Nagrody ZAiKS-u rozdano. Wśród laureatów znaleźli się m.in. Krystyna Janda, Marian Turski, Chris Niedenthal, Ewa Braun, Marek Safjan i Paweł Pawlikowski. Podczas uroczystości, która odbyła się 14 czerwca w Teatrze Polskim w Warszawie, twórcy wyrazili solidarność z ukraińskim środowiskiem artystycznym.
fot. Karpati & Zarewicz
Stowarzyszenie wręczyło Nagrody ZAiKS-u, Nagrody Specjalne, Nagrody 100-lecia ZAiKS-u, a także przyznało Honorowe Członkostwa. Poprzednia taka uroczystość ZAiKS-u odbyła się w marcu 2019 roku, więc czerwcowy wieczór był okazją do spotkania z laureatami wyróżnień z kilku ubiegłych lat i uhonorowania bezprecedensowo licznej grupy twórców. O ich randze najlepiej świadczą nazwiska i dokonania laureatów. Uroczyste spotkanie poprowadził Maciej Stuhr.
Rozpoczynając wieczór, Przewodniczący Zarządu ZAiKS-u Janusz Fogler zauważył, że dokonania laureatów to najlepsze świadectwo żywotności polskiej kultury i całej społeczności twórców. „Pandemia mocno dała się wszystkim we znaki. To, że znaczna część z nas praktycznie nie mogła przez ten czas pracować – koncertować, wystawiać sztuk – oraz że straciła kontakt ze swoimi odbiorcami – postawiło przed ZAiKS-em nowe wyzwania. Nie tylko przetrwaliśmy ten niezwykle ciężki okres, ale wyszliśmy z niego silniejsi. I jako stowarzyszenie, i jako polscy artyści” – powiedział Fogler.
Specjalnym gościem była Liudmyla Tsymbal reprezentująca NGO UACRR, ukraińską organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (odpowiednik ZAiKS-u). W imieniu ukraińskich twórców podziękowała za wsparcie polskiego i międzynarodowego środowiska kreatywnego: fundusz Creators For Ukraine założony przez organizację zrzeszającą stowarzyszenia twórców CISAC i obsługiwany przez ZAiKS. Fundusz pomaga ukraińskim twórcom i instytucjom chroniącym ukraińską kulturę.
Nagrody ZAiKS-u
Tradycyjnie jako pierwsze wręczone zostały Nagrody ZAiKS-u za osiągnięcia w poszczególnych kategoriach twórczych. W ostatnich latach przyznano je następującym artystom:
Nagroda ZAiKS-u za osiągnięcia w dziedzinie sztuk wizualnych
Stanisław Baj, Inez Baturo, Agnieszka Kawa, Andrzej Świetlik
Nagroda ZAiKS-u za przekłady literatury polskiej na języki obce
Osman Fırat Baş, Irina Kisielowa, Daniela Lehárová, Karol Lesman, Katarina Šalamun-Biedrzycka, Agnieszka Zgieb
Nagroda ZAiKS-u za przekłady literatury obcej na język polski
Halina Kralowa, Henryk Lipszyc, Anna Marciniakówna, Bogusława Sochańska, Ewa T. Szyler, Teresa Worowska
Nagroda ZAiKS-u im. Krzysztofa T. Toeplitza w dziedzinie piśmiennictwa filmowego
Andrzej Bukowiecki, Maria Malatyńska, Anita Piotrowska, Tadeusz Szczepański
Nagroda ZAiKS-u za popularyzację polskiej muzyki rozrywkowej
Dominika Barabas, Bogdan Fabiański, Festiwal Piosenki Polskiej w Luboniu, Kayax, Elżbieta Lewicka, Jerzy Mamcarz, Aleksander Pałac
Nagroda ZAiKS-u im. Karola Małcużyńskiego za varsaviana
Błażej Brzostek, Jakub Jastrzębski, Tomasz Szarota
Nagroda ZAiKS-u za popularyzację polskiej muzyki współczesnej
Klaudiusz Baran, Jan Łukaszewski, Dorota Serwa
Nagroda ZAiKS-u za twórczość dla dzieci
Maja Krämer, Karolina Laube-Krämer, Janusz Łęski, Sławomir Wierzcholski
Nagroda ZAiKS-u za całokształt twórczości dla dzieci
Liliana Bardijewska, Andrzej Maleszka, Teresa Wilbik-Stanny
Nagroda ZAiKS-u za osiągnięcia w dziedzinie choreografii
Zofia Paradowicz
Nagrody Specjalne ZAiKS-u
Nagrody przyznawane są za wieloletni wkład w rozwój polskiej kultury. Otrzymują je muzycy, kompozytorzy i autorzy tekstów, ale także poeci, tłumacze oraz twórcy zajmujący się sztukami wizualnymi. W tym roku Nagrody Specjalne ZAiKS-u otrzymali: Elżbieta Banecka, Danuta Błażejczyk, Stan Borys, Wojciech Byrski, Sławomir Czarnecki, Edward Dębicki, Zenon Durka, Marek Hojda, Mieczysław Jurecki, Hanna Karpińska, Jerzy Kornowicz, Marek Kościkiewicz, Zygmunt Kukla, Wanda Kwietniewska, Ferid Lakhdar, Bogdan Loebl, Marcin Nowakowski, Andrzej Rybiński, Piotr Rubik, Kuba Sienkiewicz, Katarzyna Stanny, Stanisław Trzciński, Katarzyna Wojsz i Hirek Wrona.
