Ponad 120 wydarzeń na małej scenie i w innych przestrzeniach, 5 premier, 7 festiwali, na których gościły bydgoskie produkcje, XXI. edycja Festiwalu Prapremier oraz II. edycja AURORY. Nagrody Dramaturgicznej - sezon artystyczny 2022/2023 w Teatrze Polskim w Bydgoszczy obfitował w spektakle, wydarzenia i projekty, do których zaprosiliśmy publiczność.
fot. mat. teatru
5 premier w ważnej sprawie
W sezonie artystycznym 2022/2023 Teatr Polski w Bydgoszczy zrealizował pięć premier.
Pierwszą z nich była „Ameryka” w reżyserii Julii Holewińskiej. Spektakl, którego premiera odbyła się 9. września i otworzyła sezon 202/2023 na bydgoskiej scenie, to próba zmierzenia się z historią kolonizacji i innych form opresji na przykładzie Ameryki Południowej.
Miesiąc później, w ramach XXI. edycji Festiwalu Prapremier po raz pierwszy publiczność miała okazję obejrzeć spektakl „F***ing in Brussels” w reżyserii Mikity Ilyinchyka. Bydgoska produkcja, będąca mroczną opowieścią o młodym emigrancie, który próbuje się odnaleźć w Zachodniej Europie, powstała w ramach nagrody specjalnej, którą dyrekcja Teatru Polskiego w Bydgoszczy przyznała Mikicie Ilyinchykowi w ramach pierwszej edycji AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy.
W styczniu na scenę TPB w zupełnie nowej roli powróciła Anita Sokołowska. Aktorka zadebiutowała w roli reżyserki, tworząc „Komediantkę”. Twórcy spektaklu, poprzez współczesną adaptację powieści Władysława Reymonta o tym samym tytule, przyglądają się kondycji artystów oraz temu co z nami zrobił czas napięcia związanego z wojną, pandemią, realiami politycznymi. Premiera spektaklu odbyła się 14 stycznia.
Na kolejną premierę przyszło czekać publiczności do marca. To właśnie wtedy odbyła się pierwsza prezentacja spektaklu „Stella Walsh. Najszybsza osoba świata” w reżyserii Jana Jelińskiego. Spektakl opowiadający losy polskiej biegaczki - Stanisławy Walasiewicz, która była osobą interpłciową, swoją premierę miał 3 marca. Tytułową rolę Stelli zagrała Zhenia Doliak, ukraińska aktorka, która w lipcu 2022 roku dołączyła do zespołu TPB, swoją pierwszą rolę na deskach TPB tworząc w „Ameryce”.
Ostatnią premierą sezonu artystycznego 2022/2023 w Teatrze Polskim w Bydgoszczy były „Ptaki ciernistych krzewów. Rzecz o miłości w kościele” w reżyserii Jędrzeja Piaskowskiego. Spektakl, nawiązujący tytułem i tematem (miłość w kościele) do powieści Colleen Mccullough, to próba przyjrzenia się sposobom pojmowania miłości w kościele katolickim oraz relacjom, które tworzą (lub nie) księża i siostry zakonne. Ostatnia premiera sezonu odbyła się 19 maja.
Spektakle TPB prezentowane w Polsce i za granicą
Produkcje Teatru Polskiego w Bydgoszczy, poza codziennymi pokazami w siedzibie i innych przestrzeniach Bydgoszczy (z racji na trwający remont dużej sceny), w sezonie artystycznym 2022/2023 gościły na licznych festiwalach w Polsce i za granicą.
W ciągu sezonu, który dobiegł końca, gościliśmy na siedmiu festiwalach, przedstawiając sześć bydgoskich produkcji!
Festiwalowe tournée Teatr Polski w Bydgoszczy rozpoczął już w październiku, od wyjazdu na KONFRONTACJE TEATRALNE w Lublinie. W ramach festiwalu przygotowanego przez Centrum Kultury w Lublinie, Teatr Polski w Bydgoszczy wraz z koproducentem - Komuną Warszawa - zaprezentował spektakl „Oficerki. O policji. Fantazja oparta na faktach” w reżyserii Anny Smolar.
