I interpretacje tego utworu na ogół wskazują trzy różne wyzwolenia: wyzwolenie się Polski z niewoli politycznej, wyzwolenie narodu z bezwładu woli i świadomości oraz wyzwolenie sztuki. Teatr Adekwatny przedstawił tylko centralną część dramatu Wyspiańskiego - obszerną rozprawę z Maskami, w której jednak zasadnicze idee dzieła zostały zachowane. Główną postacią "Wyzwolenia" jest - jak pamiętamy - Konrad. Ta pożyczka Z Mickiewiczowskiego banku spraw narodowych jest tutaj zarazem maską samego Wyspiańskiego. Konrad wypowiada się "z wolnej stopy", improwizuje jakby bez przygotowania (w duchu "commedia dell'arte"), a uczestnikami tej publicznej dyskusji o Polsce zniewolonej, o bezwładzie duchowym narodu, o usychającej we frazesach i fałszach sztuce - są Maski. Pierwotnie były to figury z krwi i kości, współcześni Wyspiańskiemu. Jak wynika bowiem z oględzin brulionu, niektórzy rozmówcy Konrada nosili takie oznaczenia, jak Ż., Poeta, Redaktor, Janek.
Tytuł oryginalny
"Wyzwolenie"
Źródło:
Materiał nadesłany
Trybuna Odrzańska nr 71