29. międzynarodowy Festiwal Szekspirowski odbędzie się w dniach 25 lipca – 3 sierpnia, motto tegorocznej edycji brzmi „Słowa, słowa, słowa”. W programie aż 9 premier polskich spektakli oraz zagraniczne produkcje. W konkursie o Złotego Yoricka zmierzą się 3 spektakle. Program Festiwalu dostępny będzie od 4 czerwca na stronie festiwalszekspirowski.pl. Sprzedaż biletów rozpocznie się 9 czerwca.
fot. proj. Bartłomiej Wutkowski
SŁOWA, SŁOWA, SŁOWA – MOTTO
„Słowa, słowa, słowa” to cytat z „Hamleta” (akt II, scena 2) Williama Szekspira.
Hamlet wypowiadając tę sentencję krytykuje pustosłowie, hipokryzję i formalizm (na dworze królewskim, w polityce, w relacjach). Pogrążony jest w rozpaczy i konflikcie wewnętrznym. Daje jednocześnie wyraz bezsilności wobec ograniczeń języka. Krytykuje również bezwartościowe treści, które go otaczają – plotki, polityczne brednie, puste deklaracje, słowa bez znaczenia.
Dzisiaj także jesteśmy zarzucani ogromną ilością komunikatów. I tak, wybierając motto „Słowa, słowa, słowa” odnosimy się do nadmiaru informacji. Podkreślając, jak łatwo można zagubić się w morzu słów i jak ważne jest, aby znaleźć te, które naprawdę mają znaczenie. W erze mediów społecznościowych i cyfrowej komunikacji, słowa są używane w sposób szybki i często powierzchowny, niejednokrotnie przyczyniają się wręcz do tragedii (hejt w internecie, przemoc słowna).
Szekspirowskie „Słowa, słowa, słowa” mogą być przypomnieniem o wartości głębokiej, przemyślanej komunikacji, która ma moc wpływania na ludzi i kształtowania rzeczywistości. Odchodząc od przesycenia informacjami pragniemy pójść w kierunku wyciszenia i spowolnienia.
Motto „Słowa, słowa, słowa” każe nam się też pochylić na wartością słów pisanych prawie 500 lat temu. Czy sztuki Szekspira mają jeszcze znaczenie, a jego słowa są nas w stanie ciągle poruszać?
KONKURS O NAGRODĘ ZŁOTEGO YORICKA
Konkurs na najlepszą polską inscenizację dzieł dramatycznych Williama Szekspira oraz utworów inspirowanych dziełami Williama Szekspira odbywa się nieprzerwanie od 1994 roku i jest wyborem najlepszych polskich realizacji szekspirowskich danego sezonu artystycznego.
Do konkursu o Złotego Yoricka podczas 29. Festiwalu Szekspirowskiego zakwalifikowały się:
- „Sen nocy letniej”, reż. Michał Zadara, Teatr Komedia w Warszawie
- „Opowieść zimowa”, reż. Pamela Leończyk, Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie
- „Juliusz Cezar”, reż. Błażej Biegasiewicz, Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy
Zwycięski teatr otrzyma statuetkę Złotego Yoricka oraz nagrodę finansową w wysokości 40 tys. zł
WERDYKT
Finałowe spektakle z konkursu o Złotego Yoricka reprezentują trzy współczesne metody czytania Szekspira przez polski teatr – mówi Łukasz Drewniak, selekcjoner konkursu. „Opowieść zimowa” Pameli Leończyk to operacja adaptacyjna na oryginale polegająca na wyjęciu z utworu tylko jednego wątku (konfliktu małżeńskiego Poliksenesa i Hermiony). Problem znaleziony u Szekspira zostaje zderzony ze współczesnymi realiami, bohaterowie zyskują dzisiejsza świadomość, wchodzą głębiej we wzajemne relacje, więcej rozumieją z tego, kim są. Małżeństwo z Sycylii próbuje rozwiązać supeł w jakim się znalazł ich związek w gabinecie psychoterapeutki. Dialog z szekspirowskiego utworu zyskują nowy kontekst. Brakujące fragmenty terapii zostają dopisane przez dramaturżkę i reżyserkę. Motyw żałoby za utraconym dzieckiem znajduje swoją kulminację w dopisanym Szekspirowi drugim akcie przedstawienia.
Z kolei „Juliusz Cezar” Błażeja Biegasiewcza to typowy przykład dekonstrukcji oryginału, celowej redukcji języka, motywacji bohaterów, śladów Wielkiej Historii. Rzym z legnickiego spektaklu to imperium w rozkładzie, targane paroksyzmami tyranii i buntu. Świat zmalał tak jak zmalał język. Biegasiewicz nie przepisuje Szekspira tylko go okrawa, ścina, pomniejsza aż do momentu kulminacyjnej anarchii (pogrzebu Cezara i dwóch mów Brutusa i Antoniusza, w którym spod nałożonego gorsetu formy wyrywa się autentyczny Szekspir – z cała jego efektowną retoryka, poezją i psychologią.
