15 maja w Domu Spotkań z Historią odbędzie się premiera monodramu „W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej” Piotra Rowickiego w reż. Anny Gryszkówny i w wykonaniu Agnieszki Przepiórskiej. Kolejne pokazy odbędą się w dniach 18-20 maja.

fot. Magda Hueckel/ mat. organizatora

Bardzo lubię maj. Najpiękniejszy miesiąc. Wszystko kwitnie, rośnie, pulsuje, budzi się (...) Aż nie chce się wierzyć, że w maju jest śmierć.

Matka cierpiąca. Działaczka społeczna. Poetka. Kolorowy ptak. Kobieta walcząca z systemem i narzuconymi normami społecznymi. Matka, w której mieszkaniu nie było stołu. Matka zamordowanego przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej Grzegorza Przemyka. W 40. rocznicę wydarzeń z maja 1983 w Domu Spotkań z Historią będzie można usłyszeć historię Barbary Sadowskiej, opowiedzianą w monodramie w wykonaniu Agnieszki Przepiórskiej.

Milicjanci zeznali, że krzyczał. Nieprawda. On nigdy nie krzyczał. Bo ja nigdy nie krzyczałam, nie umiałam. U nas się nie krzyczało w domu.

Barbara Sadowska urodziła się w 1940 roku w Paryżu. Po wojnie przyjechała do Polski i zamieszkała w Sopocie. Następnie przeniosła się do Warszawy. Skończyła Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych, a w 1957 debiutowała jako poetka opublikowanym w tygodniku „Nowa Kultura” wierszem Matka. Sześć lat później wyszła za mąż za Leopolda Przemyka. W maju 1964 urodziła syna, Grzegorza. Na początku lat siedemdziesiątych Barbara zaczęła działać w opozycji antykomunistycznej. Z tego powodu została kilkakrotnie aresztowana przez Służbę Bezpieczeństwa, a wiosną 1983 roku milicjanci pobili ją w komitecie pomocy internowanym, który mieścił się przy kościele św. Marcina w Warszawie. Niedługo później Grzegorz świętując z przyjaciółmi zdaną maturę, został zatrzymany przez milicję i brutalnie pobity przez funkcjonariuszy z komisariatu przy ul. Jezuickiej. W wyniku ciężkich urazów jamy brzusznej zmarł w szpitalu – 3 dni przed dziewiętnastymi urodzinami.

Obudźcie się. Wstańcie. Mi pękło serce, dlatego jeszcze trochę poleżę.

Tytułowy maj, ulubiony miesiąc Barbary Sadowskiej, stał się miesiącem narodzin i śmierci jej syna. Właśnie w tym czasie obserwujemy matkę portretowaną przez Agnieszkę Przepiórską. Przygotowuje się do pogrzebu ukochanego dziecka. Targają nią emocje i wspomnienia. To nie tylko opowieść o śmierci, żałobie i pożegnaniu, to też historia życia Sadowskiej przywracająca jej podmiotowość. Zdaniem aktorki, niezwykle ważnym aspektem tej opowieści jest jej postawa po śmierci syna, gdy nieugięta staje do walki z całym sądowym mechanizmem (nie)sprawiedliwości.

A teraz? Gdzie jest wasza odwaga? No, spójrzcie mi w oczy! Żaden adwokat, żaden prokurator, was przede mną nie obroni.

Agnieszka Przepiórska o swojej pracy mówi:„Teatr to dla mnie opowieść. Dzielenie się historią, wymiana emocji i energii. Często lot w kosmos, rzadko przykry obowiązek”.Aktorkatworzy od 10 lat teatr biograficzny. Zaczęła od opowieści o emancypacji wdowy smoleńskiej, poprzez autobiograficzną opowieść o dorastaniu bez ojca i historii byłej korespondentki wojennej. Trzy ostatnie monodramy poświęciła historiom polskiej poetki żydowskiego pochodzenia Zuzanny Ginczanki, naukowczyni i popularyzatorki nauki Simony Kossak oraz działaczki społecznej i opozycjonistki PRL Anny Walentynowicz.

Autorem tekstów do wszystkich biograficznych monodramów w repertuarze Agnieszki Przepiórskiej jest Piotr Rowicki. Przepiórska na stałe współpracuje również z Anną Gryszkówną, aktorką Teatru Narodowego i reżyserką, która odpowiada za poprzednie trzy monodramy oraz najnowszy, o Barbarze Sadowskiej. Muzykę do spektaklu skomponował Michał Lamża, a jego producentką jest Agata Kucharska.

Najnowszy ze spektakli „W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej” będzie można obejrzeć w dniach 15 maja o godzinie 17.00 oraz 18, 19 i 20 maja o godz. 19.00 w Domu Spotkań z Historią. Na spektakl obowiązują bilety w cenie 25 zł, które można kupić od 30 kwietnia (godz. 17.00) za pośrednictwem aplikacji Going. Jest to pierwszy spektakl wyprodukowany przez DSH, ale w przyszłości planowane są kolejne produkcje.

