TO NIE TYLKO zawodność pamięci, ale rzetelnie zasłużony sukces spektaklu: "Popiół i diament" w reżyserii Zygmunta Hübnera przyjęto jak premierę. Po dziesięciu latach. Czy jednak i pierwowzór literacki, tzn. powieść Jerzego Andrzejewskiego, raz po raz nie przeżywa swych ponownych narodzin? Mniej, oczywiście, mam tu na uwadze jej status lektury szkolnej, bardziej to świadectwo, jakie przynoszą kolejne plebiscyty, sondaże, ankiety. Aczkolwiek nie można tu wykluczyć pewnej nieco podejrzanej zależności: promocja szkolnej lektury zapewnia promocję plebiscytową? Powieść Andrzejewskiego nie została dotąd ani wyczerpująco opisana, ani zanalizowana. Może doczekałaby się tego, gdyby nie film Andrzeja Wajdy, jeden z najważniejszych filmów w dziejach polskiego kina. O ile bowiem okoliczności przesądzające o sukcesie pierwszego odbioru powieści nie były wtedy i nie są dziś jasne, to film jakby zatrzymał możliwość przebadania tej sprawy, stawiając inne