Trzeci spektakl z finału, czyli „Sen Nocy letniej” Michała Zadary jest Szekspirem granym bez skreśleń tekstu i bez dopisków. Podmianie uległ za to świat tyrańskich Aten i otaczający miasto fantastyczny las. Bohaterowie znajduje się bowiem we współczesnym apartamencie, może gabinecie lekarskim, może poczekalni. Ale co ważne – ten gabinet stoi w teatrze, jest częścią widowiska a postaci szekspirowski mają świadomość podglądania swoich snów i pragnień przez publiczność na widowni. Drugim zabiegiem interpretacyjnym Zadary jest ograniczenie liczby bohaterów i stworzenie znaczących dublur – nie tylko Tezeusz i Hipolita przeglądają się w lustrze Oberona i Tytanii, także czwórka kochanków wciela się w grupkę ateńskich rzemieślników. Dynamiczne tempo widowiska i labirynt zwielokrotnionych ról i zadań aktorskich tworzy siłę napędową widowiska.
Współczesny Szekspir, jaki objawił się na polskich scenach w tym sezonie to autor, który stwarza szansę na manewry formalne adaptatorów. Wreszcie zamiast tworzyć zupełnie nowe utwory luźno lub tylko tytułem związane z szekspirowskim pierwowzorem, polscy reżyserzy poszukują swoich tematów i rozwiązań formalnych w ramach oryginalnych kompozycji. I można tej strategii tylko przyklasnąć.
Selekcjoner wskazał również dwa spektakle, które pragnął zobaczyć w tegorocznym finale, jednak teatry, które je wyprodukowały nie są w stanie wziąć udziału w tegorocznej edycji Festiwalu i dlatego nie zgłosiły ich do konkursu. Nie mogą więc być oceniane w tegorocznej edycji, zdajemy sobie jednak sprawę, że nie da się rozmawiać o krajowym sezonie teatralnym i aktualnej debacie o tym, czym jest Szekspir dziś – bez nich.
Mowa o „Hamlecie” w reż. Jana Englerta, Teatru Narodowego w Warszawie oraz „Historia Henryka IV z opisem bitwy pod Shrewsbury między księciem Henrykiem a lordem Henrykiem Percym wraz z szelmostwami sir Falstaffa” w reż. Ivana Alexandrego, Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie. Spektakle te przyczyniły się znacząco do bardzo wysokiego poziomu rywalizacji w sezonie 2024/2025. Ich tematyka i sposób rozmowy z widownią na temat: „Szekspir i polityka”, „Szekspir i współczesny teatr” oświetlają w sposób znaczący wszystkie inne tegoroczne premiery.
Szekspirowska eksplozja w stolicy wróży jak najlepiej Festiwalowi Szekspirowskiemu, konkursowi o Złotego Yoricka i polskiemu teatrowi, który wreszcie zrozumiał, że nowoczesność na scenie nie polega na odcinaniu się od korzeni i tradycji, ale także na dyskusji z klasyką, sprawdzaniu jej żywotności, tworzeniu nowych rzeczy ze świadomością, co było wcześniej i co było przedtem, przed nami. A przed nami był Szekspir – dodaje Łukasz Drewniak, selekcjoner spektakli w konkursie o Złotego Yoricka.
Pełne uzasadnienie werdyktu pod linkiem: https://festiwalszekspirowski.pl/aktualnosci/konkurs-o-zlotego-yoricka-poznajcie-finalowe-spektakle/
Konkurs o Nowego Yoricka
Do konkursu wpłynęły 22 zgłoszenia od studentów reżyserii ze wszystkich szkół w Polsce, reżyserów na początku swojej drogi zawodowej, kolektywów artystycznych. Wyboru finalistów dokonali dyrektorzy teatrów zaproszonych przez organizatorów festiwalu do współpracy. Scenami partnerskimi konkursu o Nowego Yoricka 2025 są: Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu oraz Teatr Polski im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy.
Wyłonieni laureaci zrealizują swoje pomysły z zespołami aktorskimi partnerskich teatrów, w formule „work in progress”. Każda z realizacji zostanie sfinansowana przez organizatorów międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego kwotą 25 000 zł, w ramach finansowej części nagrody. Jako „work in progress” właśnie zaprezentowane zostaną one podczas festiwalu i ocenione przez międzynarodowe jury.
Laureaci konkursu o Nowego Yoricka 2025:
- Jadwiga Klata, „Koriolan” (wybór Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie)
- Ewa Platt, „Poskromienie złośnicy” (wybór Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu)
- Patrycja Wysokińska, „Ryszard III: Tron we krwi” (wybór Teatru Polskiego im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy)
Konkurs SzekspirOFF
Konkurs SzekspirOFF odbywa się od ponad 10 lat, w formule produkcyjnej realizowany jest po raz szósty. Jego celem jest finansowe wsparcie produkcji najbardziej wartościowych projektów artystycznych opartych na twórczości Williama Szekspira lub nią inspirowanych. W tegorocznym naborze wzięły udział OFF-owe, niezależne zespoły teatralne oraz twórcy indywidualni. Kwota wsparcia dla każdej nagrodzonej produkcji wynosi 25 000 zł. Nagrodzone projekty zaprezentowane zostaną podczas 29. Festiwalu Szekspirowskiego, a oceni je międzynarodowe jury i przyzna nagrody SzekspirOFF o łącznej puli 15 000 zł.