Premierze monodramu towarzyszy Spacer śladami Grześka Przemyka, który poprowadzi Cezary Łazarewicz – dziennikarz, autor książki „Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka”, na podstawie której powstał spektakl teatralny oraz film z Mateuszem Górskim w roli Grzegorza i Sandrą Korzeniak jako Barbarą. Na spacer zapraszamy 14 maja o 13:00. Ruszymy spod bloku przy ul. Zgody 13, w którym mieszkał Przemyk z matką.

W maju się nie umiera

Tekst: Piotr Rowicki

Reżyseria: Anna Gryszkówna

Występuje: Agnieszka Przepiórska

Muzyka: Michał Lamża

Scenografia, kostium: Alicja Patyniak-Rogozińska

Charakteryzacja: Józefina Loy

Reżyseria świateł, wideo: Michał Głaszczka

Konsultacja merytoryczna: Cezary Łazarewicz

Specjalne podziękowania dla Elżbiety Ficowskiej

Sesja zdjęciowa wykonana dzięki uprzejmości Prześwit (Kolektywna Instytucja Kultury).

Piotr Rowicki – dramatopisarz. Ukończył historię na Uniwersytecie w Białymstoku. W 2008 debiutował sztuką „Przylgnięcie” w Laboratorium Dramatu w Warszawie. Na jej motywach powstał film „Demon” w reżyserii Marcina Wrony. Laureat wielu nagród i wyróżnień, w tym m.in. dwukrotny zwycięzca konkursu na polską sztukę współczesną „Metafory Rzeczywistości” organizowanego przez Teatr Polski w Poznaniu. Autor kilkudziesięciu sztuk teatralnych, między innymi: „Chłopiec Malowany”, „Matki” „I będą Święta”, „Niewierni”, „Piszczyk”, „Tato nie wraca” „Biała siła, czarna pamięć”, „Ćesky Diplom”, „Żeby nie było śladów”, „Królowie strzelców”, „Niepodlegli”, „Zabić prezydenta”, „Listen to Your Heart”, „Freak”.

Agnieszka Przepiórska – aktorka teatralna, serialowa i filmowa, monodramistka. Absolwentka Wydziału Aktorskiego w Państwowej Wyższej Szkole Sztuki Teatralnej i Filmowej
w Petersburgu. W latach 2005–2008 była aktorką Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu, , w kolejnych latach grała w teatrach w całej Polsce m.in. w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, Lubuskim Teatrze im. Leona Kruczkowskiego w Zielonej Górze, Teatrze Współczesnym w Szczecinie, Bałtyckim Teatrze Dramatycznym im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie, Teatrze Powszechnym w Warszawie,. Obecnie aktorka Teatru Słowackiego w Krakowie. Zdobyła wiele teatralnych nagród, m.in. za spektakl „I będą święta” (w 2012 roku na 41. OFTJA we Wrocławiu oraz na XII Ogólnopolskim Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” w Zabrzu, a także rok później na XXVIII Toruńskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora). Za spektakl „Tato nie wraca” (w 2013 roku na IV Festiwalu Monodramu „Monoblok” – Grand Prix, Nagrodę Miasta Gdańska przyznaną przez Pawła Szkotaka,
w 2014 oraz na XV Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Niezależnych i 20. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej).

Anna Gryszkówna – aktorka i reżyserka. Od 2004 roku w zespole Teatru Narodowego. Jest absolwentką Wydziału Aktorskiego warszawskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza (2002), na tej uczelni studiowała także na Wydziale Reżyserii. W Teatrze Narodowym grała w przedstawieniach m.in. Jerzego Grzegorzewskiego, Antoniny Grzegorzewskiej, Jerzego Jarockiego, Jana Englerta, Piotra Cieplaka, Bożeny Suchockiej, Michała Zadary, Macieja Prusa. Współpracowała także z innymi scenami warszawskimi: Teatrem Nowym, Teatrem Studio Buffo, Teatrem Stara ProchOFFnia, Teatrem na Woli im. T. Łomnickiego. Jej debiutem reżyserskim był spektakl „Przesilenie”, na podstawie dramatu Davida Greiga i Gordona McIntyre’a (koprodukcja Teatru Nowego im. T. Łomnickiego w Poznaniu i Teatru Miejskiego w Lesznie, 2016). Rok później interpretowała Williama Shakespeare’a – w Teatrze im. Solskiego w Tarnowie przygotowała Poskromienie złośnicy (2017). Za reżyserię tego przedstawienia otrzymała indywidualne wyróżnienie 25. edycji Konkursu Złotego Yoricka w Gdańsku (2018). Do jej ostatnich realizacji reżyserskich należą m.in. monodramy Agnieszki Przepiórskiej – „Ginczanka. Sposób na prostotę życia” (Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, 2020), „Simona K. Wołająca na puszczy” (Big Book Cafe w Warszawie, 2020), „Anna – spektakl o Annie Walentynowicz” z Agnieszką Przepiórską w roli głównej (Stoczni Cesarska, 2022).