"Raj utracony", dzieło sceniczne skomponowane przez Krzy­sztofa {#os#5776}Pendereckiego{/#} z okazji 200-lecia Stanów Zjednoczonych na zamówienie chicagowskiej Lyric Opera, nie miało dotąd szczęścia na scenach świata. Zaprezentowane po raz pierwszy 29 XI 1978 r. w Chicago, wywołało bardzo różne reakcje kryty­ki i widzów. Potem "Raj" wystawiono jeszcze w La Scali oraz w Stuttgarcie, gdzie dzieło Polaka wziął na warsztat August {#os#14442}Everding{/#}. Stuttgarcką inscenizację widzieliśmy w Warszawie w 1979 r. podczas Warszawskiej Jesieni. Teatr Wielki porwał się na wystawienie "Raju" po kilkunastu latach jego scenicznego niebytu bez obciążeń przeszłością. Sce­na Narodowa dała też ukochanemu przez swego twórcę dziełu wszystko co miała najlepszego dla zrealizowania tak ambitnego zamierzenia. Przede wszystkim nie szczędzono pieniędzy. Zaan­gażowano też plejadę najwybitniejszych polskich realizatorów, a tekst poetyckiego libretta do tekstów Johna