Muzeum Łazienki Królewskie w piątek otworzy wystawę „Ikonosfera Wyspiańskiego. Noc listopadowa w Łazienkach Królewskich” poświęconą dramatowi słynnego artysty – poinformowała PAP rzecznik prasowy Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie Agata Zawora.
fot. mat. organizatora
Jak wyjaśniono, "ekspozycja przybliża inspiracje estetyczne i literackie Wyspiańskiego oraz dzieje sceniczne jego dramatu". "Zaprezentowane zostaną m.in. kostiumy sceniczne, rekwizyty i fragmenty dekoracji, a także fotografie i plakaty teatralne" - czytamy w informacji.
Przypomniano, że Stanisław Wyspiański napisał "Noc listopadową" po wizycie w Łazienkach Królewskich na przełomie stycznia i lutego 1898 r. "To właśnie zabytkowe ogrody i klasycystyczna architektura królewskiej rezydencji oraz jej historia wpłynęły na kształt słynnego dzieła. Pisarz podjął w nim temat powstania listopadowego, które wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 r. w Szkole Podchorążych w Łazienkach Królewskich. Stąd też akcja dramatu w przeważającej części rozgrywa się na terenie Łazienek" - napisano.
Wyjaśniono, że "wydarzenia historyczne przeplatają się z mitologią antyczną", a "bohaterami są zarówno postaci z historyczne, jak i ożywające z łazienkowskich posągów bóstwa olimpijskie oraz istoty z ich otoczenia, np. Satyry czy Eumenidy".
"Mamy wielkie szczęście, że Stanisław Wyspiański odwiedził w 1898 r. Łazienki Królewskie. Dzięki temu blaski światła Nocy listopadowej będą nam towarzyszyć do 2 marca 2025 r. Zapraszamy na wielowątkową wystawę. Dzięki wizjom Wyspiańskiego przeplatają się tu światy teatru, mitologii i twórczości. Całości dopełniają inspirujące warsztaty, wykłady, dyskusje i działania performatywne" - powiedziała dyrektorka Muzeum Łazienki Królewskie dr Marianna Otmianowska, cytowana w informacji.
Podkreślono, że "zwiedzając wystawę, goście zagłębią się w świat XIX-wiecznych Łazienek Królewskich, a także wyobraźni poetyckiej, plastycznej oraz teatralnej Stanisława Wyspiańskiego". "Poznają też związki Łazienek z Nocą listopadową oraz dzieje sceniczne dramatu".
Kuratorkami ekspozycji są prof. dr hab. Jagoda Hernik Spalińska oraz dr Joanna Szumańska.
Prof. Jagoda Hernik Spalińska zwróciła uwagę, że "wystawa łączy trzy szczególne fenomeny: wybitną, hipnotyzującą wręcz, poezję dramatyczną Wyspiańskiego, zryw niepodległościowy, który położył podwaliny pod paradygmat idei suwerenności i wreszcie ogród klasycystyczny, którego wystrój i zabudowa przypominają o śródziemnomorskiej podstawie polskiej kultury". "Te elementy – pokazane w perspektywie wizualności – tworzą wspólnie dynamiczny splot obrazów, znaków, artefaktów i barw, niczym kalejdoskop zbudowany z rozbitych luster odbijających ikonosferę polskiej tożsamości" - wyjaśniła kuratorka.
W zapowiedzi zaznaczono, że "publiczność zapozna się z estetycznymi inspiracjami pisarza". "Wśród nich były m.in. łazienkowskie dzieła sztuki, jak rzeźby Pallas Ateny i Aresa z Pałacu na Wyspie, Iliada Homera, dramaty muzyczne Richarda Wagnera czy grafika Wyspa umarłych Maxa Klingera. Dzieło Klingera, jak i obraz Jacka Malczewskiego, który na wystawę dołączy w styczniu 2025 r., to nawiązania do dzieła Arnolda Böcklina pod tym samym tytułem, które Wyspiański zobaczył w Bazylei" - napisano.
Jak wyjaśniła dr Joanna Szumańska: "wystawa Ikonosfera Wyspiańskiego. Noc listopadowa w Łazienkach Królewskich jest wizualną opowieścią o słynnym dramacie wydanym w 1904 r. i jego dziejach scenicznych". "Ukazuje niezwykle sugestywną wizję Łazienek jako teatru ogromnego, w którym Wyspiański połączył antyczną historię mitologiczną z historią klęski powstania listopadowego. Bogowie z greckiego Olimpu w wizji dramatopisarza zmartwychwstają, są krwawi, zmysłowi i jak ludzie ponoszą porażki, a łazienkowski Amfiteatr zamiast wyspy szczęśliwej zaczyna coraz bardziej przypominać Wyspę umarłych Arnolda Böcklina" - oceniła kuratorka, cytowana w informacji.
Zaznaczono, że "ważną częścią ekspozycji będą sceniczne dzieje Nocy listopadowej z lat 1908-2022". "Będzie to opowieść o pomysłach na wystawienie tej sztuki oraz o jej najważniejszych inscenizacjach w historii polskiego teatru. Zaprezentowane zostaną rysunki Stanisława Wyspiańskiego do Nocy listopadowej oraz makiety teatralne m.in. jego autorstwa. Zobaczymy fotografie, plakaty i afisze teatralne, kostiumy, rekwizyty i fragmenty dekoracji, a także dokumenty pracy nad inscenizacjami, czyli szkice reżyserów i projekty scenografów. Większość tych obiektów pochodzi z teatralnych magazynów, na co dzień niedostępnych dla widzów" - czytamy w zapowiedzi ekspozycji.
"Na wystawie zostaną przypomniane teatralne realizacje Nocy listopadowej na najważniejszych polskich scenach, począwszy od prapremiery przygotowanej 28 listopada 1908 r., tj. rok po śmierci Stanisława Wyspiańskiego, jednak zgodnie z jego wskazówkami, w reżyserii Ludwika Solskiego w Teatrze Miejskim w Krakowie" - napisano.
Jak wyjaśniono, "kuratorki wystawy przywołały na niej również inscenizacje trzech wybitnych reżyserów powojennych: Kazimierza Dejmka, Andrzeja Wajdy (zaprezentowana w 1974 r. w Starym Teatrze w Krakowie z kostiumami Krystyny Zachwatowicz, w 1978 r. zarejestrowana w Łazienkach Królewskich i na ulicach Warszawy dla Telewizji Polskiej) oraz Jerzego Grzegorzewskiego". "Zobaczymy, jak były pokazywane Łazienki Królewskie w poszczególnych spektaklach, jakim podlegały metamorfozom i jakie znaczenie symboliczne nadawali im reżyserzy teatralni. Usłyszymy ponadto fragmenty ścieżek muzycznych z wybranych inscenizacji Nocy listopadowej" - czytamy w informacji.
Zapowiedziano, że "wystawę uzupełni audioprzewodnik w języku polskim, angielskim i PJM oraz przedmioty do poznawania przez dotyk, w tym kopia kostiumu Nike, a także próbniki tkanin i materiałów wykorzystywanych w teatrach do kostiumów i scenografii".
Więcej informacji o ekspozycji oraz programie wydarzeń towarzyszących znaleźć można na stronie.
Wystawa "Ikonosfera Wyspiańskiego. Noc listopadowa w Łazienkach Królewskich" czynna będzie od 29 listopada do 2 marca 2025 r. w Podchorążówce i Pałacu na Wyspie. Powstała z okazji 120. rocznicy wydania "Nocy listopadowej".
Ekspozycja została dofinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwo Narodowego.