W tym roku, 8 marca, w dniu uznanym za symboliczną datę bolesnych wydarzeń marca 1968 roku, obchodzimy już 53. rocznicę tamtych dni.
fot. mat. Fundacji Shalom
Niestety z przyczyn związanych z epidemią COVID-19 nie będziemy mogli, jak co roku o 12.00, spotkać się pod tablicą na Dworcu Gdańskim, aby wspólnie wspomnieć tamten czas i ludzi, którzy wówczas wyjechali, a dziś są rozsiani po niemal wszystkich kontynentach.
Pamiętajmy jednak o tych ludziach i o tym czasie, kiedy to z Polski, swojej dotychczasowej Ojczyzny musiało wyemigrować wielu wybitnych naukowców, dziennikarzy, literatów, ale też o zwykłych ludzi – członków naszych rodzin, przyjaciół, znajomych, sąsiadów.
W wyniku marcowej nagonki do opuszczenia Polski zostało zmuszonych od 13 do nawet 15 tysięcy obywateli polskich pochodzenia żydowskiego. A my dziś, mając świadomość tego, że nienawiść może przybierać różne oblicza i przynosić różne skutki, musimy o tym pamiętać i nie pozwolić, aby tak dramatyczne wydarzenia z przeszłości mogły kiedykolwiek się powtórzyć.
"Już ponad pięćdziesiąt lat minęło od wydarzeń Marca '68, a tamten czas, tamta trauma są wciąż żywe we mnie. Tak, jakby to wszystko zdarzyło się wczoraj. Pozostał nieopisany ból rozstań" – w swoim zeszłorocznym przemówieniu mówiła Gołda Tencer, prezes Fundacji Shalom. – „Od pięćdziesięciu lat czuję, że nie tylko oni wyjechali - że tak naprawdę my wszyscy wtedy wyjechaliśmy. I tak naprawdę nigdy się nie rozstaliśmy. Pamiętajmy o tych historiach, o tych dramatach - by nic podobnego nigdy więcej się nie powtórzyło".
W ramach obchodów Fundacja Shalom oraz Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w dniu 8 marca zaprosi o godz. 20.00 na pokaz filmu „Percecowicze” w reż. Sławomira Grünberga. Produkcja Fundacja Shalom. Koprodukcja TVP i LOG Tv. Warszawa 2009, 52 min.
Światowa premiera filmu "Perecowicze" odbyła się 29 sierpnia 2009 roku w Teatrze Nowym im. Kazimierza Dejmka w Łodzi, w ramach VI edycji Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera.
Film przedstawia historię uczniów żydowskiej szkoły im. I.L. Pereca, która istniała w Łodzi do 1969 roku. Po jej zamknięciu większość z jej wychowanków, w wyniku wydarzeń marcowych, zmuszona była opuścić Polskę. Dla wielu z nich szkoła była jedynym domem, rodziną, której nigdy nie mieli. Teraźniejszość dowodzi, jak trwałe zostały zbudowane relacje, absolwenci szkoły regularnie spotykają się ze sobą, aby dzielić się wspomnieniami. Ten film opowiada o niezwykłej rodzinie, którą stworzyli dla siebie Perecowicze w sercu powojennej Łodzi i która stała się jeszcze silniejsza przez to, że historia próbowała ją rozbić.
„Więź, która zrodziła się między nami wtedy, ponad czterdzieści lat temu, nigdy nie została zerwana. Chociaż rozproszyliśmy się po całym świecie, do tej pory utrzymujemy ze sobą kontakt, a odległość, która nas dzieli nie jest w stanie wpłynąć na przyjaźń, która powstawała w trudnych okolicznościach” – mówi Gołda Tencer pomysłodawczyni i producentka filmu, dyrektor generalny Fundacji Shalom.
Wydarzenia marcowe 68 roku nadal są w Polsce mało znane. Znamy kulisy polityczne, widzieliśmy kroniki filmowe, czytaliśmy artykuły prasowe. Znamy nawet fragmenty opowieści o wyjazdach, o pożegnaniach. Niewiele jednak wiemy o tym, czym było dorastanie w Polsce w latach 60. polskiego Żyda czy Polaka żydowskiego pochodzenia. Jak wyglądało życie dziecka w sercu kraju powstającego na nogi po najstraszniejszej wojnie, w rodzinie zdziesiątkowanej przez Holokaust, a następnie dojrzewać i przeżywać pierwsze miłości w przededniu marcowej zawieruchy. Doświadczenia uczniów Szkoły Pereca w Łodzi w pewnym sensie odzwierciedlają doświadczenie całej mniejszości żydowskiej w Polsce w latach 50 i 60 ubiegłego wieku – zachowując jednocześnie perspektywę ludzi młodych, którzy bardziej interesowali się Beatlesami niż Gomułką. Ten film opowiada więc o niezwykłej rodzinie, którą stworzyli dla siebie Perecowicze w sercu powojennej Łodzi, i która stała się jeszcze silniejsza przez to, że historia próbowała ją rozbić.
***
Fundacja Shalom jest Strażnikiem Pamięci i miejscem spotkań tradycji ze współczesnością, miejscem, gdzie kultura żydowska wchodzi w dialog z kulturą polską. Jej najważniejszym celem, który realizuje od początku, czyli od 1987 roku, jest ocalenie od zapomnienia bogatego dziedzictwa kultury jidysz. Założycielem Fundacji Shalom jest Gołda Tencer, dyrektor Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie, aktorka, reżyser. Fundację współtworzyli absolwenci istniejącej niegdyś w Łodzi żydowskiej szkoły im. I. L. Pereca. Połączyła ich wyniesiona z domu miłość do tradycji żydowskiej. Fundacja Shalom organizuje kursy języka jidysz, wykłady, warsztaty, konkursy edukacyjne, spektakle teatralne i telewizyjne, wystawy plastyczne i festiwale, prowadzi również działalność wydawniczą.
Fundacja Shalom, ul. Senatorska 35, 00-099 Warszawa, tel. (22) 620 30 36/37, [email protected], shalom.org.pl