„Così fan tutte” Wolfganga Amadeusza Mozarta pierwszy raz na scenie Teatru Wielkiego - Opery Narodowej. Reżyseruje Wojciech Faruga. Premiera 15 marca.
fot. Adam Żebrowski/ mat. teatru
Od samego powstania „Così fan tutte” operze towarzyszyły kontrowersje, które wzbudzała jej frywolność i niemoralność oraz skrajnie antykobieca wymowa. Inspiracją do stworzenia dzieła był skandal obyczajowy, którym żył ówczesny Paryż, co nadawało całości specyficzny kontekst społeczny.
Aby „ocalić” muzykę Mozarta przed „niewydarzoną” fabułą, częstokroć wystawiano „Così” z librettem już to „poprawionym”, już to całkiem innym. Współcześnie opera wystawiana jest w postaci integralnej, doceniana i żywo dyskutowana, jednak antyfeministyczny wydźwięk libretta nie przestaje niepokoić.
Libretto Lorenza da Ponte ukazuje szereg stereotypów dotyczących kobiecości i męskości. Główny wątek koncentruje się na intrydze Don Alfonsa i jego młodszych towarzyszy, Ferranda i Guglielma, oraz ich próbie sprawdzenia wierności ukochanych. Dodajmy, że nasi bohaterowie są żołnierzami, a tłem historycznym jest wojna Austrii z Turcją.
Jednakże, jak zauważa da Ponte, ta osiemnastowieczna konwencja teatralna opery buffa, może być interpretowana jako refleksja nad naturą ludzką i oświeceniowa przypowieść, gdzie zostają wyeksponowane emocje i fantazje. Libretto jest formą rozważań nad samą naturą miłości, traktowanej tu bardzo szeroko - z jej społecznymi, moralnymi i filozoficznymi aspektami.
Nowa interpretacja opery, przygotowana przez reżysera Wojciecha Farugę, przenosi akcję do Ameryki początku lat 70., tłem historii są więc czasy wojny w Wietnamie, prezydentury Richarda Nixona i rewolucji seksualnej. Poprzez pryzmat miłości i wojny reżyser eksploruje tematy związane z przemianą społeczną i konwenansami, ukazując bohaterów w końcu jako wyzwolonych buntowników, którzy przebierając się za hipisów (w oryginale da Pontego Albańczyków), wchodzą w niebezpieczną rozgrywkę między fantazją a rzeczywistością.
Pracując nad tą operą cały czas czegoś się o niej uczymy. W zapowiedziach naszej inscenizacji pojawiły się słowa, że to „będzie "Così" na serio…”. Okazuje się jednak, że materia buffa, zarówno muzyczna jak i literacka jest w tym utworze bardzo silna. Ktoś napisał, że w „Così” relacja między muzyką a tekstem jest dialektyczna. Rzeczywiście to jest ustawiczny dialog libretta i muzyki. Mozart igra z librettem, podważa je, pokazuje, że to, co najciekawsze, dzieje się pomiędzy nimi. To iskrzy nieprawdopodobnym poczuciem humoru! Myślę, że może to być najzabawniejszy spektakl, jaki do tej pory zrobiłem - czytamy wypowiedź reżysera w rozmowie z Agnieszką Drotkiewicz.
Jego koncepcja interpretacji opery Mozarta poprzez odniesienia do konkretnego miejsca i czasu otwiera dyskusję nad współczesnymi problemami społecznymi i moralnymi. Pytania o możliwość powrotu do tradycji i reguł, czy potrzeba katastrofy, aby zainicjować przemianę, stają się punktem wyjścia do dalszych rozważań.
To system norm i reguł, które społeczeństwo uznaje za właściwe. To kategoria społeczna, inna od etyki będącej kategorią osobistą. Moralność jest tym, co uznajemy za słuszne. W kontekście „Cosi…” mówimy o dramacie uznawanym za niemoralny. Bo to trochę taka XVIII-wieczna „Emmanuelle”, zmysłowa, seksualna. I to jest fascynujące – co zrobisz z tym dalej? Don Juan czy Don Giovanni też igrają z moralnością. Podobnie było z „Lalką” Prusa, uważaną swego czasu za niemoralną, niemal pornograficzną. Dziś nikt nie odbierze jej w taki sposób. Możemy myśleć co na scenie wypada, a co nie… - powiedział Wojciech Faruga w wywiadzie dla „Elle”.
Orkiestrę Teatru Wielkiego - Opery Narodowej poprowadzi Yaroslav Shemet - Dyrektor artystyczny Filharmonii Śląskiej w Katowicach oraz Dyrektor Muzyczny Opery Bałtyckiej w Gdańsku. W latach 2020-2022 był pierwszym gościnnym dyrygentem Neue Philharmonie Hamburg, w 2023 roku znalazł się w gronie nominowanych do Paszportów Polityki.
PREMIERA: 15 marca, godzina 19.00
Kolejne spektakle: 17, 22, 24 marca, 20, 22 czerwca
REALIZATORZY
Dyrygent: Yaroslav Shemet
Reżyseria: Wojciech Faruga
Scenografia, kostiumy, reżyseria świateł: Katarzyna Borkowska
Choreografia: Bartłomiej Gąsior
Przygotowanie chóru: Mirosław Janowski
Casting director: Izabela Kłosińska
Dramaturgia: Klaudia Hartung-Wójciak
Projekcje video: Jakub Lech
OBSADA
Fiordiligi: Aleksandra Orłowska
Dorabella: Zuzanna Nalewajek
Ferrando: Łukasz Kózka, Pavlo Tolstoy
Guglielmo: Hubert Zapiór
Don Alfonso: Artur Janda
Despina: Anna Malesza-Kutny, Magdalena Stefaniak
Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej
Tancerze: Anna Bieżyńska, Pamela Bosak, Aleksandra Grącka, Agata Kuczyńska, Edgar Lewandowski, Radosław Lis, Anatol Modzelewski, Jakub Piotrowicz, Monika Witkowska