Trwa nabór do kolejnej edycji Instytutu Otwartego, czyli kilkumiesięcznego programu edukacyjno-artystycznego, który skierowany jest do twórczyń, animatorów kultury, społeczniczek i aktywistów o różnym pochodzeniu kulturowym.
fot. mat. organizatora
W ramach Instytutu Otwartego proponujemy proces szkoleniowy oraz wspólne działania artystyczne. Zastanawiamy się nad metodami pracy twórczej ze społecznościami. Nad tym, jak czerpiąc z różnych dziedzin, inicjować wydarzenia artystyczne z udziałem grup migranckich, uchodźczych, angażując osoby w procedurze azylowej oraz niezwiązane profesjonalnie ze sztuką. Osią programu stanie się doświadczenie sztuki ukierunkowanej na zniwelowanie podziałów na “my” i “oni” w odniesieniu do społeczności cudzoziemskich oraz na budowanie wspólnej tożsamości społecznej w ramach przygotowanej instalacji. Program IO 2021/2022 wynika z przekonania, że wspólne doświadczenie twórcze w grupie międzykulturowej przyczynia się do refleksji nad społeczną odpowiedzialnością za bycie razem.
Zgłoszenia przyjmujemy do 10 września, listę przyjętych ogłosimy 27 września. Formularz zgłoszeniowy.
Kuratorzy projektu: Alicja Borkowska (Strefa WolnoSłowa), Agnieszka Róż (kuratorka niezależna), Igor Stokfiszewski (Krytyka Polityczna)
Program Instytutu Otwartego 2021/2022
Zjazd 1 - 9, 10 października
TWÓRCZA WRAŻLIWOŚĆ
Pierwszy zjazd otworzymy praktycznymi formami budowania przestrzeni do wspólnej pracy. Zastanowimy się nad rolą artystki, animatora, aktywisty we wzmacnianiu społeczności narażonej na wykluczenie, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności migranckich i uchodźczych. W doświadczeniach i rozmowach, które pozwolą nam poznać swoje praktyki twórcze i siebie nawzajem zastanowimy się nad tym, jak sztuka buduje wspólnotę oraz jak wpływa na ludzi czynnie zaangażowanych w działania artystyczne w swojej społeczności. Spotkanie będzie aktywną refleksją w działaniu nad tym, co oznacza opowiadanie ludzkich historii i biografii w pracy artystycznej, jakie towarzyszą mu możliwości i zagrożenia.
______________
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż
Zjazd 2 - 23, 24 października
DZIEŃ 1.
SZTUKA ZE SPOŁECZNOŚCIĄ
Sztuka zaangażowana, dialogiczna, interwencjonistyczna, relacyjna, kontekstualna, kooperacyjna, sztuka w przestrzeni publicznej, sztuka site-specific, sztuka nowych technologii – wszystkie te określenia odnoszą się do praktyk artystycznych komplementarnych wobec sztuki ze społecznością, z którą łączy je angażowanie uczestników i uczestniczki w aktywność twórczą, są one oparte na partycypacji. Lecz sztuka ze społecznością to coś więcej – działanie, w ramach którego twórca lub twórczyni przyjmują rolę facylitującą kreatywny proces realizowany przez społeczność, która pozostaje instancją decydującą o jego przebiegu, celu, estetyce, polityce i ostatecznym wydźwięku. Sztuka ze społecznością jest platformą wyrażania się innych i dokonywania przez nich zmiany otaczającej rzeczywistości w zgodzie z własnymi wrażliwościami, przekonaniami i potrzebami. Sięgając po przykłady działań artystyczno-społecznych przedyskutujemy fundamenty podejścia do współczesnej community art.
______________
Prowadzenie: Igor Stokfiszewski
Dzień 1 i 2.
RELACJE W GLOBALNYM ŚWIECIE. TRENING MIĘDZYKULTUROWY I ANTYDYSKRYMINACYJNY
W oparciu o międzykulturowe doświadczenia osób uczestniczących w zajęciach oraz o różnorodne – tradycyjne i najnowsze – metody treningu międzykulturowego, poruszymy zagadnienia dotyczące różnorodności i wrażliwości międzykulturowej, a także kwestie związane ze współczesnym rasizmem, etnocentryzmem i daltonizmem kulturowym. Porozmawiamy o tym, jak kształtować w sobie elastyczność perspektyw i akceptację na inność i jak to może nam pomóc w świadomej pracy z innymi. Będziemy pracować z ciałem, krzykiem i oddechem, technikami emotional release, shaking, bioenergetyką z elementami ruchu intuicyjnego. Zajrzymy w głąb siebie, wracając do tego, kim naprawdę jesteśmy, czego potrzebujemy i jak się z tym czujemy. Warsztat będzie okazją do zbudowania i rozwinięcia swojej kompetencji międzykulturowej, tak potrzebnej do dobrych relacji ze sobą i innymi w globalnym świecie.
