Nagrody ZAiKS-u rozdane. Wśród laureatów znaleźli się m.in. Barbara Schabowska, Barbara Hoff, Paweł Sztompke i Krystyna Kwiatkowska. Uroczystość odbyła się 22 kwietnia w Warszawie, w Domu pod Królami, siedzibie głównej ZAiKS-u, na dzień przed obchodami Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich.

fot. Kinga Karpati/ mat. ZAiKS

W sobotni wieczór, Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, jako największa w Polsce organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, wręczyła nagrody dla najbardziej zasłużonych. Oprócz Nagród ZAiKS-u, wręczono również Nagrody 100-lecia ZAiKS-u, a także przyznano Członkostwa Honorowe. Laureatów i gości przywitał prezes Stowarzyszenia Autorów ZAiKS Miłosz Bembinow, a uroczystość poprowadził Ferid Lakhdar – wiceprezes ZAiKS-u.

„Już od dawna utrzymujemy stabilną pozycję w pierwszej światowej 20-ce organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Jesteśmy niekwestionowanym liderem regionu w zakresie skali rozliczania wynagrodzeń autorskich. Od 105 lat pracujemy w harmonii i synergii pomiędzy racją biznesu, a ideałami i wyobraźnią twórców” – powiedział Prezes ZAiKS-u Miłosz Bembinow, rozpoczynając wieczór.

Nagrody ZAiKS-u

Tego wieczoru jako pierwsze wręczone zostały Nagrody ZAiKS-u przyznawane za wyjątkowy wkład w rozwój i pogłębianie polskiej kultury oraz zaangażowanie w działalność Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Jak powiedział prezes Miłosz Bembinow, otwierając uroczystość „To nagrody szczególne, bo przyznawane przez twórców dla twórców”. Laureatami w poszczególnych kategoriach zostali:

NAGRODA ZAiKS-u ZA POPULARYZACJĘ POLSKIEJ MUZYKI WSPÓŁCZESNEJ

Barbara Schabowska

Redaktorka, dziennikarka telewizyjna i radiowa, menadżerka kultury. Dyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza. W latach 2017–2019 dyrektorka TVP Kultura. Prowadziła takie programy jak „Pegaz”, „Scena klasyczna”, „Kultura na żywo”, czy „Powidoki”. W Polskim Radiu zrealizowała kilkaset audycji na tematy kulturalne, historyczne i społeczne.

NAGRODA ZAiKS-u

Polskie Stowarzyszenie Wydawców Muzycznych

Polskie Stowarzyszenie Wydawców Muzycznych reprezentuje zarówno twórców muzycznych, jak i firmy wydawnicze publikujące ich utwory. Promuje i wspiera wartość muzyki, a także nieustannie działa na rzecz zwiększania świadomości w zakresie poszanowania praw autorskich.

NAGRODA ZAiKS-u ZA POPULARYZACJĘ POLSKIEJ TWÓRCZOŚCI ROZRYWKOWEJ

Paweł Sztompke

To on zainicjował koncerty z udziałem publiczności w studiu nagraniowym imienia Agnieszki Osieckiej (wcześniej nazywanym M-1), a także Trójkowe Seanse Filmowe. Tradycja koncertów bożonarodzeniowych w Trójce to też jego pomysł. Gospodarz Muzycznej Jedynki, autor recenzji muzycznych i filmowych oraz licznych kompilacji płytowych.

Arkadiusz Kałucki

Dziennikarz muzyczny, u którego pierwszeństwo mają zawsze polscy artyści i to nie tylko wielkie sławy, ale i ci dopiero co debiutujący. Pracował w "Radiu dla Ciebie" jako producent i wydawca programów z muzyką klubową, a obecnie w lokalnym "POP Radio" prezentuje przede wszystkim nowości ze świata muzyki.

NAGRODA ZAiKS-u ZA OSIĄGNIĘCIA W DZIEDZINIE CHOREOGRAFII

Robert Bondara

Skończył Łódzką Szkołę Baletową, następnie przeniósł się do Poznania, gdzie przez dwa lata tańczył w zespole. Kolejnym etapem był Polski Balet Narodowy w Warszawie. Jednocześnie rozwijał karierę choreograficzną: najpierw w Polsce, potem na świecie. Obecnie jest kierownikiem baletu w Teatrze Wielkim w Poznaniu.

NAGRODA ZAiKS-u ZA TWÓRCZOŚĆ DLA DZIECI

Krystyna Kwiatkowska

Wiele spośród ponad sześciuset jej piosenek weszło do kanonu dziecięcych przebojów (np. "Zuzia, lalka nieduża"). W Polskim Radiu i Telewizji tworzyła programy muzyczne dla dzieci. Poza komponowaniem muzyki przygotowuje także widowiska i spektakle teatralne. Od 2012 roku prezeska Fundacji im. Ireny Kwiatkowskiej działającej na rzecz twórczości dla dzieci.

