W wielkim nurcie naszego dramatu romantycznego, który wydał "Dziady" i "Kordiana", "Nieboską" i "Fantazego" - należy "Horsztyński" do naj­bardziej znamiennych, najbar­dziej oryginalnych osiągnięć. Jeżeli bowiem przyjmiemy - a powinniśmy przyjąć - że na­pisaniem tego dramatu pokiero­wały jako dwa najsilniejsze motory: walka Słowackiego z feudalizmem polskim oraz za­miar ukazania bezsilności samotniczego rewolucjonizmu szlacheckiego z doby pierw­szych powstań - stwierdzimy, że w "Horsztyńskim" sprawy te uzyskały głęboki ideowo i artystycznie wyraz, przejrzy­sty i jasny, mimo korkowego załamania. Feudalna prze­szłość Polski ukazana jest w "Horsztyńskim" nie tylko w od­rażającym kształcie magnackie­go nierządu i zdrady, ale rów­nież w starczej bezsilności szlachcica Horsztyńskiego, któ­ry obrał był wprawdzie drogę walki z carskim zaborcą - walki osobiście szlachetnej i bezinteresownej - ale walki kierowanej zasadami i ideami konserwatywn