______________
Prowadzenie: Margaret Amaka Ohia-Nowak, Agnieszka Bułacik
Zjazd 3 - 13, 14 listopada
OD RZECZYWISTOŚCI DO METAFORY I Z POWROTEM cz. I: STREFA WOLNOSŁOWA
Jak przetłumaczyć historię migracji na język sztuki? Jak opowiadać, oddawać głos, tworzyć połączenia pozornie dalekich światów? Spotkanie skoncentrowane będzie na przybliżeniu aktualnie najważniejszych kwestii dotyczących migracji i uchodźctwa do Europy oraz refleksji nad czerpaniem z tekstów kultury mówiących o migracji. Będziemy starać się umieścić naszą lokalną pracę ze społecznościami migranckimi w kontekście wydarzeń społeczno-politycznych na świecie, odwołując się jednocześnie do własnych doświadczeń i opowieści.
_____________
Prowadzenie: Anna Alboth, Alicja Borkowska, Paweł Mościcki
Zjazd 4 - 27, 28 listopada
OD RZECZYWISTOŚCI DO METAFORY I Z POWROTEM cz. II: CANTIERI METICCI
Jak łączyć motywy, wydarzenia i doświadczenia naszej codzienności z literaturą? Warsztat eksplorować będzie metody montażu literackiego istniejących tekstów z aktualnymi wydarzeniami i bezpośrednimi doświadczeniami uczestników i uczestniczek artystycznych działań ze społecznością. W czasie ćwiczeń przyglądać się będziemy połączeniom o charakterze tematycznym i morfologicznym tworząc teksty oraz mapy konceptualne i emocjonalne oparte nie tylko na literaturze, ale też na innych materiałach artystycznych, wizualnych, reportażowych, czy tekstach filozoficznych. Wykorzystamy narzędzia wzbogacające teksty kultury o analogie, a także te, które pozwolą nam je zdekonstruować, przekształcić czy przepisać na nasze doświadczenia. Warsztat przybliży metodę wieloletniej pracy Pietra Floridii nad scenariuszami wydarzeń performatywnych z udziałem społeczności, tworzonych m.in. we Włoszech, Maroku, Palestynie, Iranie czy Brazylii.
_____________
Prowadzenie: Pietro Floridia, Sara Pour
Zjazd 5 - 11, 12 grudnia
Dzień 1
KONSULTACJE KURATORSKIE w oparciu o prezentacje researchu przygotowane przez uczestników i uczestniczki Instytutu Otwartego
Pierwszy dzień poświęcony zostanie prezentacji efektów researchu zrealizowanego przez uczestniczki i uczestników Instytutu Otwartego w odniesieniu do społeczności, z którymi pragną pracować oraz obszarów tematycznych, które pragnęłyby i pragnęli podjąć w ramach swoich realizacji. Traktując grupę uczestniczącą Instytutu Otwartego jako odbiorczynie i odbiorców, w bezpiecznej przestrzeni sprawdzimy pomysły, każda z osób zaprezentuje efekty swoich dotychczasowych poszukiwań. Będzie to punkt wyjścia do rozmowy, o kierunkach w których podążać mogą poszczególne procesy twórcze, do wymiany doświadczeń oraz intuicji, być może również do łączenia sił pomiędzy uczestniczkami i uczestnikami, by dalsze kroki na drodze realizacji pomysłów stawiać wspólnie z innymi.
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
Dzień 2
DEKOLONIZACJA “ŚWIATA SZTUKI” I JEJ NARZĘDZI W PRAKTYCE
Rozmawianie za pomocą działań artystycznych w przestrzeni publicznej.
