KOMPOZYTOR: Ludwig van Beethoven (1770-1827). Jeden z trzech "klasyków wiedeńskich" (Haydn, Mozart, Beethoven), bo choć urodzony w Bonn, całe swe dojrzałe, artystyczne życie spędził w Wiedniu. Wielkość Beethovena przejawia się szczególnie w muzyce symfonicznej i kameralnej; stanowiąc szczytowe osiągnięcie w rozwoju form klasycznych, jednocześnie jego twórczość rozsadza już klasyczne kanony i wytycza kierunki rozwoju muzyki na całe stulecie, zapowiadając i przygotowując epokę romantyzmu. Do absolutnego mistrzostwa doprowadził Beethoven technikę przetwarzania tematów i technikę wariacyjną, stworzył też podwaliny pod muzykę programową swymi uwerturami koncertowymi, z których w okresie romantyzmu rozwinęła się forma poematu symfonicznego. W młodych latach słynął jako wirtuoz fortepianu, lecz postępująca głuchota zmusiła go do zarzucenia kariery pianistycznej, a pod koniec życia uniemożliwiła mu także działalność kapelmistrzowską. Nie pomagały już coraz większe, coraz cięższe metalowe trąbki do uszu, sporządzane specjalnie dla niego (są dziś w muzeum, w rodzinnym domu Beethovena, w Bonn); od 1819 porozumiewał się z otoczeniem poprzez tzw. zeszyty konwersacyjne, w których wpisywano zadawane mu pytania. Był wielkim samotnikiem; nigdy nie ożenił się, a gwałtowny charakter i liczne depresje psychiczne nie sprzyjały nawiązywaniu przez niego bliskich przyjaźni. Skomponował m. in.: 9 symfonii, 5 koncertów fortepianowych, Koncert skrzypcowy, 2 msze i jedną operę: "Fidelio".

HISTORIA UTWORU: Należąc do popularnego w okresie Rewolucji Francuskiej i tuż po Rewolucji gatunku "Opery grozy i niespodziewanego ocalenia", pozostaje "Fidelio" do dziś najdoskonalszym tego gatunku przykładem, chociaż Beethoven tworzył swą operę w "twórczych mękach" i parokrotnie przerabiał. Pisał ją do libretta Josepha Sonnleithnera, opartego na francuskim tekście Jeana Bouilly'ego "Leonora, czyli miłość małżeńska", z którym to tekstem wystawiono już uprzednio dwie opery (Pierre Gaveaux, Paryż 1798; Ferdinand Paër, Drezno 1804). Obie nosiły tytuł "Leonora", tak też planował nazwać utwór Beethoven, jednakże dyrektor Theater an der Wien (gdzie miała odbyć się premiera), baron Braun, chcąc odróżnić dzieło Beethovena od dopiero co wystawionej "Leonory" Paëra, nazwał je "Fideliem". Co skłoniło Beethovena, który poprzednio odrzucił już kilkanaście projektów librett, do zainteresowania się właśnie tą historią? Jego biograf, George R. Ma