„Cukry” Doroty Kotas w reż. Pameli Leończyk w Centrum Sztuki Włączającej / Teatr 21. Pisze Reda Paweł Haddad w Teatrze dla Wszystkich.

fot. Alicja Szulc / mat. teatru

W mojej głowie pojawia się taki obrazek: ona pisze w swoim profilu randkowym, że jej „superpower to ADHD”… Albo inaczej, mówi chłopakowi, z którym zaczyna się spotykać, że ma „blbldl..” (?) oraz „problemy ze złością/impulsywnością” [Chłopak zastanawia się: Co to właściwie było? Nieartykułowany dźwięk? Wyraz? Skrót?] Co ona powiedziała? Co to znaczy? Co ona ma na myśli? Dlaczego nie powie tego wyraźnie? Może czegoś się wstydzi?

Z ADHD zmaga się ok. 5 proc. dorosłej populacji. Z niektórych źródeł wynika jednak, że statystyki te mogą być znacznie zaniżone*

Zaburzenia neurorozwojowe, zaburzenia nastroju i zaburzenia osobowości (szczególnie te z wiązki B**) to znak naszych czasów. Dlatego, że już lepiej rozumiemy mechanizmy rządzące dzieciństwem i potrafimy celniej nazywać co dzieje się w umyśle dziecka, które po prostu chce być akceptowane i kochane oraz co dzieje się gdy tego nie dostanie; zepchnie żal i nienawiść do swojej podświadomości, stworzy indywidualny mechanizm obronny – ustali strategie radzenia sobie w życiu, często niejasne i nieracjonalne, oparte na lęku, traumie lub rodzinnemu zaprogramowaniu. Wszystko żeby tylko przetrwać.

Psychologia potrafi to nazwać

Dlatego tak ważna jest umiejętność mentalizacji, własnej psychoedukacji*** oraz świadomości czym jest neuroróżnorodność. I to niezależnie od tego czy ekspert zaklasyfikuje to jako ADHD, borderline, narcyzm, afektywność dwubiegunową, aspergera, autyzm czy jeszcze inaczej. Bez wiedzy, jak działa ciało migdałowate w kontekście neuroróżnorodności, nie będziemy mogli uświadomić sobie jak ważne jest uzmysłowienie sobie pewnych potrzeb i automatyzmów, dlatego tak istotne jest żeby mówić o tym otwarcie w publicznym dyskursie i mentalizować zamiast oceniać.

Każde ADHD jest inne

„Cukry”, inscenizacja tekstu Doroty Kotas w Centrum Sztuki Wspierającej 21 w reżyserii Pameli Leończyk, to ważny monodram o ukrytej, ale zewsząd nas otaczającej rzeczywistości procesòw mentalizacyjnych innego człowieka. Dlatego tutaj od razu wchodzimy w układ nerwowy – mózg postaci z monodramu i w jakimś stopniu wszystkich „adhd-owców”. Tutaj neurony są bardziej zakręcone i nieneuronormatywnie przewidywalne, ale tak samo dążące do szczęścia i akceptacji. Helena Urbańska w roli bohaterki jest szczera i prawdziwa. Opowiada o swoim ADHD i doświadczeniach, które miały na nią ważny wpływ. W pewnym momencie aktorka przekracza teatralność (na początku spektaklu mówi o tym, że podczas prób ona także dostała diagnozę ADHD) i jest przytulana przez jedną z widzek. Postać aktorki i bohaterki łączy się w jedno. Tak samo jak my widzowie łączymy się we współodczuwającą wspólnotę, uczymy się akceptować neuroróżnorodność i czuć się z tym w odpowiedni sposób komfortowo.

Osiowymi objawami są nadmierna drażliwość, problemy z kontrolowaniem emocji, nawiązywaniem relacji, niecierpliwość i wahania humoru oraz brak wiary w siebie, niskie poczucie własnej wartości i porównywanie się do otoczenia. Fundamentalną chwilą jest sklasyfikowanie problemu i rozpoczęcie terapii.****

Dyskusja czy o ADHD decydują geny, socjalizacja, szczepionki, dieta***** czy jeszcze inne czynniki nie zakończy się nigdy, dlatego dobrze, że istnieje Centrum Sztuki Włączającej/Teatr 21, bo dzięki ludziom tworzącym to miejsce możemy rozmawiać na bardzo ważne, współczesne tematy.

„Cukry” to prawdziwy, mądry i głęboki zoom na człowieczeństwo XXI wieku.

* https://www.medonet.pl/psyche/psychologia,18-objawow-adhd-u-doroslych–takie-zachowania-sa-charakterystyczne,artykul,45763027.html
** http://kanonpojecpsychologicznych.pl/encyclopedia/zaburzenia-osobowosci-wiazki-b/
*** https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Psychoedukacja
**** https://www.medonet.pl/psyche/psychologia,18-objawow-adhd-u-doroslych–takie-zachowania-sa-charakterystyczne,artykul,45763027.html
***** https://szczesliwibezcukru.pl/cukier-a-adhd-nadpobudliwosc/