“Świat sztuki” w przeciwieństwie do “istoty działania artystycznego” obarczony jest dziś mnóstwem zależności i układów współrzędnych wyznaczonych przez walory rynkowe lub etatystyczne, jak pozycjonowanie twórców i twórczyń, instytucji, miejsc. Czy po wielkim globalnym wypadku z 2020 roku (“Big accident” - pojęcie ukute przez francuskiego filozofa Paula Virilio) możemy w kulturze audiowizualnej przestawić akcenty i zająć się, przynajmniej w jakiejś mierze, powrotem etyki dobrej roboty? Dlaczego indonezyjski kolektyw RUANGRUPA będzie w 2022 roku, w miejsce dawnych kuratorów hegemonów, organizował kolejną edycję największej imprezy artystycznej - DOCUMENTA? Jakie narzędzia sztuki współczesnej mogą służyć wkluczaniu “Innych” w procesy niegdyś przynależne tylko twórczyniom i twórcom wykształconym w szkołach artystycznych? Kiedy sztuka staje się naprawdę publiczna? Jak i gdzie tworzyć prezentacje artystyczne, by były one skierowane do szerokiej publiczności? Jak widzów zmienić w uczestników?
Prowadzenie: Krzysztof Łukomski
INDYWIDUALNE KONSULTACJE KURATORSKIE
(cztery uzgodnione wspólnie terminy w grudniu 2021 r. i styczniu 2022 r.)
Pomiędzy 13 grudnia 2021 a 28 stycznia 2021 odbywać się będą indywidualne konsultacje kuratorskie z uczestniczkami i uczestnikami Instytutu Otwartego odnośnie momentu, w którym znajdują się w realizacji swoich przedsięwzięć. Omówimy wyzwania stojące przed uczestniczkami i uczestnikami oraz postaramy się znaleźć rozwiązania wszystkich napotkanych podczas realizacji problemów. Spotkania kuratorskie posłużą również wstępnemu wyobrażeniu sobie kształtu, jaki przybrać mogą prezentacje poszczególnych prac z myślą o podsumowaniu procesu Instytutu Otwartego w marcu 2022 r. Wspólnie z grupą ustalone zostaną dwa terminy grudniowe i dwa styczniowe, kiedy zespół kuratorski będzie do dyspozycji uczestniczek i uczestników Instytutu.
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
Zjazd 6 - 29, 30 stycznia
29 stycznia
NASŁUCH SPOŁECZNY, cz. I
“Kto nigdy nie pracował w fabryce, ten nie wie, że to jest czysta magia” – jak słuchać i wzmacniać społeczności pozbawione sprawczości.
W ramach Instytutu Otwartego odbędą się dwa warsztaty (w formie spotkania i wymiany) z metodą badawczo-artystyczną Jaśminy Wójcik, na przykładach jej wieloletnich działań artystyczno-aktywistyczno-animacyjno-edukacyjnych. Stały się one narzędziem zmiany zaczynającym się w skali mikro (łącząc się każdorazowo z osobistymi obserwacjami i współpracą na rzecz budowania więzi i umacniania pomijanych grup). Pierwszy warsztat poświęcony będzie ośmioletniej twórczej współpracy z byłymi pracownikami i pracownicami upadłej fabryki traktorów w Ursusie, której podsumowaniem stał się pełnometrażowy dokument kreacyjny “Symfonia Fabryki Ursus”.
______________
Prowadzenie: Jaśmina Wójcik
Dzień 2
PRACOWNIA. PROJEKT ARTYSTYCZNO-SPOŁECZNY OD PODSTAW / CZ. I
Praca artystyczna, animacyjna i aktywistyczna wymaga dziś wielu kompetencji menadżerskich, produkcyjnych, a często też badawczych. Niejednokrotnie, chcąc przyczynić się do wzmocnienia społeczności systemowo wykluczonych, do bardziej sprawiedliwej dystrybucji kompetencji i dóbr konfrontujemy się z konkursowym trybem przyznawania grantów, brakiem badań i dostępu do raportów pomagających nam zrozumieć potrzeby danych społeczności i grup kulturowych. Ćwiczymy elastyczność i kompetencje miękkie w spotkaniach z dyrektorami instytucji kultury, uczymy się po godzinach, jak pisać wnioski grantowe i często pracując ponad 8 h dziennie, staramy się łączyć nasze kompetencje z wizją bardziej sprawiedliwego świata. Celem Pracowni jest rozwój kompetencji twardych, projektowych u artystek, animatorów, społeczników i aktywistek poprzez dostarczanie im niezbędnych umiejętności i wiedzy z zakresu definiowania, budowania i zarządzania projektami społeczno - artystycznymi, aby tworzenie działań społecznie odpowiedzialnych przynosiło zakładane rezultaty i przyczyniało się do tworzenia utopii w działaniu.