Kristoffer Rus

W 2022 roku wyreżyserował debiutancką fabułę "Pod wiatr", która po premierze na Netflixie znalazła się w pierwszej dziesiątce nieanglojęzycznych filmów na całym świecie. Jego drugi film, "Za duży na bajki", miał najlepszy weekend otwarcia dla filmu familijnego od 1989 roku w Polsce.

Jarosław Kilian

Reżyser teatralny i operowy, wieloletni dziekan Wydziału Reżyserii, profesor Akademii Teatralnej, były dyrektor Teatru Polskiego w latach 1999-2010. Jego dorobek obejmuje ponad 70 spektakli teatralnych, widowisk plenerowych i telewizyjnych.

NAGRODA ZAiKS-u IM. KAROLA MAŁCUŻYŃSKIEGO ZA VARSAVIANA

Aleksander Szarłat

Chętnie powtarza za Oscarem Wilde’em: „Wszystkiemu mogę się oprzeć, ale nie pokusom”. Autorka wydawniczego hitu roku 2022, czyli „SPATiF. Upajający pozór wolności”, za co też otrzymuje tegoroczną Nagrodę ZAiKS-u.

NAGRODA ZAIKS-u IM. KRZYSZTOFA TEODORA TOEPLITZA W DZIEDZINIE PIŚMIENNICTWA FILMOWEGO

Agata Tecl-Szubert

Inicjatorka programu Sztuka w działaniu”, promującego wiedzę o sztuce XXI w. środowisku szkolnym. Kuratorka wydarzeń kulturalnych oraz programów edukacyjnych, twórczyni strategii edukacyjnej dla Centrum Sztuki Współczesnej „Kronika” w Bytomiu. Wiceprezeska Śląskiego Towarzystwa Filmowego. Obecnie pracuje w Instytucji Filmowej „Silesia-Film” w Katowicach.

NAGRODA ZAiKS-u W DZIEDZINIE SZTUK WIZUALNYCH

Barbara Hoff

Twórczyni szczególna, wymykająca się ramom tradycyjnie pojmowanej definicji projektanta. Historyczka sztuki, której początkiem związków z modą nie było projektowanie, ale pisanie – swoje teksty o modzie publikowała w kultowym tygodniku „Przekrój”. Po latach stała się dizajnerką z własną marką odzieżową. Jej Hoffland stał się dla milionów Polaków synonimem modnego i niedrogiego luksusu.

NAGRODA ZAiKS-u ZA PRZEKŁAD NA JĘZYK POLSKI

Dorota Dobrew

Tłumaczka czeskiej i bułgarskiej poezji, prozy i literatury dla dzieci. Za przekład książki „Straszydła na co dzień” Karla Michala w 2008 roku otrzymała nagrodę „Literatury na Świecie”. W 2021 roku została uhonorowana nagrodą Premia Bohemica za popularyzowanie kultury czeskiej.

Małgorzata Semil-Jakubowicz

Tłumaczka i krytyczka teatralna, z dorobkiem ponad 100 przekładów sztuk pisarzy angielskich, amerykańskich, australijskich, irlandzkich, kanadyjskich, nowozelandzkich i afrykańskich. Jest przewodniczącą Sekcji C – Autorów Dzieł Dramatycznych ZAiKS-u oraz laureatką Nagrody 100-lecia ZAiKS-u w 2018 roku.

NAGDODA ZAiKS-u ZA PRZEKŁAD NA JĘZYK OBCY

Charles Kraszewski

Jest tłumaczem literackim z polskiego, czeskiego i słowackiego, głównie zajmuje się poezją i dramatem. Wydał dotychczas trzy tomiki wierszy po angielsku i dwa po polsku. Otrzymał brązowy medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w 2022 roku.

Renata Schmigdall

Poświęciła się głównie tłumaczeniom literackim z języka polskiego, a wśród przekładanych przez nią autorów znajdują się m. in. Wisława Szymborska czy Adam Zagajewski. Jej przygoda z językiem polskim zaczęła się przez przypadek - zafascynowała ją polska kultura i otwartość, a jako ówczesna studentka slawistyki, postanowiła nauczyć się polskiego.

***

Wszyscy laureaci Nagród ZAiKS-u otrzymali szklane statuetki zaprojektowane przez Marzenę Krzemińską, dziekana Wydziału Ceramiki i Szkła wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Nagrody 100-lecia ZAiKS-u

Kolejnym wyróżnieniem przyznanym tego wieczoru były Nagrody 100-lecia ZAiKS-u. Honorowani są nimi twórcy, którzy w szczególny sposób przyczynili się do rozwoju polskiej kultury
i życia społecznego. ZAiKS przyznaje je od roku 2018, kiedy to obchodził jubileusz swego stulecia.

W tym roku laureatami Nagród 100-lecia zostali: 

ZBIGNIEW BENEDYKTOWICZ

Redaktor naczelny kwartalnika "Konteksty" oraz członek redakcji i rady naukowej "Kwartalnika Filmowego". W latach 1991–2011 kierował Zakładem Antropologii Kultury, Filmu i Sztuki Audiowizualnej IS PAN, obecnie pracuje w Zakładzie Filmoznawstwa, Sztuk Audiowizualnych i Antropologii Kultury IS PAN w Warszawie.

