Mazowiecki Instytut Kultury przygotowuje piątą odsłonę interdyscyplinarnego Festiwalu Sztuki Kobiet PERSONA (29 maja – 1 czerwca 2025) i ogłasza matronkę przyszłorocznego festiwalu.
fot. z archiwum rodzinnego Justyny Sobolewskiej/ oprac. graf. Aleksandra Nałęcz-Jawecka
Matronką 5. Festiwalu Sztuki Kobiet PERSONA jest poetka i pisarka JADWIGA STAŃCZAKOWA.
„Ociemniała”, jak o sobie mówiła, bo wzrok straciła jako osoba dorosła, ocalała z warszawskiego getta, córka, matka i babcia, dla której ważne były sprawy kobiet. Przez całe życie wytrwale walczyła z różnymi ograniczeniami, płacąc za tę walkę cenę. Kierowało nią pragnienie życia na własnych warunkach i mimo wszystko, pragnienie rozwoju i tworzenia, pisania, ale też publikowania. Przez wiele lat żyła w cieniu swoich przyjaciół, uznanych artystów, których sprawom życiowym i literackim poświęcała się z bezinteresownym oddaniem. Ona na drugim planie, w cieniu, ale mimo to jasna i pełna światła, co widać w jej wierszach i prozie, w dzienniku.
Jak pisze Justyna Sobolewska – wnuczka poetki i zarazem jej biografka – ...teraz jest czas Jadwigi Stańczakowej.
Chcemy z nowej perspektywy przyjrzeć się jej twórczości i życiu. A te splatają się ze sobą w jeden los kobiety artystki, stanowiąc inspirację do rozmów o sztuce, życiu i tożsamości podejmowanych w czasie przyszłorocznego festiwalu.
Jadwiga Stańczakowa (1919-1996) – niewidoma prozaiczka i poetka. Urodziła się w Warszawie i tu przeżyła okupację – udało się jej jednak uciec wraz z rodzicami z getta. Po wojnie pracowała jako dziennikarka w „Głosie Ludu”, a gdy przeniosła się wraz z mężem do Gdańska, pisała do „Dziennika Bałtyckiego”.
W 1948 roku całkowicie straciła wzrok i wróciła do Warszawy, a po kilku latach została redaktor naczelną czasopisma „Pochodnia”.
Twórczość literacką rozpoczęła od cyklu felietonów radiowych. Wydała też zbiory krótkich opowiadań – Ślepak, Przejścia, Boicie się czarnego ptaka. Blisko przyjaźniła się z Mironem Białoszewskim, prowadziła jego papiery, pilnowała, by niczego nie wyrzucił, nauczyła go obsługiwać magnetofon. Wspólnie napisali Dziennik we dwoje. Opublikowała wiele tomów wierszy, m.in. Niewidoma (1979), Magia niewidzenia (1984), Depresje i wróżby (1984), Na żywo (1987), Ziemia-kosmos (1990), Refugium (1991) czy Japońska wiśnia (1992).
Jej córką jest Anna Sobolewska, eseistka, krytyczka i historyczka literatury, a wnuczką Justyna Sobolewska, dziennikarka i krytyczka literacka, a także autorka biografii Jadwigi. (nota biograficzna ze strony Wydawnictwa Marginesy)
Festiwal Sztuki Kobiet PERSONA
Festiwal PERSONA ma za sobą już cztery edycje w latach 2021, 2022, 2023 i 20224 w wyrazisty sposób wpisując się w kalendarz wydarzeń kulturalnych stolicy. Dotychczasowymi matronkami festiwalu były Julia Hartwig, Maria Janion, Wisława Szymborska i Lidia Ostałowska, natomiast wśród gościń festiwalu znalazło się wiele znanych polskich artystek, działaczek społecznych, wybitnych intelektualistek.
W ofercie programowej festiwalu, jak co roku, znajdą się debaty, spotkania i rozmowy, a także wydarzenia artystyczne inspirowane bądź powiązane z twórczością matronki.
Pomysłodawczynią festiwalu, z której inicjatywy został on powołany do życia jest Magdalena Ulejczyk – Dyrektorka Mazowieckiego Instytutu Kultury.
Festiwal Sztuki Kobiet PERSONA 2025
Zespół programowy Festiwalu:
Elżbieta Szymańska, kuratorka literacka
Agnieszka Daroch, koordynatorka i kuratorka teatralna
Justyna Sobolewska, współkuratorka
Opracowanie graficzne: Aleksandra Nałęcz-Jawecka
Zdjęcie Jadwigi Stańczakowej – z archiwum rodzinnego Justyny Sobolewskiej
Mazowiecki Instytut Kultury | Warszawa, ul. Elektoralna 12