Powieść Waltera Kempowskiego o upadku niemieckiego świata w Prusach Wschodnich "Wszystko na darmo" na deskach Teatru im. Jaracza w Olsztynie. To historia o zwykłych Niemcach, którzy żyjąc w cieniu wielkiej wojny, nie przyjmują do wiadomości, że są za nią odpowiedzialni - mówią twórcy adaptacji.
fot. mat. teatru
Premiera spektaklu odbędzie się w środę na scenie Margines Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Adaptację powieści "Wszystko na darmo", która ukazała się w Niemczech w 2006 roku i była ostatnią w dorobku Waltera Kempowskiego, przygotowali Weronika Szczawińska i Piotr Wawer jr. Obydwoje też spektakl wyreżyserowali.
Reżyserka powiedziała, że historia ma dwa wymiary. "Pierwszy jest fascynujący, ale historyczny, i jest oczywiście związany z regionem, z Prusami Wschodnimi. Historia dzieje się zimą i wczesną wiosną 1945 roku w majątku gdzieś pomiędzy Olsztynem a Elblągiem, czyli w jakimś sensie jest to wycieczka wehikułem czasu" - podkreśliła Szczawińska.
"Drugi wymiar, na który w spektaklu stawiamy i który dla nas jest znacznie bardziej interesujący i istotniejszy niż wycieczka w przeszłość, dotyczy opowieści o grupie bardzo zwykłych ludzi, wiodących swoje kompletnie niespektakularne życie w cieniu wielkiej wojny, w cieniu wielkiej katastrofy, ludzi zastanawiających się: +czy ta katastrofa już po nich przyszła, czy jeszcze nie+".
Jak dodała, to opowieść o ludziach, którzy odmawiają przyjęcia do wiadomości, że sytuacja się zmieniła i że w jakimś sensie są za to odpowiedzialni. "Nie czyniąc żadnej dokładnej paraleli, nie twierdząc, że to wszystko mogłoby się wydarzyć teraz, widzimy jednak jakieś wątki bardzo współczesne - rezonujące. Lubię mówić, że na podstawie Kempowskiego budujemy rodzaj spektaklu nawiedzonego; duchy przychodzą z przeszłości i ważne, że przychodzą tu i teraz" - zaznaczyła.
Pytana, czy zachowany zostanie w spektaklu sarkastyczny, zdystansowany ton Kempowskiego, odpowiedziała, że "każda decyzja o przeniesieniu powieści do teatru łączy się z odpowiedzią na pytanie, co zrobić, żeby być blisko ducha autorskiego, ale jednocześnie co dodać do formy teatralnej". "My ten ton trochę modyfikujemy poprzez to, że postaci mają temperament i bardzo konkretne twarze. Staramy się też postawić pytanie, na ile widzowie są w stanie zobaczyć siebie w bohaterkach i bohaterach".
Autor adaptacji Piotr Wawer jr mówił, że adaptacja polegała na kondensacji materiału, ale bardzo ważne było też podążanie za specyficznym językiem, który Kempowski zaproponował w powieści. "W powieści są fragmenty narracyjne i takie, które są kwestiami bohaterów. Jest też osobna kategoria tekstu, który jest +pomiędzy+. Odbiorcy do końca nie wiedzą, komu przypisać ten tekst. Postanowiliśmy przemieszać tryby wypowiedzi" - dodał.
Powieść Waltera Kempowskiego "Wszystko na darmo" rozgrywa się w styczniu 1945 roku, gdy wojska niemieckie są w odwrocie przed nadciągającą Armią Czerwoną. W dworku rodziny von Globig pojawiają się kolejni nieoczekiwani goście: nazistowska skrzypaczka, malarz, bałtycki baron, nawet żydowski uchodźca, a życie niemieckiej rodziny toczy się dalej tak samo banalnie jak zawsze - opisuje wydawnictwo.