Finaliści konkursu zostali wyłonieni przez Katarzynę Knychalską, kuratorkę nurtu SzekspirOFF 2025 oraz organizatorów Festiwalu Szekspirowskiego.
Finaliści konkursu SzekspirOFF Produkcje 2025:
- „Wszyscy jesteśmy Ryszardami. Ekshumacja 2000” – AZBEST (Aleksandra Bielewicz, Krysia Bednarek, Maria Bijak, Stanisław Bulder, Kornelia Dzikowska-Demirska, Jan Kwapisiewicz, Tomasz Nosinski)
- „Pieśni Mirandy” – Krzysztof Cicheński
- „Wesołe Kumoszki” – Kalina Jagoda Dębska / Maja Michnacka / Agnieszka Kijewska
- „Ryszardzie!” – Daria Holovchanska & Marcin Tomkiel
- „Macbeth – studium snu” – Walny-Teatr
MIĘDZYNARODOWE JURY
Zwycięzcę konkursów organizowanych podczas Festiwalu Szekspirowskiego (Złoty Yorick, Nowy Yorick oraz SzekspirOFF 2025) wyłoni międzynarodowe Jury w składzie: prof. dr hab. Marta Gibińska (wykładowczyni akademicka – prowadzi zajęcia na Uniwersytecie SWPS oraz Uniwersytecie Jagiellońskim, współzałożycielka Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego i jego pierwsza prezeska, członkini Deutsche Shakespeare Gesellschaft i International Shakespeare Association, członkini zarządu European Shakespeare Research Association), dr Agata Romaniuk (pisarka, reporterka, socjolożka, ekspertka ekonomii behawioralnej) oraz Zishan Ugurlu (aktorka, reżyserka i wykładowczyni akademicka zarówno w Nowym Jorku, jak i za granicą. Jest reżyserką i performerką-rezydentką w kultowym nowojorskim teatrze La MaMa).
Pełen program 29. międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego można będzie znaleźć na stronie festiwalszekspirowski.pl od 4 czerwca. Sprzedaż biletów rozpocznie się 9 czerwca.
Autorem plakatu 29. Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego jest Bartłomiej Wutkowski.
O FESTIWALU
Międzynarodowy Festiwal Szekspirowski odbywa się od 28 lat w wakacje w Trójmieście, organizowany jest przez Gdański Teatr Szekspirowski i Fundację Theatrum Gedanense. Prezentowało się na nim ponad 250 różnych zespołów teatralnych z ponad 40 krajów. Pokazywano realizacje uznanych twórców, takich jak: Peter Brook, Luk Perceval, Romeo Castellucci, Elizabeth LeCompte, Lew Dodin, Eimuntas Nekrošius, Oskaras Koršunovas, Tiago Rodrigues, Jan Lauwers, Roberto Ciulli, Robert Sturua i wielu innych (łącznie podczas dotychczasowych edycji swoje produkcje pokazało ponad 250 reżyserów z całego świata).
Festiwal jest międzynarodową platformą wymiany doświadczeń, praktyk teatralnych i dyskusji środowisk związanych z twórczością Williama Szekspira oraz fanów teatru. Festiwal Szekspirowski w Gdańsku – jako jedyny festiwal z Polski i jeden z pięciu w Europie – otrzymał prestiżową nagrodę EFFE Award, przyznawaną przez Stowarzyszenie Festiwali Europejskich (EFA – European Festivals Association) we współpracy z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim. Jest to również wydarzenie w istotny sposób promujące Gdańsk i Trójmiasto na forum krajowym i międzynarodowym.
Wyrazem tego jest, między innymi, zainicjowana w 2010 roku Europejska Sieć Festiwali Szekspirowskich, mająca swoją siedzibę w Gdańsku, zrzeszająca obecnie partnerów – z Polski, Niemiec, Węgier, Czech, Rumunii, Wielkiej Brytanii (2), Armenii, Danii, Macedonii Północnej, Serbii, Włoch (2), Ukrainy, Hiszpanii i Mołdawii.
Festiwal Szekspirowski łączy prezentacje spektakli z całego świata z konkursami na najlepsze polskie spektakle szekspirowskie (konkursy o Złotego Yoricka i SzekspirOFF, od 2023 roku także konkurs o Nowego Yoricka) oraz działaniami artystycznymi, edukacyjnymi, warsztatami i spotkaniami z twórcami z różnych stron świata.
Więcej informacji: festiwalszekspirowski.pl
Mecenasem Strategicznym Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego jest Energa z Grupy Orlen.
