Jeden z najbardziej zna­nych filozofów francuskiego Oświecenia, Denis Diderot napisał kiedyś w przystępie szczerości: "...Ludzi pióra przekupuje się tak małym kosztem: trochę łaskawości i pochlebstw, trochę pienię­dzy..." Pieniądze, które zaofero­wała Katarzyna Wielka swe­mu francuskiemu przyjacie­lowi nie były wcale takie małe. Diderota skusiło jed­nak co innego: miał naiwną nadzieję, że Wielka Impera­torowa Rosji, pozująca na oświeconą monarchinię, skorzysta z elaboratów swe­go europejskiego doradcy, którego tymi obietnicami ściągnęła na długie lata do Petersburga i zbudu­je strukturę swojego pań­stwa na zasadach demokra­cji i liberalizmu. Nawet wielki filozof nie zdołał przewidzieć, że i po dwustu latach "głasnost" i "pieriestrojka" na rubieżach wielkiego imperium przyjmowały się jak widać bez nad­miernego powodzenia... "Gdybym go słuchała - napisała po latach Katarzyna o Diderocie - wszystko w moim imperium zostałoby