Straszne lata okupacji niemieckiej znalazły swój wyraz przede wszystkim w twórczości powieściowej i pamiętnikarskiej. Był to niejako pierwszy wymiar sprawiedliwości. Artystyczny i humanistyczny kształt protestu. Widzieliśmy także Niemców na scenie. Działali jak refleks grozy niepojętej. Trudno było w tych latach o dzieło syntetyczne i naprawdę kwalifikujące. Nadeszła wreszcie pora, w której można wymagać, żeby literatura wystawiła i inne świadectwo: nie tylko zbrodni Niemców - ale sprawie niemieckiej, ludziom nie-mieckim. Sztuka Leona Kruczkowskiego jest pierwszą próbą tej innej, szerokiej klasyfikacji. Przedstawia zarówno hitlerowców, działających na terenach okupowanych, jak i Niemców we własnym kraju. Zbrodniczą akcję na Wschodzie, Północy i Zachodzie, a obok rodzinne, społeczne stosunki mieszczańskiego niemieckiego środowiska. Pisarz polski podjął wreszcie zasadniczą analizę tego środowiska. W domu profesora Sonnenbrucha spotykają s