W kolejne wyjazdy i nagrody obfitował listopad. W ramach Forum Młodej Reżyserii zaprezentowaliśmy spektakl „Kierunek zwiedzania” w reżyserii Aleksandry Bielewicz, a jego reżyserka otrzymała wyróżnienie za reżyserię. Podczas odbywającego się w listopadzie w Katowicach Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Reżyserskiej INTERPRETACJE pokazaliśmy spektakl „Maszyna” w reżyserii Jagody Szelc, która w trakcie festiwalu otrzymała nagrodę publiczności.
Rok 2022 zakończył pokaz spektaklu „Życie na wypadek wojny” w reż. Uli Kijak, będącego koprodukcją Międzynarodowego Festiwalu Kontakt, Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu, Teatru Polskiego w Bydgoszczy i Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, podczas 15. Międzynarodowego Festiwalu BOSKA KOMEDIA w Krakowie.
W drugiej połowie sezonu 2022/2023 Teatr Polski podróżował ze spektaklami „Twarzą w twarz” w reżyserii Mai Kleczewskiej oraz „Nic o nas bez nas” w reżyserii Daty Tavadze.
Pierwszy z wymienionych spektakli w maju zagościł na 63. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych - Festiwalu Sztuki Aktorskiej, a w czerwcu na 27. Międzynarodowym Festiwalu KONTAKT w Toruniu.
Wiosenne tournée spektaklu „Twarzą w twarz” w reżyserii Mai Kleczewskiej, który jest koprodukcją TPB i Teatru Powszechnego w Warszawie, obfitowało w nagrody.
Podczas kaliskiego festiwalu Honorową Nagrodę im. Macieja Prusa dla najlepszego reżysera Kaliskich Spotkań Teatralnych otrzymała reżyserka Maja Kleczewska. Jury wyróżniło Andrzeja Kłaka za rolę „Tomasza”. Ogromny sukces podczas obu festiwali odniosła Karolina Adamczyk, odtwórczyni głównej roli - Karin, która otrzymała pierwszą nagrodę aktorską w Kaliszu oraz nagrodę dla najlepszej aktorki w Toruniu.
Także wyjazdem zespół Teatru Polskiego w Bydgoszczy zakończył sezon artystyczny 2022/2023. Spektakl „Nic o nas bez nas” w reż. Daty Tavadze został zaprezentowany podczas Aranya Theater Festival, który odbył się w dniach 15-25 czerwca w Qinhuangdao w prowincji Hebei w północnych Chinach.
Październik pod znakiem XXI. edycji Festiwalu Prapremier i II. edycji AURORY
Niezmiennie, od dwudziestu lat, w okolicach września i października, Teatr Polski w Bydgoszczy zaprasza na Festiwal Prapremier. W 2022 roku nie mogło być inaczej - XXI. edycja Festiwalu Prapremier odbyła się w dniach od 14 do 29 października pod hasłem „OŚWIECENIE”. Festiwal otworzył pokaz spektaklu „Życie na wypadek wojny“ w reż. Uli Kijak. Trzeciego dnia festiwalu swoją premierę miał spektakl „F***ing in Brussels” w reżyserii Mikity Ilyinchyka, laureata I. edycji AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy. W ramach Festiwalu publiczność mogła obejrzeć także „Matkę Joannę od Aniołów” w reżyserii Wojciecha Farugi z Teatru Narodowego w Warszawie oraz „Wstyd” w reżyserii Małgorzaty Wdowik z Nowego Teatru w Warszawie.
Od dwóch lat nieodłącznym elementem Festiwalu Prapremier jest AURORA. Nagroda Dramaturgiczna Miasta Bydgoszczy wręczana za najlepszy współczesny dramat. To właśnie tej nagrodzie poświęcony był drugi tydzień festiwalu, który rozpoczęło spotkanie z finalistkami II. edycji. W ciągu pięciu dni wszystkie finałowe sztuki: „Ta będzie taka sama” autorstwa Stašy Bajac (Serbia), „Proszę, niech zapanuje pokój” Marty Sokołowskiej (Polska), „Pięć pieśni Polesia” Ludy Tymoshenko (Ukraina), „Zniknięcia” Elise Wilk (Rumunia) oraz „Ja, wojna i plastikowy granat” Niny Zakhozhenko (Ukraina), zostały zaprezentowane w formie szkiców scenicznych.
