Pożegnanie Elżbiety Morawiec (1940-2022)

W nocy z 10 na 11 listopada zmarła w Krakowie w wieku 82 lat Elżbieta Morawiec-Węgrzyn. Po rezygnacji w 1972 Konstantego Puzyny z pisania recenzji do 1989 była najwybitniejszym krytykiem teatralnym w Polsce, obok Marty Fik, z którą się zresztą przyjaźniła. Jej wspomnienie o Marcie Fik Roztargniona i systematyczna opublikowaliśmy w sezonie 2020/21. Była współpracowniczką teatrologii.info(pl) dopóki pozwalało jej na to stan zdrowia. Zdołała jeszcze napisać recenzję przedstawienia obejrzanego w Starym Teatrze w Krakowie. Potem pozostawała z nami w kontakcie telefonicznym. Ostatni raz zadzwoniła już ze szpitala, gdzie zdiagnozowano u niej chorobę w stadium niemożliwym do operowania.

fot. S. Markowski/ mat. Narodowego Starego Teatru w Krakowie

Urodziła się 5 października 1940 w Będzinie. Po wojnie dorastała i kształciła się w Wałbrzychu. W 1964 ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 1965 do 1974 była redaktorem w Wydawnictwie Literackim, potem zaś do końca 1981 prowadziła dział teatralny w krakowskim tygodniku „Życie Literackie”. Ponadto od 1966 publikowała szkice i recenzje teatralne w „Teatrze”, „Dialogu”, „Le Theatre en Pologne”, „Krakowie” czy „Odrze”. W 1982 obroniła, napisany pod kierunkiem Ireny Sławińskiej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, doktorat o świadomości w powojennym teatrze polskim, z tekstami o dorobku i postawach Konrada Swinarskiego, Kazimierza Dejmka, Adama Hanuszkiewicza, Tadeusza Kantora, Jerzego Grotowskiego i Teatru Ósmego Dnia, z którym była związana w czasie kształtowania się opozycji demokratycznej. Jej szkice stanowiły połączenie doskonałego warsztatu krytyka, precyzyjnie opisującego i przenikliwie interpretującego spektakle, ze zdolnością do tworzenia intelektualnych syntez. „Krytyk, jak artysta – utrzymywała w roku 1978 – przeżywa świat ludzkich problemów swojego czasu w sposób bezpośredni, twórczy i samodzielny – jedynie wyraz tego doświadczenia zapośrednicza w wytworach artystycznych. A więc krytyka sama stwarza zakres swoich problemów, nie zapożycza ich od sztuki: powołana jest nie do sądzenia wedle niesprecyzowanych normatywów piękna, ale do współodpowiedzialności za międzyludzką wartość artystycznego doświadczenia.”

Została kierownikiem literackim w Teatrze Polskim we Wrocławiu (1978-1987), gdzie w 1980 z Tadeuszem Mincem przygotowała adaptację Opętanych Witolda Gombrowicza graną potem w Narodowym w Warszawie, a także w Studio w Warszawie (1982-1985) pod kierownictwem Jerzego Grzegorzewskiego, którego była propagatorką i egzegetką. Pracowała też równolegle w dziale literackim Starego Teatru w Krakowie (1983-1990) za dyrekcji Stanisława Radwana. Po wprowadzeniu stanu wojennego ogłaszała swe teksty w „Tygodniku Powszechnym”, ale przede wszystkim w prasie podziemnej, w tym „Nowym Zapisie” i „Kulturze Niezależnej” oraz współtworzonych przez nią w Krakowie periodykach „Miesięcznik Małopolski” i „Arka”. Od 1995 do 2012 pracowała w krakowskim dwumiesięczniku „Arcana”, gdzie uprawiała publicystykę kulturalną i polityczną z pozycji niepodległościowych i konserwatywnych, pod koniec życia zaś podobnie w „Nowym Dzienniku” i tygodniku „Do Rzeczy”.

Opublikowała dziesięć książek: sylwetkę scenografa i reżysera Józef Szajna (z Jerzym Madeyskim, Kraków 1974), zbiory recenzji i szkiców o teatrze Mitologie i przeceny (Warszawa 1982) oraz Seans pamięci (Kraków 1996), studium Powidoki teatru (Kraków 1991), tomy felietonów Małe lustra albo długi cień PRL (Kraków 1999), Nadzieja, świat i krętacze, (Kraków 2011) oraz Obrazki polskie (Kraków 2016), monografię Jerzy Grzegorzewski – mistrz światła i wizji (Kraków 2006), album Stanisław Wyspiański – myśli i obrazy (Olszanica 2008), a wreszcie kronikę Teatr Stary, jaki był 1945-2000 (Kraków 2018). Przetłumaczyła ponadto z języka angielskiego pracę historyczną Jana Karskiego Wielkie mocarstwa wobec Polski – od Wersalu do Jałty, 1919–1945 (Kraków 1989; Warszawa 1992; Lublin 1998). W ostatnich latach zabrała się za spisywanie wspomnień.

Pogrzeb Elżbiety Morawiec rozpocznie się o godzinie 12.00 w piątek 18 listopada w kościele św. Michała Archanioła w Mieroszowie pod Wałbrzychem. Tego samego dnia w Krakowie o 18.30 w kościele Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego przy ulicy Garncarskiej 24 zostanie odprawiona msza za spokój Jej duszy.

Pożegnanie Elżbiety Morawiec (1940-2022)

Źródło:

Data publikacji oryginału:

Ludzie