______________
Prowadzenie: Agnieszka Róż
Zjazd 7 - 12-13 lutego
Dzień 1
PRACOWNIA. PROJEKT ARTYSTYCZNO-SPOŁECZNY OD PODSTAW / cz. II
Część druga zajęć z Agnieszką Róż, których celem jest rozwój kompetencji twardych, projektowych u artystek, animatorów, społeczników i aktywistek poprzez dostarczanie im niezbędnych umiejętności i wiedzy z zakresu definiowania, budowania i zarządzania projektami społeczno - artystycznymi, aby tworzenie działań społecznie odpowiedzialnych przynosiło zakładane rezultaty i przyczyniało się do tworzenia utopii w działaniu.
Dzień 2
NASŁUCH SPOŁECZNY, cz. II
“Zreformować świat to znaczy zreformować wychowanie”(Korczak). Intuicje zmiany, ścieżki poznania, pedagogie oduczające stereotypów myślowych w praktykach artystyczno-edukacyjnych.
Podczas drugiego spotkania z uczestnikami i uczestniczkami Jaśmina Wójcik opowie o tym jak czerpać z własnych doświadczeń, porażek, błędów, jak nasłuchiwać lokalnych wspólnot i jak praca ze społecznością może się przełożyć się na pracę edukacyjną (Manifest Edukacji Alternatywnej)? Podobieństwa, różnice, wyzwania. Warsztaty będą miały na celu wzmocnienie w uczestniczkach/ach poczucia wartości własnej, niepowtarzalnej drogi, pozwalania sobie na błądzenie, powolne budowanie i organiczne wzrastanie – nie zakładające jako celu wzrostu, lecz czerpanie przyjemności współbycia z innymi, nawet w odmiennych doświadczeniach, czy poglądach.
Zjazd 8 - 26-27 lutego
DOŚWIADCZENIE WSPÓLNE
W centrum zainteresowania warsztatu postawimy odbiorczynię i odbiorcę przygotowywanej przez uczestniczki i uczestników Instytutu Otwartego finałowej prezentacji efektów wspólnej pracy oraz znaczenia i sensy, jakie można odczytać z zaprojektowanych przez nas doświadczeń artystyczno-społecznych. Na chwilę przed zaproszeniem widzek-uczestniczek i widzów-uczestników zastanowimy się nad współistnieniem w przestrzeni wspólnej prezentacji obiektów i treści, porozmawiamy o sposobach budowania relacji i upłynnianiu granic pomiędzy poszczególnymi pracami. Przyjrzymy się połączeniom i zabiegom formalnym oraz efektom, jakie przynieść mogą u osób obcujących z naszymi prezentacjami.
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
1, 8, 15 marca we wtorki w godz. 18.00-20.00 planujemy spotkania robocze przed podsumowaniem procesu-instalacją prezentującą projekty powstające w ramach Instytutu.
INSTALACJA 19, 20 marca
INTERWENCJE ARTYSTYCZNE IO 2022
Wspólnie przygotowaną instalację Instytutu Otwartego - zapis procesu pracy uczestników i uczestniczek w ramach autorskich projektów ze społecznościami, otworzymy w centrum Krytyki Politycznej Jasna 10. Równolegle proces twórczy pojawi się w przestrzeni online.
Zjazd 9 ewaluacja - 26, 27 marca
EWALUACJA
Przez cały okres trwania Instytutu będziemy Was zachęcać do konsultowania konceptów swoich prac w ramach grupowych i indywidualnych spotkań tutoringowych z Agnieszką Róż, Alicją Borkowską i Igorem Stokfiszewskim. W dwutorowym procesie nie zabraknie też miejsca na dekonstruowanie znanych sobie praktyk indywidualnej pracy i poddawanie refleksji kolejnych jej etapów. Na zjeździe ewaluacyjnym w żywej rozmowie o metodach poznanych w procesie edukacyjnym Instytutu zastanowimy się nad sprawczością naszych działań, możliwościami i zagrożeniami pracy wspólnej, poddamy refleksji swoje indywidualne postawy i wymienimy dobrymi praktykami na przyszłość.
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
________
Większość wydarzeń w ramach Instytutu jest współorganizowana przez Strefę WolnoSłową i Jasną 10. Warszawską Świetlicę Krytyki Politycznej w ramach programu Centrum Jasna finansowanego ze środków Miasta Stołecznego Warszawy oraz w ramach projektu The N.E.W. School realizowanego we współpracy z Allianz Kulturstiftung.