Instytut Teatralny zaprasza 16 stycznia o 18.00 na czwarty wykład z cyklu „Biografie w teatrze polskim XXI wieku. Teksty – preteksty – performanse” zatytułowany „Archiwum życia – transformacje cz. II [Biografie jako preteksty – rewizje i rekonstrukcje]”. Wykład poprowadzi dr hab. prof. UŚ Beata Popczyk-Szczęsna. Wstęp bezpłatny, obowiązuje rezerwacja miejsc pod adresem [email protected].
fot. mat. Instytutu Teatralnego
W polskiej twórczości dramatyczno-teatralnej z nurtu biograficznego znaczące miejsce zajmują spektakle o potencjale rewizyjnym. Podczas czwartego wykładu przyjrzymy się spektaklom, które biorą na warsztat nie tyle życie konkretnego człowieka, lecz związane z nim opinie, mity i przekonania, które utrwaliły się w zbiorowej pamięci.
Biografia jest tu pretekstem, ale nie w wymiarze podmiotowym, a raczej jako przykład utekstowienia czyjegoś życia i uformowania go według określonych kryteriów poznawczych i światopoglądowych. W takich przypadkach twórcy często decydują się zrekonstruować daną biografię na scenie, ale w niepozbawiony krytycyzmu sposób. Sposób ujęcia biegu życia danej osoby jest więc raczej demonstracją określonej perspektywy poznawczej niż przykładem uobecnienia bohatera w działaniu.
Jakie postawy wobec danych źródłowych przyjmują twórcy tego rodzaju spektakli? Jak uruchamiają archiwa biograficzne? W jaki sposób eksponują autorskie strategie postępowania z materiałem biograficznym? Podczas czwartego wykładu wspólnie poszukamy odpowiedzi na te zasadnicze pytania.
Przedmiotami szczególnej uwagi będą dramaty i przedstawienia, które idą pod prąd obiegowym opiniom i mitom narosłym wokół znanych postaci historycznych. W tym kontekście interesująca jest twórczość duetu Jolanta Janiczak – Wiktor Rubin oraz sztuki Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk. Analizować będziemy również spektakle, w których dochodzi do odsłonięcia skrywanych czy pomijanych do tej pory aspektów życia osób publicznych, w tym polityków i literatów. Interpretacji poddane zostaną m.in. spektakle: „Życie intymne Jarosława” w reżyserii Kuby Kowalskiego czy „Broniewski” Radosława Paczochy w reżyserii Adama Orzechowskiego – oba, co ciekawe, zrealizowane zostały w gdańskim Teatrze Wybrzeże.
Cykl wykładów „Biografie w teatrze polskim XXI wieku. Teksty – preteksty – performanse” poświęcony jest twórczości dramatycznej i teatralnej, inspirowanej biografią człowieka jako tematem, gatunkiem i pretekstem przedstawień. Jest to znaczące zjawisko artystyczne, które ze względu na swą intensywność i cykliczność pozwala wnioskować o pojawieniu się nurtu biograficznego w teatrze polskim XXI wieku.
W związku z licznymi przykładami tworzenia/adaptacji/rekonstrukcji biografii w przedstawieniach teatralnych trzeba zadać pytania o powody, formy i recepcję tego rodzaju twórczości. Warto rozważyć również, w jakim stopniu twórczość ta koreluje z dynamicznymi przemianami społeczno-obyczajowymi w naszej kulturze współczesnej, a także – dlaczego stanowi tak istotne świadectwo funkcjonowania teatru jako medium spraw publicznych, jako platformy konfrontacji różnych poglądów czy ujawniania mechanizmów kształtujących tożsamość jednostkową i zbiorową.
Beata Popczyk-Szczęsna
Dr hab. prof. UŚ., pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego. Badaczka dramatu i teatru współczesnego. Zajmuje się teorią i praktykami lektury tekstu dramatycznego, polską dramaturgią sceniczną, biografią w teatrze XXI wieku oraz problematyką doświadczenia w literaturze i sztukach widowiskowych. Autorka książek: „Postać Judasza w dramacie polskim XX wieku. Potyczki z referencją” (2003); „Dramaturgia polska po 1989 roku” (2013); „Powtórzenia i powroty. O dramaturgii Janusza Głowackiego” (2015). Współredaktorka tomów zbiorowych: „Dramat i doświadczenie” (2014), „Pisanie dla sceny – narracje współczesnego teatru” (2019). Członkini Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych, Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego oraz European Association for the Study of Theatre and Performance (EASTAP). Uczestniczyła w pracach Komisji Artystycznej VI i VII edycji Konkursu na Inscenizację Dzieł Dawnych Literatury Polskiej „Klasyka Żywa”, organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego (2020-2021).