja naszego spotkania była przekraczana. Opowieść wychodziła poza wyznaczone ramy. Powstało więc kolejne sfilmowane świadectwo i próba uchwycenia fenomenu Teatru Ósmego Dnia. Próba zarysowania portretu kilku pokoleniach i odsłon polskiej historii: walki artystów i działaczy opozycji z reżimem w latach 70. i 80. oraz odnajdywanie przez nich swojego miejsca w latach 90., już w czasach demokracji.

Teatr Ósmego Dnia powstał jako teatr studencki w 1964 roku w Poznaniu.  Sezon teatralny 2024/2025 jest sezonem jubileuszowym 60-lecia istnienia Teatru Ósmego Dnia.

Posłuchać można rozmowy z Krzysztofem Czyżewskim, pisarzem, poetą, reżyserem i animatorem działań międzykulturowych, współtwórcą Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach, Fundacji Pogranicze oraz Międzynarodowego Centrum Dialogu w Krasnogrudzie.

Swoimi wspomnieniami dzieli się też Zbigniew Brzoza, reżyser teatralny i telewizyjny, wykładowca PWSFTiT w Łodzi, prawnik. Był dyrektorem Teatru Studio w Warszawie, Teatru Nowego i Festiwalu Czterech Kultur w Łodzi oraz Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie.

Wśród rozmówców jest też Jacek Kubiak,  dziennikarz, dokumentalista, producent filmowy, redaktor naczelny TVP Poznań, wykładowca akademicki na UAM na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, działacz opozycji demokratycznej w PRL, współtwórca Archiwum Historii Mówionej i Archiwum Lecha Raczaka. Zaprzyjaźniony z Teatrem Ósmego Dnia od 1975 r.

O Ósemkach mówią także:

Maciej Żelezny – urodzony w 1969  roku w Środzie Wielkopolskiej. Zawód: elektryk automatyk. Jego historia jest częścią spektaklu „Osadzeni. Młyńska 1” Teatru Ósmego Dnia. Spektakl został zrealizowany we współpracy z Aresztem Śledczym przy ul. Młyńskiej w Poznaniu w 2011 roku.

Maria Ganowicz – urodzona w 1956 roku w Poznaniu, z domu Przystanowicz. Ukończyła filologię polską na UAM. Żona, matka, babcia. Działaczka opozycji demokratycznej. Współzałożycielka i działaczka SKS. Jej siostra Małgorzata Przystanowicz także działała w podziemiu. Teatr Ósmego Dnia zna od 1975 roku.

Grzegorz Małecki – urodzony w 1950 roku w Janowcu Wielkopolskim. Ukończył grafikę PWST w Poznaniu oraz reżyserię filmowa na PWSFTiT w Łodzi. Plakacista, reżyser, scenograf, wykładowca w Łódzkiej Filmówce. Teatr Ósmego Dnia spotkał i pokochał w 1974 roku, do którego trafił poprzez Wojciecha Wołyńskiego, na spektakl „Musimy poprzestać na tym, co tu nazwano rajem na ziemi...?”.

Bartłomiej Sienkiewicz - urodzony w 1961 roku w Kielcach. Ukończył Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Historyk, publicysta, polityk. Pracował w Urzędzie Ochrony Państwa, jest współtwórcą Ośrodka Studiów Wschodnich. Był Ministrem Spraw Wewnętrznych, koordynatorem służb specjalnych i Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a aktualnie jest Posłem do Parlamentu Europejskiego X Kadencji. W latach 80. współpracował z opozycją demokratyczną, zajmował się m.in. drukiem i dystrybucją wydawnictw podziemnych. Związany m.in. z Niezależną Oficyną Studentów w Krakowie, NZS. Był członkiem Teatru 38 z Krakowa, z którym pojechał na Konfrontacje Młodego Teatru do Lublina w końcu lat 70., gdzie po raz pierwszy spotkał Teatr Ósmego Dnia.

Andrzej Titkow – urodzony się  w 1946 roku w Warszawie. Jeden z czołowych polskich dokumentalistów i poeta, autor filmów dokumentalnych, reżyser filmów fabularnych, teatru telewizji, scenarzysta, producent filmowy. W 1976 roku realizuje „Sposób bycia” film dokumentalny o polskich teatrach eksperymentalnych lat 70., wywodzących się z ruchu teatrów studenckich. Jest tam fragment zapisu spektaklu „Ach, jakże godnie żyliśmy” Teatru Ósmego Dnia. Film nie przechodzi przez cenzurę i zostaje wyemitowany dopiero w 2015 roku, w TVP Kultura. W 1990 roku Andrzej Titkow realizuje film pt  „Droga” o Teatrze Ósmego Dnia, którego część zdjęć została nakręcona na Sycylii, gdzie Teatr przebywał na emigracji.

Anna Goel - urodzona w 1993 roku w Poznaniu. Absolwentka Indologii w Instytucie  Orientalistyki UAM w Poznaniu. Aktorka i reżyserka teatralna, współzałożycielka Teatru Cztery Litery w Poznaniu.

Joanna Helander – urodzona w 1948 roku w Rudzie Śląskiej, od 1971 roku mieszka w Göteborgu, a w ostatnich latach także w Krakowie. Fotografka, reżyserka filmów dokumentalnych, pisarka i tłumaczka. Razem ze swoim wieloletnim partnerem Bo Perssonem współtworzy Kino Koszyk – firmę producencką dla realizacji ich wspólnych filmów dokumentalnych m.in. Teater Åttonde Dagen / Teatr Ósmego Dnia (1992), który jest również rejestracją życia i twórczości Teatru Ósmego Dnia na emigracji w latach 80. Film był prezentowany na najważniejszych festiwalach międzynarodowych, wielokrotnie nagradzany, a także nominowany do Europejskiej Nagrody Felix i był kandydatem do Oscara w kategorii dokumentu.
Z kamerą fotograficzną towarzyszy Teatrowi Ósmego Dnia od 1980 roku.
W swoich wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce i na świecie zawsze umieszcza fotografie artystów Teatru Ósmego Dnia razem z portretami wybitnych postaci polskiej kultury i sztuki oraz postaciami istotnymi dla jej polsko - śląsko - żydowskich korzeni. 

Adam Michnik - urodzony w 1946 roku w Warszawie. Publicysta, eseista, pisarz, historyk. W czasach PRL dysydent i czołowy działacz opozycji demokratycznej, walczący o wolną Polskę, prześladowany i więziony przez ówczesne władze. Był także redaktorem i współpracownikiem podziemnej prasy oraz uczestnikiem „wywrotowych” wydarzeń kulturalnych, wyrażający bunt i niezgodę na totalitaryzm, w tym również przedstawień Teatru Ósmego Dnia, z którym jest zaprzyjaźniony od początku lat 70. Po 1989 został redaktorem naczelnym „Gazety Wyborczej”, dzięki której powstała Agora, jeden z największych koncernów medialnych w Polsce.