W ramach współpracy z Europejską Stolicą Kultury 2025 Chemnitz, Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu stworzył autorski projekt HAUS / Chemnitzer Alternative Unsere Supermarkt.
fot. mat. teatru
HAUS koncentruje się na osobie Salmana Schockena i koncernie jego sklepów; kaufhaus Schocken działał od 1930 roku w Chemnitz (a od 1929 roku w Wałbrzychu). Schocken zasłynął nową filozofią sprzedaży, która ubogim mieszkańcom Niemiec w prowincjonalnych miastach umożliwiała korzystanie z luksusowych towarów w przystępnych cenach. Sklepy sieci Schocken zaskakiwały swoją architekturą wywiedzioną ze szkoły Bauhausu (główny architekt i przyjaciel Schockena to Erich Mendelsohn), a praca w nich organizowana była zgodnie z ideami socjaldemokratycznymi (poszanowanie godności pracownika, dobre zarobki, dbałość o warunki socjalne). Sklepy Schockena działały w Chemnitz i w Wałbrzychu i ten fakt buduje naturalny pomost pomiędzy miastami. Sklepy Schockena przetrwały II Wojnę Światową i jako domy towarowe funkcjonowały w NRD i PRL. Sklep w Chemnitz (HO) zamknięty został ostatecznie w 2001 roku – obecnie znajduje się tutaj Muzeum SMAC; wałbrzyski (PDT) zamknięto w 1990 – działa tu teraz prywatna szkoła i chiński market.
Jednym z głównym elementów projektu są spotkania prowadzone na styku teatru i działań aktywizujących mieszkańców. Rozmawiamy o ekonomicznym i przyszłościowym znaczeniu domów handlowych, posiłkując się ich bogatą historią. Zastanawia nas, czy może istnieć kapitalizm z ludzkim obliczem? Czy poza nostalgią miejsca coś więcej łączy nas z przestrzeniami dawnych Schockenów?
Teatr i kuratorzy projektu - Antonina Brühl, Tomasz Jękot i Seb Majewski - realizują zakrojoną na dużą skalę pracę badawczą. W Chemnitz 26 kwietnia 2024 spotkali się z byłymi pracownikami i mieszkańcami, aby wspólnie porozmawiać o historii tego miejsca. Warsztaty pracy z pamięcią aktywizujące mieszkańców dawnego Miasta Karola Marksa odbywają się w budynku DH Schocken (dzisiejsze muzeum SMAC Staatliches Museum für Archäologie Chemnitz). Rozmowy staną się podstawą do dalszych działań w ramach projektu HAUS. Byłe pracownice będą miały szansę zagrać w serii działań performatywnych, które Teatr zorganizuje na ESK w 2025 roku. Mamy nadzieję tym projektem przywrócić pamięć o miejscu, zwiększyć widoczność obydwu instytucji oraz stworzyć artystyczną alternatywę dla kapitalizmu.
Współpraca partnerska z ESK i Teatrem w Chemnitz zaowocuje też pokazem spektaklu MENSCH w przestrzeniach teatralnych Spinnbau w ramach festiwalu NONSTOP EUROPA! już 8 maja. MENSCH to osoba, na której można polegać. To osoba, która postępuje z honorem i uczciwością. Ale ten termin w jidysz oznacza coś więcej: sugeruje również kogoś, kto jest uprzejmy i troskliwy. Kto dba o świat, o rozwój, edukację i kulturę. Takim człowiekiem był właśnie Salman Schocken - i o tym w swoim monodramie opowiada Czesław Skwarek, wcielając się w rolę kustosza oprowadzającego po muzeum życia Schockena.
O kolejnych działaniach i wyjazdach Teatru do Chemnitz - miasta ESK będziemy informować już wkrótce!
HAUS tworzony jest przez międzynarodową ekipę kuratorów, bo wynika z przekonania Teatru, że twórczość i kreacja służą dialogowi społecznemu lepiej niż umowy i rozporządzenia, dlatego HAUS to opowieść o wieku XX, budowana w wieku XXI, dla wieku XXII.