Podczas gali zakończenia Festiwalu Prapremier 2022, która odbyła się 29 października, Kapituła Nagrody pod przewodnictwem Agnieszki Holland, w składzie: Natalia Worożbyt, Davit Gabunia, Julia Holewińska, Agnieszka Lubomira Piotrowska, po zapoznaniu się z pięcioma sztukami finałowymi postanowiła przyznać nagrodę główną w wysokości 50 000,00 zł Elise Wilk za sztukę „Zniknięcia”.
W styczniu 2023 roku ogłoszony został nabór tekstów do III. edycji AURORY, który trwał do 16. kwietnia. Wśród nadesłanych 257 tekstów z 17 krajów znalazły się 54 dramaty w języku angielskim, 134 w języku polskim, 38 w języku rosyjskim oraz 31 w języku ukraińskim. 30. czerwca jury w składzie: Davit Gabunia (pisarz i dramatopisarz gruziński), Julia Holewińska (dramatopisarka polska, zastępczyni dyrektora Teatru Polskiego w Bydgoszczy ds. programowych) oraz Agnieszka Lubomira Piotrowska (tłumaczka dramatów z języka rosyjskiego, ukraińskiego i białoruskiego, członkini Zarządu sekcji C Stowarzyszenia Autorów ZAiKS) ogłosiło finalistów i finalistki AURORY 2023. W finale tegorocznej edycji znalazły się sztuki: „Ifigenia” autorstwa Joanny Bednarczyk (Polska), „Trwałość szkła hartowanego” autorstwa Danilo Brakočevića (Serbia), „Zakon zaścielonych łóżek” autorstwa Leny Laguszonkowej (Ukraina), „Rigor Mortis” autorstwa Małgorzaty Maciejewskiej (Polska) oraz „Znikanie” autorstwa Tomislava Zajeca (Chorwacja). Laureata bądź laureatkę III. edycji konkursu poznamy podczas XXII. Festiwalu Prapremier, który odbędzie się w październiku.
Z wielką uważnością śledzimy losy laureatów i finalistów dwóch pierwszych edycji AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy oraz tekstów, które zostały docenione przez jury i kapitułę konkursu.
W listopadzie, finalistka I. edycji AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy - Lena Laguszonkowa została uhonorowana Europejską Nagrodą Młodych Dramatopisarzy 2022 przyznawaną przez Schauspiel Stuttgart. Niemieckiej publiczności zaprezentowano sztukę „Matka Gorkiego”, która znalazła się także w finale bydgoskiej nagrody.
Swojej scenicznej realizacji doczekał się także inny tekst Leny – „Mój sztandar zasikał kotek”, który autorka kończyła pisać w schronie, w bombardowanym Kijowie. Spektakl oparty na tym tekście oraz sztukach „Pipidówa” i „Matka Gorkiego” wyreżyserowała Aleksandra Popławska, a premiera przedstawienia „Mój sztandar zasikał kotek. Kroniki z Donbasu” odbyła się 28 kwietnia w TR Warszawa.
Także w kwietniu swoją premierę miała sztuka drugiej finalistki I. edycji AURORY. – „Nigdy nie widziałam gwiazd” Tijany Grumić. Spektakl, którego premiera odbyła się 30 kwietnia w Royal District Theatre w Tbilisi, był realizacją nagrody specjalnej, którą Tijana Grumić otrzymała w ramach finału bydgoskiej nagrody.
Równie dynamicznie rozwija się kariera laureata pierwszej edycji AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy - Mikity Ilyinchyka - który w ramach AURORY i nagrody dyrekcji TPB otrzymał możliwość zrealizowania spektaklu w ramach rezydencji. Jej efektem była premiera spektaklu „F***ing in Brussels”, który powstał na podstawie tekstu i w reżyserii Ilyinchyka. Po bydgoskim sukcesie, Mikita Ilyinchyk trafił do Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, gdzie odpowiedzialny był za dramaturgię tango-opery „Maria de Buenos Aires” w reżyserii Wojciecha Farugi.
Sezon artystyczny 2022/2023 Ilyinchyk zakończył swoją jeszcze jedną premierą - 26 maja w Komunie Warszawa zaprezentował spektakl „Emma”.
Swoje sukcesy w sezonie 2022/2022 odnosiły także finalistki II. edycji AURORY, która odbyła się w październiku 2022 roku. Marta Sokołowska z tekstem „Proszę, niech zapanuje pokój” (prezentowany podczas finałowego tygodnia AURORY) znalazła się wśród 40 tytułów półfinałowych 16. Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej.
