Przed nami premiera nr 4203 w Teatrze Polskim w Poznaniu. Już 10 grudnia na małej scenie, w Malarni, pokazany zostanie spektakl - na motywach powieści Leona Kruczkowskiego - „Kordian i cham” w reżyserii Joanny Bednarczyk.

fot. mat. teatru

W 1932 roku młody pisarz, zafascynowany socjalizmem, pisze swoją debiutancką powieść, „Kordian i cham”. Powieść bazuje na pamiętniku polskiego chłopa, Kazimierza Deczyńskiego, w którym autor pisze o krzywdzie i niesprawiedliwości, jakiej on i jego rodzina doznawali ze strony właścicieli ziemskich. Leon Kruczkowski w swojej powieści opisuje relacje folwarczne i patologie systemu pańszczyźnianego. Opowiada historię Polski z perspektywy innej niż patriotów-romantyków oddanych idei wolnej od ucisku zaborców, niepodległej ojczyzny. Młody autor ucisk i niewolę widzi nie w sytuacji geopolitycznej kraju, lecz w obowiązujących stosunkach społecznych, w których garstka panów poniża szarą ciżbę chłopską. To, co najbardziej obecne, najsilniej definiujące polski „naród” w powieści Kruczkowskiego to wszechobecna przemoc i niesprawiedliwość społeczna.

Potrzeba było niemalże stulecia, by refleksja o folwarcznej przemocy stała się elementem dyskursu objaśniającego dynamikę współczesnego polskiego społeczeństwa oraz tożsamość Polaków i Polek. Przemoc tamtego czasu daje o sobie znać w relacjach rodzinnych, w stosunku rodziców do dzieci, partnerów do siebie nawzajem, pracodawców do pracowniczek, obywateli do instytucji państwowych i vice versa. Jak pisze Andrzej Leder w swoim eseju Relacja folwarczna, „głęboko  uwewnętrznione schematy zachowań, sposoby przeżywania i zagospodarowywania tych przeżyć powodują, że relacje (od relacji pracodawcy i pracownika począwszy) jak zaczarowane, odtwarzają wzorzec folwarczny.”

Dla twórców i twórczyń „Kordian i cham” staje się przyczynkiem do śledzenia modeli folwarcznych w codziennej rzeczywistości. Alkoholizm, przemoc w rodzinie, frustracje zawodowe, trudności ekonomiczne i psychiczne rozpatrują w kontekście zapoznanej przemocy, z którą nieodłącznie wiążą się poczucie krzywdy i resentyment. Jednostkowe dramaty rodzinne i zawodowe okazują się wynikiem silnie ustrukturyzowanych mechanizmów, które determinują pozornie wolne wybory zawodowe, ekonomiczne, edukacyjne czy relacyjne.

Historia bohatera „Kordiana i chama”, Kazimierza Deczyńskiego, daje okazuję do przywrócenia pojęcia klasy jako kategorii zdolnej opisać i objaśnić czyjś indywidualny los. Każe postawić pytanie, czy wybór ścieżki zawodowej, sposób budowania relacji społecznych, wreszcie – psychiczny dobrostan, w wystarczający sposób podsumowują popularne powiedzenia w rodzaju „chcieć to móc” lub „każdy jest kowalem swojego losu”? A może dobra wola, wysiłek, talent czy pracowitość wcale nie gwarantują tego, co jest fundamentalną ludzką potrzebą – nie gwarantują poczucia godności?

Spektaklowi towarzyszy strona internetowa:
https://kordianicham.teatr-polski.pl/
Wkrótce też będzie można wziąć udział w interaktywnej grze – szczegóły niebawem w mediach społecznościowych Teatru Polskiego.