Nagrody 100-lecia ZAiKS-u
To wyróżnienie dla twórców, którzy w szczególny sposób przyczynili się do rozwoju polskiej kultury i życia społecznego. ZAiKS przyznaje je od roku 2018, kiedy to obchodził jubileusz swego stulecia. Dotychczas wyróżniliśmy nimi m.in. Olgę Tokarczuk, Lecha Janerkę, Hannę Krall, Tomasza Stańkę, Krzysztofa Pendereckiego, Agnieszkę Duczmal i Ryszarda Horowitza.
Laureaci Nagród 100-lecia w ostatnich latach to: Jacek Bromski, Ernest Bryll, Maciej Buszewicz, Andrzej Dąbrowski, Ewa Demarczyk, Marek Dutkiewicz, Bogdan Dziworski, Barbara Falender, Jerzy Hausner, Andrzej Jagodziński, Andrzej S. Jagodziński, Henryk Konwiński, Urszula Kozioł, Witold Krassowski, Lech Majewski, Lech J. Majewski, Krystyna Miłobędzka, Henryk Miśkiewicz, Włodzimierz Nahorny, Chris Niedenthal, Daniel Passent, Włodek Pawlik, Wojciech Prażmowski, Wojciech Pszoniak, Sławomir Rogowski, Marek Safjan, Tomek Sikora, Józef Skrzek, Stanisław Sojka, Jerzy Stuhr, Krzysztof Ścierański, Tomasz Tomaszewski, Stanisław Tym, Magda Umer, Stanisław Wieczorek i Sławomir Wierzcholski.
Członkostwo Honorowe
Zwieńczeniem wieczoru było przyznanie Członkostwa Honorowego ZAiKS-u. To najwyższe wyróżnienie, jakim organizacja nagradza wybitnych twórców. Honorowi Członkowie otrzymali zaprojektowane przez Janusza Kapustę statuetki z k-dronem, jedenastościenną bryłą geometryczną o unikalnych właściwościach optycznych, akustycznych i strukturalnych.
Honorowe członkostwo otrzymali: Mirosław Bałka, Ewa Braun, Jacek Cygan, Krzysztof Dzikowski, Krzysztof Gierałtowski, Henryk Kuźniak, Leszek Długosz, Zbigniew Hołdys, Krystyna Janda, Janusz Kapusta, Bogdan Olewicz, Wiesław Ochman, Paweł Pawlikowski, Jerzy Owsiak, Tadeusz Rolke, Barbara Seidler-Hollender, Allan Starski, Marian Turski i Józef Wilkoń.
Marian Turski odbierając to wyróżnienie powiedział: Kultura potrzebuje mecenatu państwowego. Niestety ten chadza w ostatnim czasie swoimi drogami. Jest bardzo łagodny dla jednych, bezwzględny dla drugich. Miejscem zapewniającym pluralizm kultury w Polsce jest dziś ZAiKS.
Polscy twórcy na pomoc ukraińskiej kulturze
Podczas uroczystości nie zabrakło odniesień do wojny w Ukrainie. Środowisko twórców zrzeszonych w ZAiKS-ie czynnie włączyło się w pomoc ukraińskim artystom. I to właśnie z inicjatywy ZAiKS-u Międzynarodowa Konfederacja Stowarzyszeń Autorów
i Kompozytorów CISAC stworzyła specjalny fundusz Creators for Ukraine (Twórcy dla Ukrainy). Tylko w ciągu pierwszych 100 dni wojny udało się w ten sposób pozyskać 1,4 mln euro. Największa część z zebranej przez światowe organizacje twórcze sumy trafiła
do ukraińskiej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i jest na bieżąco wypłacana jej członkom. „Fundusz powstał po to, aby ukraińska kultura mogła przetrwać najcięższą w swojej historii próbę. Bez twórców oraz ich codziennej pracy ukraińska tożsamość, potężna siła, która pomaga przeciwstawić się zbrojnej agresji, nie przetrwa” – powiedział Michał Komar, wiceprezes ZAiKS-u.
Pozostałe środki zebrane w ramach Creators for Ukraine zostały przekazane do krajów, w których przebywają uchodźcy wojenni. Te pieniądze wspierają twórców, którzy przedostali się do państw ościennych i próbują tam prowadzić normalne życie i tworzyć. Wsparcie płynie też do rodzin artystów, którzy pozostali w Ukrainie i walczą. „Szczególna rola przypadła tutaj Polsce, gdzie przebywa obecnie największa liczba uchodźców. ZAiKS z racji wieloletnich bliskich relacji z Ukrainą stał się naturalnym liderem działań pomocowych prowadzonych w imieniu międzynarodowej społeczności artystów” – powiedział Miłosz Bembinow, wiceprezes ZAiKS-u i inicjator działań pomocowych.
Wieczór wręczenia nagród ZAiKS uświetnił koncert grupy jazzowej Marcin Wasilewski Trio oraz występ uczestników Songwriting Campów ZAiKS-u, którzy wykonali utwory Edwarda Pałłasza, Romualda Lipki i Andrzeja Korzyńskiego.
Więcej o laureatach i uroczystości wręczenia nagród: zaiks.org
***
ZAiKS to największa w Polsce organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Stowarzyszenie zrzesza kompozytorów, autorów tekstów, scenarzystów, dramatopisarzy, tłumaczy, plastyków, choreografów i twórców z innych dziedzin sztuki. Pobiera i przekazuje twórcom (oraz innym uprawnionym, np. wydawcom lub spadkobiercom) tantiemy należne za korzystanie z przysługujących im praw autorskich. Jest też jednym z największych w Polsce mecenasów kultury: co roku przekazuje twórcom i instytucjom wiele milionów złotych na projekty i inicjatywy.