KRZYSZTOF CUGOWSKI

Legenda polskiego rocka, założyciel Budki Suflera. Ma na swoim koncie kilkanaście wydanych płyt, nagrania z polskimi i zagranicznymi gwiazdami, rodzinny projekt Cugowscy. W 2020 roku obchodził jubileusz 50-lecia drogi artystycznej.

DANUTA DANEK

Łączy warsztat badacza literatury z warsztatem psychoanalitycznym, stworzyła autorski kurs "Literatura i psychoanaliza", który prowadzi w Towarzystwie Literackim im. A. Mickiewicza. Autorka książek i szeregu rozpraw, od 1992 jest profesorem nauk humanistycznych.  

JERZY ILLG

Był redaktorem naczelnym wydawnictwa Znak, redaktorem pisma literacko-artystycznego „NaGłos” oraz dyrektorem programowym Międzynarodowego Festiwalu Literackiego im. Czesława Miłosza. Autor tomów poezji oraz tomów rozmów z twórcami.

JAN A.P. KACZMAREK

 Studiował prawo, ale wybrał teatr. Zamieszkał na stałe w USA, gdzie współpracował z wieloma teatrami i komponował muzykę do filmów – ma w dorobku ścieżki do ponad 70 obrazów, w tym „Marzyciela”, który w 2005 przyniósł mu Oscara.

LESZEK MĄDZIK

Twórca Sceny Plastycznej KUL, gdzie zrealizował 22 spektakle autorskie. Niektóre z nich doczekały się wersji filmowej. Autor scenografii dla teatrów w kraju i za granicą, projektodawca Muzeum Współczesnej Sztuki Sakralnej w Kielcach, dyrektor artystyczny Festiwalu Scenografów i Kostiumologów w Lublinie.

ROBERT OBCOWSKI

Od ponad 30 lat współpracuje jako kompozytor, aranżer, producent i pianista z plejadą znanych polskich wykonawców, kilkakrotnie nagradzany za kompozycje i aranżacje na festiwalach piosenki w Opolu, Sopocie i Kołobrzegu. Od kilkunastu lat prowadzi warszawskie Studio Sonata.

HENRYK WOŹNIAKOWSKI

Członek rady Fundacji Batorego, wiceprezes Polskiego PEN Clubu, przewodniczący rady Fundacji Hanny Malewskiej. Odznaczony krzyżem oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz krzyżem oficerskim francuskiego Orderu Narodowego Zasługi. W latach 1989–1990 w ekipie Tadeusza Mazowieckiego, dyrektor generalny w Urzędzie Rady Ministrów.

ANDRZEJ ZIELIŃSKI

Wokalista, pianista, kompozytor i aranżer. Założyciel zespołu Skaldowie. Autor ponad 260 utworów, wielokrotny laureat nagród na Festiwalu Opolskim, odsłonił wraz z zespołem gwiazdę w opolskiej Alei Gwiazd. W 2000 roku wydał swoją solową płytę „Znów od zera”. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

JACEK ZIELIŃSKI

Wokalista, trębacz, skrzypek, aranżer i kompozytor. Członek zespołu Skaldowie od chwili jego powstania (zespół założył wraz z bratem Andrzejem). Wokalista, trębacz, skrzypek, kompozytor. W 2006 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. W 2014 roku otrzymał Złoty Krzyż Zasługi za osiągnięcia artystyczne.

Członkostwo Honorowe

Zwieńczeniem wieczoru było przyznanie Członkostwa Honorowego ZAiKS-u. To najwyższe wyróżnienie, jakim organizacja nagradza wybitnych twórców. Przy tej okazji otrzymują oni zaprojektowane przez Janusza Kapustę statuetki przedstawiające k-dron – jedenastościenną bryłę geometryczną o unikalnych właściwościach optycznych i strukturalnych. Tym razem Honorowe Członkostwo odebrali wybitni polscy tekściarze – Jacek Cygan, Bogdan Olewicz i Krzysztof Dzikowski.

Wieczór wręczenia nagród ZAiKS-u uświetnił koncert grupy Dagadana, która od 15 lat jest znakomitym ambasadorem słowiańskiej kultury, zarówno polskiej, jak i ukraińskiej, a jej ostatnia płyta „Tobie” była nominowana do tegorocznych Fryderyków w kategorii Muzyka Korzeni.

Więcej o laureatach i uroczystości wręczenia nagród: zaiks.org

***

ZAiKS to największa w Polsce organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Stowarzyszenie zrzesza kompozytorów, autorów tekstów, scenarzystów, dramatopisarzy, tłumaczy, plastyków, choreografów i twórców z innych dziedzin sztuki. Pobiera i przekazuje twórcom (oraz innym uprawnionym, np. wydawcom lub spadkobiercom) tantiemy należne za korzystanie z przysługujących im praw autorskich. Jest też jednym z największych w Polsce mecenasów kultury: co roku przekazuje twórcom i instytucjom wiele milionów złotych na projekty i inicjatywy.