***
Premiera nr 4203
10 grudnia 2021 godz. 19.00
Malarnia Teatru Polskiego w Poznaniu
„Kordian i cham”
na motywach powieści Leona Kruczkowskiego

Scenariusz i reżyseria: Joanna Bednarczyk
Muzyka: Paweł Malinowski
Scenografia: Mikołaj Małek i Anna-Maria Karczmarska
Kostiumy: Hanka Podraza
Reżyseria światła i wideo: Adam Lipiński

Obsada:
Ewa Szumska
Kornelia Trawkowska
Aleksandra Samelczak (gościnnie)
Alan Al-Murthata
Konrad Cichoń
Jakub Papuga
Paweł Siwiak

Kolejne spektakle 11 grudnia o godz. 19.00 i 12 grudnia o godz. 18.00.
Liczba miejsc – ze względu na liczbę miejsc w Malarni i przepisy pandemiczne - jest bardzo ograniczona.

***
Joanna Bednarczyk - absolwentka psychologii i filologii rosyjskiej w ramach MISH na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Wydziału Reżyserii Dramatu AST w Krakowie; w 2014 roku rozpoczęła współpracę jako dramaturżka i adaptatorka z uznanym polskim reżyserem, Pawłem Miśkiewiczem przy spektaklu „Kto wyciągnie kartę wisielca, kto diabła” (MOS, Kraków); wspólnie zrealizowali przedstawienia „Podopieczni” (Narodowy Teatr Stary, Kraków), „Idiota” (Teatr Narodowy, Warszawa), „Ości” (Teatr Soho, Warszawa), „Burza” (Teatr Narodowy, Warszawa), „Podróże Guliwera” (Narodowy Teatr Stary, Kraków), „Serotonina” (Teatr Studio, Warszawa), „Tirza” (Teatr Współczesny, Wrocław), „Biesy” (Narodowy Teatr Stary, Kraków); jako dramaturżka współpracowała z Eweliną Marciniak przy przedstawieniu „Jungfrau” (Nationaltheater, Mannheim); jest autorką tekstu „Respublica” wyreżyserowanego przez Łukasza Twarkowskiego (Lithuanian National Drama Theatre, Wilno) oraz „Przemiany” wystawionego we współpracy z Michałem Borczuchem (Teatr Studio, Warszawa); „Kordian i Cham” jest jej debiutem reżyserskim.

Paweł Malinowski - ukończył studia z kompozycji w Royal Academy of Music Aarhus w klasie Simona Stena-Andersena, Nielsa Rønsholdta i Juliany Hodkinson oraz z wyróżnieniem w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie prof. Wojciecha Widłaka; w swojej twórczości poszukuje muzycznych obiektów z przeszłości, którym nadaje nowy kontekst; interesuje się kampem, piosenkami zespołu Roxette, historiami szkatułkowymi, a także życiem codziennym; współpracował z zespołami muzyki współczesnej, m.in. Airborne Extended, Duo Van Vliet, Ensemble Kompopolex, Ensemble Modern, Friction Quartet, Hashtag Ensemble, Momenta Quartet, NJYD, orkiestrą Corda Cracovia, Orkiestrą Muzyki Nowej, Spółdzielnią Muzyczną contemporary ensemble; jest laureatem I Nagrody na 58. Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda (2017) oraz stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla najlepszych studentów. (2017/2018); jego utwór „Robotron” reprezentował Polskie Radio na 66. Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów IRC (2019).

Mikołaj Małek - malarz, rysownik, scenograf, twórca instalacji; ukończył studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (2005, tytuł magistra sztuki, Wydział Malarstwa, 2017, tytuł doktora sztuki, Wydział Malarstwa); stypendysta MKiDN w roku 2015; razem z Anną Marią Karczmarską pracuje w kolektywie scenograficznym; współpracował m.in. z reżyserem Jakubem Skrzywankiem („Duchologia”, „27 grudnia”, „Gargantua i Pantagru-el), Marcinem Wierzchowskim („Solaris”), reżyserką Martyną Łyko („Dziecko”, „Białe małżeństwo”) w Teatrach w Polsce; brał udział w wystawach indywidualnych i grupowych w kraju i zagranicą m in. w BWA Wrocław, w Bunkrze Sztuki w Krakowie, w MOCAKu w Krakowie, w CSW Kronice w Bytomiu, w Galerii Szydłowski w Warszawie, w La rada w Locarno, Spike art w Berlinie, NoPlace w Oslo; współtwórca i założyciel o/b/c/y artist run space; od 2021 roku nauczyciel akademicki Akademii Sztuki w Szczecinie.

