Do czego służą krytycy? Zazwyczaj do tego, żeby poprzez ich opinie spoglądać na dzieło artystyczne. Wydaje mi się, że w pewnych sytuacjach pożytecznie jest spojrzeć na krytyków poprzez dzieło sztuki. Gdyby nieznane były np. reakcje krytyków na prapremierę Wesela Wyspiańskiego, ileż straciliby badacze kultury owego czasu! Samo dzieło natomiast mogłoby niewiele stracić, służąc nam dzisiaj niezgorzej bez dawnych obciążeń krytycznych. Wystawiona niedawno w Warszawie nowa opera Witolda Rudzińskiego Chłopi potraktowana została przez krytyków rozmaicie. Buszując w recenzjach powinienem zapewne baczyć na te fragmenty, które ułatwiają poznanie dzieła. Chciałbym jednak zająć się tymi fragmentami recenzji, które pozwalają poznać krytyków i to, co dla nich znaczą Chłopi. Bogusław Kaczyński w "Kulturze" (nr 28 z 14.VII.74, Sukces zamiast kląski) przypomina: Zanim jeszcze partytura została naszkicowana w najogólniejszym zarysie, wróżono już o