Z kolei Elise Wilk – rumuńska dramatopisarka, laureatka II. edycji AURORY. – zaprezentowała swój zwycięski tekst „Zniknięcia” w marcu na scenie Theater für Brandenburg.
Finałowa sztuka „Ja, wojna i plastikowy granat” autorstwa pochodzącej z Kijowa dramatopisarki – Niny Zakhozhenkoego - po raz drugi (pierwsza prezentacja odbyła się w trakcie tygodnia finałowego AURORY) została zaprezentowana bydgoskiej publiczności w formie szkicu scenicznego, wyreżyserowanego przez Magdę Szpecht, 24 lutego - w ramach wydarzenia WOJNA TRWA. Wydarzenia rok po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę.
Teatr Polski w Bydgoszczy - teatrem zaangażowanym społecznie
W sezonie 2022/2023, poza spektaklami, wyjazdami i Festiwalem Prapremier, Teatr Polski w Bydgoszczy aktywnie uczestniczył w życiu Bydgoszczy, angażując się we współpracę z innymi instytucjami kultury i organizacjami pozarządowymi. Do takich działań należały m.in. wsparcie obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu organizowanych przez Młyny Rothera, udział w Europejskiej Nocy Muzeów czy Senioradzie.
Z pełnym zaangażowaniem kontynuowaliśmy także wsparcie naszych przyjaciół z Ukrainy. 24 lutego, rok po połnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę, Teatr Polski w Bydgoszczy wraz z partnerami (Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, Sopocki Dom Aukcyjny w Bydgoszczy, Fundacja Emic, Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy) zorganizowali wydarzenie „Wojna trwa”, które stanowiło protest bydgoskiego środowiska artystycznego przeciwko łamaniu fundamentalnych praw człowieka. Celem wydarzenia, które składało się z pokazu szkicu „Ja, wojna i plastikowy granat”, debaty oraz aukcji, było zebranie funduszy na wsparcie działalności kijowskiej piekarni „Good Bread” zaopatrującej w chleb i podstawową żywność walczących na froncie po stronie ukraińskiej: żołnierzy i żołnierki, a także osoby dotknięte skutkami wojny. Niewątpliwie najbardziej przejmującym momentem tego wydarzenia było połączenie na żywo z Antoniną Romanową (reżyserka, aktorka, performerka, aktywistka LGBT+) oraz jej partnerem Oleksandrem Zhuhanem (aktor, reżyser i wykładowca dramatu), obecnie czynnymi żołnierzami ukraińskiej armii, którzy tego dnia przebywali na froncie pod Bachmutem, a zgromadzonej publiczności opowiedzieli o swoim życiu w czasie wojny.
Plany na kolejny sezon
Choć sezon artystyczny 2022/2023 dobiegł końca i obecnie trwa przerwa sezonowa, Teatr Polski w Bydgoszczy nie zwalnia tempa. Jeszcze w czerwcu zaczęliśmy próby do spektaklu „Ostatnie dni Eleny i Nicolae Ceaușescu” w reżyserii Wojciecha Farugi, którego premiera zaplanowana jest na październik. Także w czerwcu poznaliśmy finałową piątkę, która powalczy o AURORĘ. Nagrodę Dramaturgiczną Miasta Bydgoszczy 2023, która zostanie wręczona podczas XXII. edycji Festiwalu Prapremier.
Wśród premier zaplanowanych na sezon artystyczny 2023/2024 znalazł się spektakl „Buka”. To autorski pomysł dwóch ukraińskich twórczyń – dramatopisarki Leny Laguszonkowej
i aktorki Zheni Doliak, które od marca 2022 r. mieszkają w Bydgoszczy i są rezydentkami Teatru Polskiego. Pierwotnie premiera spektaklu miała się odbyć 5 marca 2021 roku w Ukraińskim Akademickim Teatrze Muzyczno-Dramatycznym im. W. Wasilki w Odessie. Niestety wojna przerwała próby „na ostatniej prostej”. W ramach rezydencji twórczyń projekt ewoluował, a jego „dzisiejszą” wersję publiczność będzie mogła obejrzeć w TPB w najbliższym sezonie.