Anna Maria Karczmarska - artystka wizualna, performerka, scenografka i kostiumografka; ukończyła studia na ASP w Krakowie (2005, tytuł magistra sztuki, Wydział Malarstwa, 2017, tytuł doktora sztuki, Wydział Malarstwa); studiowała malarstwo, animację i scenografię; w latach 2001/2002 w ramach programu stypendialnego Sokrates/Erasmus studiowała malarstwo i scenografię na Accademia di Belle Arti w Mediolanie (Włochy); w latach 2007/2008 w ramach stypendium DAAD studiowała podyplomowo w Kunstakademie w Muenster (Niemcy); jest laureatką nagród: Samsung Art Master, CSW (2006) oraz dwóch edycji festiwalu Boska Komedia w Krakowie - najlepsza scenografia (kostiumy) w spektaklu „Odyseja" (2010) oraz najlepsza scenografia (kostiumy) w spektaklu „Hymn do miłości” (2017), w 2015 otrzymała nagrodę im. Leona Schillera w dziedzinie scenografii; jej prace śledzą performatykę "wyglądu" pod kątem społecznym, historycznym i kulturowym, pracuje z medium fotografii oraz na archiwach fotografii; współpracowała m.in. z reżyserami: Michałem Borczuchem (m.in. „Lulu”, „Portret Doriana Graya” i „Metafizyka Dwugłowego cielęcia”), Krzysztofem Garbaczewskim (m.in. „Opętani”, „Odyseja”), Cezarym Tomaszewskim (m.in. „Wesele Figara”, „Orfeusz i Eurydyka”), Radosławem Rychcikiem (m.in. „Dwunastu gniewnych ludzi”, „Dziady” i “Kartoteka”); od 2017 roku pracuje także w kolektywie scenograficznym ze swoim mężem Mikołajem Małkiem, razem zrealizowali m.in. „Duchologię polską”, “27 grudnia” oraz “Gargantuę i Pantagruela” w reż. Jakuba Skrzywanka; wystawiała m.in w CSW w Warszawie, Kuenstlerhaus w Dortmundzie, Muzeum Czartoryskich w Krakowie, Mica Moca w Berlinie; żyje i pracuje w Warszawie i innych miastach.

Hanka Podraza – kostiumografka; interesują ją ubrania we wszystkich przestrzeniach życia, najmniej w reklamie, bo stara sie nie przykładać ręki do konsumpcjonizmu tego świata; zaprojektowała kostiumy do takich spektakli, jak: „Puppenhaus. Kuracja” (TR Warszawa, 2017), „Trzy siostry” (Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie, 2018), „Dawid jedzie do Izraela” (TR Warszawa, 2018), „Jezus” (Nowy Teatr, Warszawa, 2019) w reżyserii Jędrzeja Piaskowskiego, „Jednak Płatonow” (PWST w Krakowie, 2015), „Nauka chodzenia” (Wrocławski Teatr Współczesny, 2016), „Niewina” (AST w Krakowie, Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu, 2017), „Kongres (nie do końca) futurologiczny” (AST w Krakowie, 2018) „Tirza” (Wrocławski Teatr Współczesny, 2021) w reżyserii Pawła Miśkiewicza.

Adam Lipiński - absolwent Wydziału Operatorskiego w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi; autor zdjęć do filmów fabularnych, dokumentalnych oraz teledysków; współpracował ze znanymi markami, przy projektach komercyjnych i reklamach; jego prace były pokazywane oraz nagradzane w Polsce i za granicą; obecnie pracuje nad pełnometrażowym debiutem dokumentalnym.